Adnan Benk ve Türk Edebiyat Eleştirisi

Yıl 2006, Sayı: 8, 559 - 574, 01.09.2006

Nuri Aksu

Öz

Türk edebiyatında tarihî romanın ilk örneklerini Tanzimat'tan sonra görmeye başlarız. Namık Kemal'in Cezmi'si (1883) ve Ahmet Midhat Efendi'nin bazı romanları türün ilk örnekleridir. Konuyla ilgili bilimsel çalışmalar ise Cezmi'nin yayımlanmasının üzerinden uzun bir zaman geçtikten sonra ortaya çıkar. Türk edebiyatında tarihî roman konusunda ilk doktora tezi 1990'da Hülya Argunşah tarafından yapılır. İkinci doktora tezi Zeki Taştan tarafından hazırlanmıştır. Taştan, bu çalışmada, 1871-1950 yılları arasında yayımlanmış 81 tarihî romanın özetini verdikten sonra romanları, zaman, kişiler, mekân ve bakış açısı noktalarından inceler. Bu konuda daha sonra yaklaşık 25 yüksek lisans tezi hazırlanmıştır. Bu tezlerden bazısı konuyla ilgili müstakil çalışmalar bazısı da tarihî roman yazarları hakkında yapılan spesifik çalışmalardır. Ancak Türk edebiyatında pek çok tarihî romancı ve yüzlerce tarihî roman olduğunu göz önünde bulundurduğumuzda bu çalışmaların tatmin edici olmadığını söyleyebiliriz.

Anahtar Kelimeler

Tarihî Roman, Namık Kemal, Ahmet Midhat Efendi, Kemal Tahir, Cez

Adnan Benk and Turkish Literary Criticism

Öz

The first samples of the historical novel in Turkish literature were produced after the Turkish Renaissance as exemplified by Namık Kemal's Cezmi (1883) and some of the novels of Ahmet Midhat Efendi. The scientific dissertations on the ?historical novels', on the other hand, appeared much later than the publication of Cezmi. The first dissertation on the historical novels in Turkish Literature was conducted by Hülya Argunşah in 1990. This was followed by the work of Zeki Taştan, who analyzed these novels with respect to time, setting, characterization, and point of view in addition to providing the summary of eighty-one historical novels published between 1871 and 1950. Since then, an approximate number of twenty-five MA theses have been conducted. While some of these works are specific studies focusing on the writers of the historical novels, some others are separate ones related to the field. However, when the existence of many historical novelists and hundreds of historical novels is taken into consideration, the distance taken in the field appears insufficient.

Anahtar Kelimeler

Historical Novel, Namık Kemal, Ahmet Midhat Efendi, Kemal Tahir, Cezmi

Kaynakça

• Aksoy, Nazan, “Yeni Eleştiri”, Eleştiri ve Eleştiri Kuramı Üstüne Söylemler, Mehmet Rifat (haz.), İstanbul: Düzlem Yayınları,1996, s. 15-28.
• Aşut, Atilla, “Hüzünlü Bir Fotoğraf”, Damar, Nisan 1998, s. 5-6. Ayar, Mehmet, “Ana [H]atlarıyla Türkiye Belgesel Film Tarihi”, http://www.netpano. com/be.html, 25 Temmuz 2003.
• Batur, Enis, Kurşunkalem Portreler, İstanbul: Sel Yayıncılık, 1999.
• Benk, Adnan, Çağdaş Eleştiri: Söyleşiler, Yazılar, Mehmet Rifat (haz.), İstanbul, Doğan Kitapçılık, 2001.
• Benk, Adnan, Eleştiri Yazıları 1-2, Aysen Altınel ve diğerleri (haz.), İstanbul: Doğan Kitapçılık, 2000.
• Benk, Adnan, “Görüş Açısı”, çev. Sema Rifat, Okuyorum, Öyleyse Varım, Mehmet Rifat (haz.), İstanbul: Doğan Kitapçılık, 2002, s. 69-92.
• Benk, Adnan, “Hamilkar’ın Hazinesi: Metin Tahlili”, Fransızca alıntıları çev. Sema Rifat, Okuyorum, Öyleyse Varım, Mehmet Rifat (haz.), İstanbul: Doğan Kitapçı- lık, 2002, s. 17-30.
• Benk, Adnan, “Her Yazar Hak Ettiği Eleştirmeni Bulur”, Çağdaş Eleştiri: Söyleşiler, Yazı- lar, Mehmet Rifat (haz.), İstanbul, Doğan Kitapçılık, 2001, s. 395-401.
• Benk, Adnan, “Kitaplar-Dergiler Arasında”, (2 Ocak 1954), Eleştiri Yazıları 2, Aysen Altınel ve diğerleri (haz.), İstanbul: Doğan Kitapçılık, 2000, s. 457-459.
• Benk, Adnan, Okuyorum, Öyleyse Varım, Mehmet Rifat (Haz.), İstanbul: Doğan Kitap- çılık, 2002.
• Benk, Adnan, “Okuyorum, Öyleyse Varım”, çev. Sema Rifat, Okuyorum, Öyleyse Varım, Mehmet Rifat (haz.), İstanbul: Doğan Kitapçılık, 2002, s. 51-68.
• Benk, Adnan, “Okuyucunun Eser Boyunca Gelişmesi”, Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Fransız ve Roman Filolojisi Bölümü, 1950.
• Benk, Adnan, “Sondan Başa Gelen Yazı”, Çağdaş Eleştiri: Söyleşiler,Yazılar, Mehmet Rifat (haz.), İstanbul, Doğan Kitapçılık, 2001, s. 15-18.
• Benk, Adnan, “Soruşturma: Romanda Tip Olgusu ve Tip’in İşlevi Üzerine”, Soruşturmayı yapan: Zeynep Karabey, Yazko Edebiyat, 24 Ekim 1982, s. 94-111.
• Benk, Adnan, “Tenkit Dedikleri...”, Eleştiri Yazıları 2, Aysen Altınel ve diğerleri (haz.), İstanbul: Doğan Kitapçılık, 2000, s. 445-48.
• Benk, Adnan, “Yaratım Eğrisi: Edebiyat Yöntembilimi Denemesi”, çev. Sema Rifat, Okuyorum, Öyleyse Varım, Mehmet Rifat (Haz.), İstanbul: Doğan Kitapçılık, 2002, s. 31-50.
• Benk, Adnan, “Yazar ve Okuyucu”, Eleştiri Yazıları 2, Aysen Altınel ve diğerleri (haz.), İstanbul: Doğan Kitapçılık, 2000, s. 675-678.
• Buyrukçu, Muzaffer, “Kurşunkalem Portreler”, http://dersaadetonline.tripod.com/ykmz0032.htm, 25 Temmuz 2003.
• Cuddon, J. A, The Penguin Dictionary of Literary Terms and Literary Theory, C. E. Preston (ed.), İngiltere: Penguin Books, 1998.
• Çamurdan, Eser, “Yoksa Eleştirmeni Topalın Koltuk Değneği mi Sandınız”, Tiyatro Tiyatro, Ocak-Şubat 2001, sy. 110-111, s. 62-63.
• Çotuksöken, Yusuf, “Kişisel Görüşme”, 5 Mayıs 2001.
• Gökberk, Macit, “Macit Gökberk ve Uzlaşmacılık Perdesi”, Söyleşiyi yapanlar: Adnan Benk, Şükran Kurdakul ve Tahsin Yücel, [Adnan Benk, Çağdaş Eleştiri: Söyleşiler, Yazılar, Mehmet Rifat (haz.), İstanbul, Doğan Kitapçılık, 2001, s. 165-202.]
• Hızlan, Doğan, “Eleştiri Yazıları”, http://www.kameraarkasi.org/belgesel/a/adnanbenk /elestiriyazilari.html, 25 Temmuz 2003.
• “Hitit Güneşi”, http://www.kameraarkasi.org/belgesel/s/sebahattineyuboglu/hititgunesi.html, 9 Haziran 2003.
• İyem, Nuri, “Nuri İyem ile Tartışma”, Söyleşiyi yapanlar: Enis Batur, Adnan Benk, Osman Senemoğlu ve Tahsin Yücel, [Adnan Benk, Çağdaş Eleştiri: Söyleşiler, Yazılar, Mehmet Rifat (haz.), İstanbul, Doğan Kitapçılık, 2001, s. 211-48].
• Rifat, Mehmet, “Yaşamöyküsü”, [Adnan Benk, Çağdaş Eleştiri: Söyleşiler, Yazılar, Mehmet Rifat (haz.), İstanbul, Doğan Kitapçılık, 2001, s. 11-12].
• Uluç, Ömer, “Ömer Uluç ile Konuşma: Her Resim Yeni Bir Sorunsal’ı Çözer... ve Getirir”, Söyleşiyi yapanlar: Adnan Benk, Cevat Çapan, Önay Sözer ve Sezer Tansuğ, [Adnan Benk, Çağdaş Eleştiri: Söyleşiler, Yazılar, Mehmet Rifat (haz.), İstanbul, Doğan Kitapçılık, 2001, s. 249-298].
• Usmanbaş, İlhan, “İlhan Usmanbaş’ın Özgürlüksüz Özgürlükleri”, Söyleşiyi yapanlar: Adnan Benk, Edip Cansever ve Tuğrul Tanyol, [Adnan Benk, Çağdaş Eleştiri: Söyleşiler, Yazılar, Mehmet Rifat (haz.), İstanbul, Doğan Kitapçılık, 2001, s. 299-355].
• Kemal, Yaşar, “Yaşar Kemal ile Kapalı Oturum”, Söyleşiyi yapanlar: Adnan Benk ve Tahsin Yücel, [Adnan Benk, Çağdaş Eleştiri: Söyleşiler, Yazılar, Mehmet Rifat (haz.), İstanbul, Doğan Kitapçılık, 2001, s. 19-71].
• Yücel, Tahsin, “Önsöz”, [Adnan Benk, Eleştiri Yazıları 1-2, Aysen Altınel ve diğerleri (haz.), İstanbul: Doğan Kitapçılık, 2000, s. 7-12.]