Alevîlerin Osmanlı’da Oluşturdukları İtikadî Literatür

Yıl 2017, Cilt 15, Sayı 29, 153 - 177, 01.02.2019

Doğan KAPLAN

Öz

Kökenleri XV-XVI. yüzyılda Osmanlılarla Safeviler arasında yaşanan siyasî mücadeleye dayanan Alevîlik ya da o zamanki ismiyle Kızılbaşlık, bu mücadelede kaybeden tarafta yer aldığı için o dönemin koşulları içerisinde kaybedenlerin yaşadığı tüm olumsuzlukları yaşamış, ne siyaseten ne sosyo-kültürel açıdan rakibi kadar şanslı olabilmiştir. Kendi yağında kavrulmak zorunda olan Alevîlik, varlığını sözlü gelenek üzerinden ve sözlü geleneğin araçlarıyla devam ettirmiştir. “Alevîlerin Osmanlı’da Oluşturdukları İtikadi Literatür” başlıklı bu çalışmamızda Alevîliğin tarihsel serüvenine kısaca değinilerek adeta şifahî kültüre çakılı bir halde varlığını devam ettiren bu yapının, oluşturduğu yazılı literatür itikadî konuları ele alması yönüyle incelenmiştir. Müstakil bir itikadî literatüre sahip olmayan Alevîliğin temel yazılı literatürü Türkiye Diyanet Vakfı tarafından Alevî-Bektaşî Dizisi adıyla yayımlanan eserler üzerinden değerlendirilmiştir. Öncelikle bu eserlerin Alevîler nezdindeki değerleri ortaya konmuş, eserlerin içeriklerinden kısaca bahsedildikten sonra mevcut eserler itikadî konuları ele almaları yönüyle incelenmiştir. Bu seri dışında yine Alevîlerin muteber saydıkları birkaç eser daha çalışmamızda kritik edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

alevilik, osmanlı

Kaynakça

• Rıza Yıldırım, “Geleneksel Alevîlikten Modern Alevîliğe: Tarihsel Bir Dönüşümün Ana Eksenleri”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, sy. 62, 2012.