Zeyniyye Tarikatı Üzerine Yapılan Çalışmalar Üzerine Eleştirel Bir Literatür Değerlendirmesi

Yıl 2018, Cilt: 16 Sayı: 31-32, 103 - 131, 18.03.2020

Cankat Kaplan

Öz

Bu makalede Zeyniyye tarikatı üzerine yazılmış akademik metinlerin bir değerlendirmesi yapılmıştır. Bu bağlamda, 4 kitap, 3 tez ve 15 makale incelenmiştir. Makale, Zeyniyye tarikatı üzerine şimdiye kadar yazılmış eserleri eleştirel bir süzgeçten geçirerek, Zeyniyye tarikatı özelinde ve daha genel olarak tasavvuf tarihi çalışmalarında üç probleme dikkat çekmek amacındadır. Zeyniyye tarikatı özelinde dikkat çekmek istediği problem, halen daha Zeyniyye tarikatının diğer tarikatlar ve siyasi aktörler ile ilişkisini sosyal ve politik çerçeve içerisinde ortaya koyan tafsilatlı bir eserin yazılmamış olduğudur. Buna bağlı olarak Zeyniyye tarikatı üzerine yazılmış eserlerin çoğunun problemi olan tarikatın 15. yüzyıldan sonra niçin tesirini hızla kaybettiği sorusu da tam anlamıyla cevaplandırılmış değildir. Makale, tasavvuf tarihi çalışmalarında genel çerçevede şu iki probleme dikkat çekmektedir: Artık heterodoksi-ortodoksi dikotomisinin kullanımından vaz geçilmesi gerektiği ve içerisinde bir argüman barındırmayan betimleyici çalışmalardan uzaklaşılması gerektiği.

Anahtar Kelimeler

zeyniyye, tasavvuf

Kaynakça

• Hans Joachim Kissling, “Einiges über den Zejnîje Orden im Osmanischen Reiche,” Der Islam XXXIX (1964).