Kitâbetle Mübtelâ Olmak: İsmâil Hakkı Bursevî

Yıl 2018, Cilt: 16 Sayı: 31-32, 333 - 368, 18.03.2020

Ali Namlı

Öz

Bu makalede İsmâil Hakkı Bursevî’nin hayatı, eserleri ve görüşleri hakkında bilgi verilmiştir. XVII. yüzyılın ikinci yarısında ve XVIII. yüzyılın ilk çeyreğinde yaşayan Bursevî, eserleri vâsıtasıyla etkisi günümüze kadar ulaşan Osmanlı mutasav- vıflardan birisidir. Tasavvufî bir atmosferde yetişmiş olmasına rağmen zâhirî ilimlerle ilgili de güçlü bir eğitim almıştır. Hayatı boyunca Anadolu, Balkanlar, Mısır, Hicaz gibi Osmanlı topraklarının farklı bölgelerinde bulunmuştur. Özellikle tasavvufî bir tefsir olan Rûhu’l-beyân’ın müellifi olarak hem zamânında hem de vefatından sonra bu bölgelerde şöhreti yayılmıştır. Geriye yüzden fazla irili ufaklı eser bırakmış velud bir müelliftir. Dil ve edebiyat, tefsir, hadis, fıkıh, kelâm ve özellikle tasavvuf gibi farklı ilimlerle ilgili çok sayıda eser vermiş çok yönlü bir mutasavvıftır. Üftâde ve Hüdâyî’den sonra Celvetiyye tarikatının en meşhur sîmalarından birisidir. Görüşlerinin teşekkülünde en çok şeyhi Osman Fazlî Efendi, İbnü’l-Arabî, Sadreddin Konevî ve Mevlânâ’nın etkili olduğu söylenebilir. İsmâil Hakkı zâhir ve bâtın ilimleri arasında bir denge kurmaya çalışmış, her iki taraftan yanlış yaptığını düşündüğü kimseleri eleştirmekten geri durmamıştır.

Anahtar Kelimeler

bursevi, celvetiyye, tasavvuf

Kaynakça

• İsmâil Hakkı Bursevî, Tamâmü’l-feyz fî bâbi’r-ricâl, c. I, thk. Ramazan Muslu, Dımaşk: 2011.