Cinematic Geography of the Countryside, Childhood, and Nostalgia: Remembering Ahmet Uluçay in the Age of Oblivion

Yıl 2020, Cilt: 18 Sayı: 36, 683 - 698, 17.12.2020

Sertaç T. Demir

Öz

This article focuses on the experiences of Anatolia’s childhood, province and cinema through the life of Turkish film-maker Ahmet Uluçay who was born, grow up in a province and died there at 55 age in 2009 and through his only feature film Boats Out of Watermelon Rinds (2004). The story of two children who want to make cinema is narrated in the film that is Uluçay’s autobiographical work. According to the narrative, childhood is full of both the purest dreams and the deepest disappointments of human memory. As for the province, it is simultaneously the spatial equivalent of escape and being isolated. Ahmet Uluçay is a turning point of the New Turkish Cinema that highlights low-budget and minimalist human stories, so much so that, although he does not have many films, has been shown as a lecture in cinema schools in the country. Stories, characters, values and language in Uluçay’s works are nourished entirely from his own geography. Despite this, there are no sufficient foreign-language academic papers on it. This study, which on the one hand tries to meet the deficit, on the other hand, seeks an answer to the question of how cinema, childhood, memory and province construct each other.

Anahtar Kelimeler

Province, Childhood, Memory, Nostalgia, Ahmet Uluçay

Taşra, Çocukluk ve Nostaljinin Sinematik Coğrafyası: Nisyan Çağında Ahmet Uluçay’ı Hatırlamak

Öz

Bu makale bir taşrada doğan, büyüyen ve yine orada 2009 yılında henüz 55 yaşındayken vefat eden Türk yönetmen Ahmet Uluçay’ın hayatı ve onun tek uzun metraj filmi olan Karpuz Kabuğundan Gemiler Yapmak (2004) üzerinden Anadolu’nun çocukluk, taşra ve sinema deneyimlerine odaklanmaktadır. Uluçay’ın otobiyografik eseri olan filmde, sinema yapmak isteyen iki çocuğun hikayesi anlatılmaktadır. Bu anlatıya göre çocukluk, insan hafızasının hem en saf düşleriyle hem de en derin hayal kırıklıklarıyla doludur. Taşraya gelince, o eşzamanlı olarak kaçışın ve izole olmanın mekânsal karşılığıdır. Ahmet Uluçay, düşük bütçeli ve minimalist insan hikayelerini öne çıkaran Yeni Türk Sineması açısından dönüm noktasıdır. Öyle ki, çok sayıda filmi olmamasına rağmen, hala ülkenin sinema okullarında ders olarak gösterilmektedir. Uluçay’ın eserlerindeki öyküler, karakterler, değerler ve dil tümüyle kendi coğrafyasından beslenmektedir. Buna rağmen, hakkında yapılmış yeteri kadar yabancı dilde akademik yayın bulunmamaktadır. Bir taraftan sözkonusu açığı kapatmaya çalışan bu makale, diğer yandan sinema, çocukluk, hafıza ve taşranın birbirlerini nasıl inşa ettikleri sorusunun yanıtını aramaktadır.

Anahtar Kelimeler

Taşra, Çocukluk, Hafıza, Nostalji, Ahmet Uluçay

Kaynakça

• Adıgüzel, Güven. Kendi Rüyasında Uyanan Derviş Ahmet Uluçay, İstanbul: Profil Kitap, 2017.
• Adorno, Theodor W. Minima Moralia, New York: Verso, 2005, p. 49.
• Alver, Köksal. Taşra Halleri, Konya: Çizgi Kitabevi, 2017.
• Ariès, Philippe. Centuries of Childhood: A Social History of Family Life, New York: Alfred A. Knopf. 1962., p.33.
• Bachelard, Gaston. The Poetics of Reverie, Boston: Beacon Press, 1969.
• Bachelard, Gaston. The Poetics of Space, New York: Orion Press, 1964.
• Bauman, Zygmunt. Liquid Love: On the Frailty of Human Bonds, Cambridge: Polity Press, p. 91
• Baykal, Kemal Cem. “Karpuz Kabuğu Sinemaya Düşer mi?” Karpuz Kabuğu Denize Düşünce. Ed. Seçil Büker, İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınları 2010, pp. 17-46.
• Benjamin, Walter. “Theses on the Philosophy of History”, Illuminations: Essays and Reflections. Trans. Hannah Arendt. New York: Schocken, 1968, pp. 253-64.
• Boym, Svetlana. The Future of Nostalgia, New York: Basic Books, 2001.
• Bushati, Angela. “Children and Cinema: Moving Images of Childhood”, European Journal of Multidisciplinary Studies, 2018.
• Büyükcebeci, Ayça. “Çocukluk Çağı Örselenme Yaşantılarının Yaratıcı Kişilik Özellikleri ve Aleksitimi ile İlişkisi”, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2019, 8 (4), pp. 3187-3213.
• Çiğdem, Ahmet. “Taşra Karalaması: Küçük Bir Sosyolojik Deneme”, Taşraya Bakmak, Ed. Tanıl Bora. İstanbul: İletişim Yayınları, 2013, pp. 101-114.
• Demir, Sertaç Timur. “Modern Kültürde Kentten Kaçmanın ve Uzaklara Gitmenin Sosyolojisi”. İnsan ve İnsan Bilim Kültür Sanat ve Düşünce Dergisi, 2017, 4 (13), pp. 242-252.
• Demir, Sertaç Timur. Cinematic Istanbul: Strangers of the Modern City (Unpublished PhD Thesis). Lancaster University, UK, 2015.
• Demir, Sertaç Timur. Ten Medeniyeti: Modern Kültürde Beden ve Ötesi, İstanbul: Açılım, 2018, p. 63.
• Demiray, Başak “Cinema on Cinema: The Kinship between Cinema Paradiso and Zıkkımın Kökü, Karpuz Kabuğundan Gemiler Yapmak, Sinema Bir Mucizedir”, Cinej Cinema Journal, 2011, 1 (1), pp. 31-38.
• Demir-Gürdal, Ayça. “Sosyolojinin İhmal Edilen Kategorisi Çocuklar Üzerinden Çocukluk Sosyolojisine ve Sosyolojiye Bakmak”. İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 2013, 15(4), pp. 1-26.
• Diken, Bülent and Laustsen, Carsten Bagge, Sociology through the Projector, London: Routledge, 2008.
• Donald SH.., Wilson E., and Wright, S. Childhood and Nation in Contemporary World Cinema: Borders and Encounters, London: Bloomsbury, 2017.
• Douglas, Kate. Contesting Childhood: Autobiography, Trauma, and Memory, New Brunswick, New Jersey and London: Rutgers University Press, 2010, p. 21.
• Faulkner, William. Requiem for a Nun, In Faulkner’s County: Tales of Yoknapatawpha County, Chatto & Windus, London, [1951] 1955, p. 85.
• Güçlü, Sevinç. “Çocukluk ve Çocukluğun Sosyolojisi Bağlamında Çocuk Hakları”, Sosyoloji Dergisi, 2016, 1, pp. 1-22.
• Gürbilek, Nurdan. Taşra Sıkıntısı, Defter, 1994, 7 (22), pp. 74-92.
• Halbwachs, Maurice. On Collective Memory, Chicago, The University of Chicago Press, 1992.
• İnal, Kemal. “Türkiye’de çocukluk: nereye!”, Çocuk ve Medya, Ed. Selda İçin-Akçalı, Ankara: Nobel Akademi. 2009, pp. 13- 51.
• James, Allison and Prout, Alan. Constructing and Reconstructing Childhood: Contemporary Issues in the Sociological Study of Childhood, London: Farmer, 1997.
• Lebeau, Vicky. Childhood and Cinema, London: Reaktion, 2008.
• Martin, Deborah. The Child in Contemporary Latin American Cinema. New York: Palgrave Macmillan, 2019.
• Olson, Debbie. Children in the Films of Alfred Hitchcock. New York: Palgrave Macmillan, 2014.
• Olson, Debbie. The Child in Post-Apocalyptic Cinema, Lanham: Lexington Books, 2017.
• Olson, Debbie. The Child in World Cinema, Lanham: Lexington Books, 2018.
• Postman, Neil. The Disappearance of Childhood, New York: Vintage Books, 1994.
• Suner, Asuman. New Turkish Cinema. Belonging, Identity and Memory, New York: I. B. Tauris, 2010.
• Süalp, Z. Tül Akbal. “Taşrada saklı zaman-geri dönülmeyen”. Ed. Z. Tül Akbal Süalp and Aslı Güneş. Taşra Kavramı Üzerine Tartışmalar: Taşrada Var Bir Zaman, İstanbul: Çitlembik Yayınları, 2010, pp. 87-116.
• Uluçay, Ahmet. Anadolu Üniversitesi Söyleşisi. Radikal Yaşam, 2003, https://sites.google.com/site/tepecikbeldesi/ahmetulu%C3%A7ay2 (Accessed: 17.02.2020)
• Ulutaş, Ejder. “Taşradan İnsan Manzaraları”, Taşra Halleri, Ed. Köksal Alver, Konya: Çizgi Kitabevi, 2017, pp. 209-250.
• Žižek, Slavoj. “Melancholy and the Act”, Critical Inquiry, 2000, 26 (4), pp. 657–681.