The Perception of Imam Hatip Schools and Their Students in Turkey: A Sociological Evaluation on Some Basic Indicators

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1, 5 - 27, 01.06.2017

Mehmet Ali Aydemir

https://doi.org/10.12738/talim.2017.1.0003

Öz

The religion-oriented historical experience in Turkey has produced the phenomenon of Imam Hatip Schools, which have been shaped through their own unique characteristics that extend up to today. Imam Hatip Schools and their students’ characteristics evolving through this historical experience have been able to transform into an element of identity and an original model of citizenship. The issue evident in various titles, such as Imam Hatip School students’ level of religiosity, way of life, opinions on life, and political attitudes, has been internalized to the social structure of Turkey as much as it can rest upon an inherent factual reality. Being an Imam Hatip student, which can produce an original stance at a level able to exclude a social typology, can also generate a counterpart beyond just being a characteristic concerning the students from various angles in the eyes of other people who are not Imam Hatip students. In this sense, apart from being an educational institution, Imam Hatip Schools are also separate from other educational institutions through the counterpart it finds in society, because the values and qualities attributed to these schools in Turkey has been the source of a positive image of a common description that people from almost every group agree with. These characteristics also bring with them the perception of being an Imam Hatip student as an occasion of privilege. This reality, which has been determined through the research entitled “The Perception of Imam Hatip Schools and Imam Hatip Students in Turkey” and conducted with the support of Turkey’s ImamHatipliler Foundation, is important in terms of reflecting the general perception of society. This article, which the related research forms the backbone of, aims to answer some claims recently mentioned in public and to pronounce some judgments by supporting these answers with concrete data. As such, the aim is to reveal the perception of Imam Hatip School and their students with the support of data obtained from sociological research. In addition, this study seeks to open a discussion about which values this perception covering Imam Hatip High Schools and their students is nurtured by, as well as by which cultural and ideological backgrounds. In the elongated discussion, however, the opportunity is sought to compare views from large public groups on this subject through the claims of some who hold views that feed the public over information and discourses that are not facts and those who reason with their own experience and perception against these claims. In this context, some indications will be analyzed with the purpose of drawing a specific framework.

Anahtar Kelimeler

Imam Hatip High School , Identity , Social perception , Imam Hatip Pupilage , Education , School

Türkiye’de İmam Hatip/li Algısı: Bazı Göstergeler Bağlamında Sosyolojik Bir Değerlendirme

Öz

Türkiye’de din eksenli tarihsel tecrübe, kendine mahsus özelliklerle şekillenen ve günümüze kadar uzanan “imam hatip okulları” olgusunu üretmiştir. İmam hatip okulları ve öğrencilerinin bu tarihsel tecrübe ile gelişen karakteristiği, bir kimlik unsuru ve özgün bir vatandaşlık modeline tahvil edilebilmiştir. İmam hatip okullarında yetişen öğrencilerin dindarlık düzeyi, yaşama tarzı, hayat görüşü, siyasal tutumları gibi çeşitli başlıklarda belirginleşen bu husus; Türkiye’nin toplumsal yapısına mündemiç olgusal bir gerçekliğe yaslanacak kadar içselleştirilmiştir. Bir toplumsal tipoloji çıkarabilecek düzeyde özgün bir duruş üretebilen imam hatipli olmak, salt öğrencileri ilgilendiren bir hususiyet olmanın ötesinde imam hatipli olmayan diğer insanların nazarında da çeşitli açılardan bir karşılık üretebilmiştir. Bu anlamda, bir eğitim kurumu olmanın yanı sıra toplumda bulduğu karşılık ile de imam hatip okulları, diğer eğitim kurumlarından ayrılmaktadır. Zira Türkiye’de bu okullara atfedilen değer ve nitelikler, ortak bir tanımlayan olarak hemen her kesimden insanın neredeyse üzerinde ittifak ettiği olumlu bir imaja kaynaklık etmiştir. Bu nitelemeler, “imam hatipli” olmanın bir ayrıcalık sebebi olarak algılanmasını da beraberinde getirmiştir. TİMAV’ın destekleriyle gerçekleştirilen “Türkiye’de İmam Hatip Liseleri ve İmam Hatipliler Algısı” başlıklı araştırma ile de tespit edilen bu gerçek, toplumun genel algısını yansıtması açısından önemlidir. Omurgasını ilgili araştırmanın oluşturduğu bu makale; kamuoyunda son dönemlerde zikredilen bazı iddiaları cevaplamak, cevapları somut veriler ile destekleyerek bazı yargıları dillendirmek amacındadır. Dolayısıyla, sosyolojik araştırmanın elde ettiği veriler ile destekli bir “imam hatip okulu ve öğrencisi” algısını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Ayrıca bu çalışma, imam hatip liselerini ve öğrencilerini kapsayan bu algının hangi değerlerden, kültürel ve ideolojik zeminlerden beslendiğini ve nasıl şekillendiğini tartışmaya açmak istemektedir. Bununla birlikte, uzun erimli tartışmalar içinde gerçek olmayan bilgiler ve söylemler üzerinden kamuoyunu besleyen bazı görüş sahiplerinin iddiaları ile bu iddialar karşısında kendi tecrübesi ve algısıyla muhakeme eden geniş halk kitlelerinin konuya dair görüşlerini kıyaslama imkânı da aranacaktır. Bu bağlamda belirli bir çerçeve çizmek amacıyla bazı göstergeler analiz edilecektir.

Anahtar Kelimeler

İmam Hatip Liseli kimliği, Toplumsal algı, İmam hatip öğrenciliği, Eğitim, Okul

Kaynakça

• Akşit, B. & Coşkun, M. K. (2004). Türkiye’nin modernleşmesi bağlamında imam-hatip okulları. Y.
• Aktay (Ed.), Modern Türkiye’de siyasi düşünce: İslamcılık içinde (s. 394–410). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Aşlamacı, İ. (2017). Öğrenci ve öğretmenlerine göre imam-hatip liseleri: Profiller, algılar, memnuniyet, aidiyet. İstanbul: Dem Yayınları.
• Aydemir, M. A. (2016). Türkiye’de imam hatipli olmak, bir kimliğin algılanışı ve inşası üzerine genel değerlendirme. UDAKB Sempozyumu Bildiri Kitabı içinde (s. 357–368). Bosna-Hersek: TİMAV.
• Baskın, R. (2015). Öteki imam hatipli. İstanbul: Heyamola Yayınları.
• Berkes, N. (2003). Türkiye’de çağdaşlaşma (4. basım). İstanbul: YKY.
• Can, İ. (2013). Türk ulusal kimliğinin inşasında milli eğitim ideolojisinin rolü. Sosyoloji Divanı, 1(1), 123–146.
• Çakır, R., Bozan, İ. & Talu, B. (2004). İmam hatip liseleri: Efsaneler ve gerçekler. İstanbul: TESEV Yayınları.
• İnce, Ö. (2009). İmam Hatip saltanatı ve imamokrasi. İstanbul: Tekin Yayınevi.
• Kaymakcan, R. & Aşlamacı, İ. (2011). İmam-hatip liseleri üzerine bibliyografik bir inceleme.
• Değerler Eğitimi Dergisi, 9(22), 71–101.
• Özensel, E. & Aydemir, M. A. (2016). Türkiye’de imam hatipli olmak. Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları.
• Özensel, E., Akın, M. H. & Aydemir, M. A. (2012). Türkiye’de İmam Hatip Liseleri ve imam hatipliler algısı. İstanbul: TİMAV.
• Özgür, İ. (2015). İmam hatip okulları: İnanç, siyaset ve eğitim (H. Yalın & E. Özkan, çev.). İstanbul: Kitap Yayınevi.