Islamic Religious Education in Serbia: Process and Functioning*

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 1, 85 - 125, 01.06.2018

Mehmet Şanver Seid Amidi

https://doi.org/10.12738/talim.2018.1.0102

Öz

This study discusses the situation, stages from past to present, position in official state schools, functioning, and conditions of religious education within Serbia’s education and training system; the curriculum and proficiency status of the Islamic religious education class in schools; and Islamic education and training institutions. At the same time the study attempts to examine the religious education activities carried out in mosques as common religious education. The main aim of the study is to contribute to the activities performed related to religious education by examining the situation of religious education in Serbia and its function in schools. While starting the research, a literature review and a resource scan were first made. At the same time, all types of articles, books, and other written documents related to this topic have been taken into consideration. The research has also attempted to benefit from similar studies performed in relation to other counties in terms of assisting this research. This research mainly uses the literature review method. Official institutions were applied to in order to be able to obtain certain information. In studies on the topic of resources, documents written in Serbia on the topic were based as the main resource. Studies on the topic written in Turkish in both Turkey and in Syria, as well as article and books, have been utilized. The following path was pursued in arriving at the resources used in the research: We received information related to religious education courses by consulting with authorities working in Serbian schools, taking suggestions and recommendations from religious education teachers on the topic of how the curriculum for religious education will be arrived at. We also visited Islamic education institutions in Serbia and got information about them. In this process we visited the madrassas in the New Bazaar [Novi Pazar]. We visited the Faculty of Islamic Sciences in the New Bazaar and got information about the Faculty. Additionally, we worked to get information about the religious situation, religious education, and similar topics in Serbia by interviewing Adem Zilkiç, Chairman Scholar of the Serbian Islamic Union and member of the Government Commission on Religious Education. Information is summarized at the end of the research and some suggestions are provided.

Anahtar Kelimeler

Formal religious education , Extensive religious education , Religious communities , Education system in Serbia , Religious education curriculum

Sırbistan’da İslam Din Eğitimi: Süreç ve İşleyiş

Öz

Bu çalışmada Sırbistan’daki eğitim öğretim sistemi içerisinde din eğitiminin durumu, geçmişten bugüne geçirdiği aşamalar, resmî devlet okullarındaki konumu, işleyişi, şartları, okullardaki İslam din eğitimi dersinin müfredatı, yeterlilik durumu ve İslam eğitim öğretim kurumları ele alınmıştır. Çalışmada aynı zamanda yaygın din eğitimi olarak camilerde yürütülen din eğitimi faaliyetleri de incelenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın temel amacı; Sırbistan’daki din eğitimin durumunu, okullardaki din eğitiminin işleyişini inceleyerek, din eğitimi ile ilgili yapılan faaliyetlere katkıda bulunmaktır. Araştırmaya başlarken, ilk önce literatür incelemesi ve kaynak taraması yapılmıştır. Aynı zamanda bu konu ile ilgili olan her türlü makale, kitap ve diğer yazılı dokümanlar incelenmeye alınmıştır. Bu araştırmaya yardımcı olması bakımından diğer ülkelerle ilgili yapılan benzer çalışmalardan da istifade edilmeye çalışılmıştır. Bu araştırmada esas olarak literatür incelemesi metodu kullanılmıştır. Bazı bilgileri elde edebilmek için resmî kurumlara başvurulmuştur. Kaynak konusundaki çalışmalarda ana kaynak olarak Sırbistan’da konuyla ilgili yazılı dokümanlar esas alınmıştır. Konuyla ilgili olarak gerek Türkiye’de ve gerekse Sırbistan’da Türkçe olarak yazılmış çalışmalardan, makale ve kitaplardan da istifade edilmiştir. Araştırma ile ilgili kullandığımız kaynaklara ulaşmada şu yol izlenmiştir: Sırbistan’daki okullarda çalışan yetkililerle görüşerek din eğitimi dersi ile ilgili bilgi alınmış ve din eğitimi dersinin müfredatına nasıl ulaşılacağı konusunda din eğitimi öğretmenlerinin öneri ve tavsiyeleri alınmıştır. Sırbistan’daki İslami eğitim kurumları da ziyaret edilmiş, onlar hakkında bilgi alınmıştır. Bu süreçte, Yeni Pazar’daki Novi Pazar medreseler ziyaret edilmiştir. Yine Yeni Pazar’daki İslam Bilimleri Fakültesi ziyaret edilmiş, Fakülte hakkında bilgi alınmıştır. Ayrıca Sırbistan İslam Birliği Reisü’l-Uleması ve Din Eğitimi Hükümet Komisyonu Üyesi Adem Zilkiç ile mülakat yapılarak Sırbistan’daki dini durum, din eğitimi ve benzer konular hakkında bilgi alınmaya çalışılmıştır. Araştırmanın sonunda ise, elde edilen bilgiler özetlenmiş ve bazı önerilere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Örgün din eğitimi, Yaygın din eğitimi, Dini cemaatler, Sırbistan’da eğitim sistemi, Din eğitimi müfredatı

Kaynakça

• Amidi, S. (2013, 11 Nisan). Adem Zilkiç (Sırbistan İslam Birliği reisu’l- uleması ve din eğitimi için hükümet komisyonu üyesi) ile Sırbistan’da Din ve din eğitimi üzerine yapılan bir mülakat (Yayınlanmamış bir çalışma). Yeni Pazar, Sırbistan.
• Baltacı, C. (2000). Türk eğitim sisteminde Kur’an Kurslarının yeri. Kur’an Kurslarında eğitim, öğretim ve verimlilik içinde. İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Baltacı, C. (2005). XV-XVI. Yüzyıllarda Osmanlı medreseleri (I- II). İstanbul: M. Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Cebeci, S. (2005). Din eğitimi bilimi ve Türkiye’de din eğitimi (2. basım). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Dam, H. (2010). Çocukluk dönemi din eğitimi. M. Köylü (Ed.). Gelişimsel basamaklara göre din eğitimi içinde. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Dodurgalı, A. (1999). Din eğitimi ve öğretiminde ilkeler ve yöntemler. İstanbul: M. Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Dodurgalı, A. (2010). Ailede din eğitimi (3. basım). İstanbul: Timaş Yayınları.
• Dudić, M. (2001). Nastanak i razvoj Medrese u Novom Pazaru, Internacionalni univerzitet u Novom Pazaru Fakultet humanističkih nauka (Yüksek lisans tezi). Novi Pazar.
• Expat Serbia. (n.d.). Serbian school system. Retrieved November 29, 2013 from http://www.expatserbia.com/once-youre-here/education/
• Grup, A. (2007). Ilmudini për klasën e pestë të shkollës fillore, përkth. Sulejman Fejzullahu – Sevder Bajrami. Këshilli i Bashkësisë Islame në Preshevë, Preshevë.
• Hamidullah, M. (1985). Hyrje Në Islam, përkth (nga sërbokroatishja). Bahri Aliu – Neshat Xheladini, Kryesia e bashkësisë Islame për RSM-Shkup, Shkup.
• Keyifli, Ş. (2012). Camilerde din eğitimi. M. Köylü ve N. Altaş (Ed.). Din eğitimi (2. basım) içinde. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Koç, A. (2012). Kur’an Kurslarında din eğitimi. M. Köylü ve N. Altaş (Ed.). Din eğitimi (2. basım) içinde. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Köylü, M. (2012). Ailede din eğitimi. M. Köylü ve N. Altaş (Ed.). Din eğitimi (2. basım) içinde. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Latiq, X. (n.d.). Islami dhe Religjionet Botërore 1 & 2- Udhëzues për Mësim-Besimin në Shkollat e Mesme, përkth. Urim Poshka, ALSAR, Tiranë, ts.
• Medrese Müfredatı, Sinan Beg Medresesi Arşivi’nden, 11.04.2013.
• Nıshtoviq, H., Ajanoviq, X., & Vejo, E. (2001). İlmudini për Klasën e Parë të Shkollës Fillore, përkth. Jahja Ahmeti, Këshillat e Bashkëisë Islame në Bujanoc dhe Preshevë, Beograd.
• Nishtoviq, H. (2005). İlmudini - Mësimi Fetar Islam për klasën e dytë të shkollës fillore, përkth. Ymer
• Kamberi - Sevder Bajrami - Sylejman Fejzullahu, Këshilli i Bashkësisë Islame Preshevë, Preshevë.
• Omerdiq, M., & Kallajxhisalihoviq, F. (n.d.). Ilmudini për klasën e shtatë të shkollës fillore, përkth.
• Sevder Bajrami – Jahja Ahmeti, Këshilli i Bashkësisë Islame në Bujanoc, y.y., ts.
• Paçacı, İ. (2010). Hutbe. İ. Karagöz (Ed.) Dini kavramlar sözlüğü içinde (5. basım). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Qatiq, R. (2005). Ilmudini - Mësimi Fetar Islam për klasën e katërtë të shkollës fillore, përkth. Ymer
• Kamberi, Meshihati i Bashkësisë Islame Sanxhak dhe Veprimtaria Botuese El-Kelimeh, Preshevë.
• Qatiq, R., & Shtullanoviq, O. (ts.) İlmudin për klasën e tretë të shkollës fillore. Këshilli i Bashkësisë Islame në Prsheevë, y.y.
• Qatoviq, M. (2007). Ilmuddini për klasën e gjashtë të shkollës fillore, përkth. Jahja Ahmeti – Sevder
• Bajrami, Këshilli i Bashkësisë Islame në Preshevë, Preshevë.
• Selçuk, M. (2005). Çocuğun eğitiminde dini motifler (3. basım). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Sulejmanoviq, S., & Kapetanoviq, E. (n.d). Ilmudini për klasën e tetë të shkollës fillore, përkth. Jahja
• Ahmeti – Sevder Bajrami – Sylejman Fejzullahu, Këshilli I Bashkësisë Islame në Preshevë, y.y.
• Yılmaz, H. (2005). Camilerin eğitim fonksiyonu. İstanbul: Değerler Eğitim Merkezi Yayınları.
• Yorulmaz, H. (2007). Osmanlı’nın batı yakası Bosna. İstanbul: 3F Yayınevi.
• Дачић, С. (2003). Увођење Предмета Верска Настава. приредила, Снежана Јоксимовић, Верска Настава И Грађанско Васпитање У Школама У Србији, Институт За Педагошка Истраживања (pp. 13-27). Београд.
• Исламска Вјеронаука (Илмудин). Службени Гласник Републике Србије - Просветни Гласник. Година LIII- Број 10, Београд, 12 Август 2004.
• Исламска Вјеронаука (Илмудин). Службени Гласник Републике Србије - Просветни Гласник. Година LIV - Број 1, Београд, 18 Фебруар 2005.
• Исламска Вјеронаука (Илмудин). Службени Гласник Републике Србије - Просветни Гласник, Година LV - Број 3, Београд, 22. Фебруар 2006.
• Исламска Вјеронаука (Илмудин). Службени Гласник Републике Србије - Просветни Гласник. Година LVI - Број 6, Београд, 25 Јун 2007.
• Исламска Вјеронаука (Илмудин). Службени Гласник Републике Србије-Просветни Гласник. Година LVII, Број 5, Београд, 26 Мај 2008.
• Исламска Вјеронаука (Илмудин). Службени Гласник Републике Србије-Просветни Гласник. Година LVIII – Број 6, Београд, 10 Јун 2009.
• Исламска Вјеронаука (Илмудин). Службени Гласник Републике Србије-Просветни Гласник. Година LIX, Број 2, Београд, 15 март 2010.
• Кубурић, З., & Зуковић, С. (2010). Верска настава у школи. CEIR, Нови Сад.
• Новаковић, Д. (2004). Школство Исламске Заједнице, Прво издање. Југословенско удружење за научно истраживање религије (ЈУНИР) Ниш.
• Правилник О Наставном Плану И Програму Предмета Верска Настава За Средње Школе. (2014) Retrieved 17.10.2014 from http://www.google.rs/url?sa
• Правни Инструктор за образовање установе. (бр. 6/ 2011). Ваша Књига, Београд. Станојчић, Гордана. (2008). Устав Републике Србије са Најновијим Законима За Спровеђење Избора. Друго издање, Београд.