İmam-Hatip Liseleri Üzerine Kapsamlı Bir Literatür Taraması

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 79 - 113, 30.06.2020

Merve Kaya , Ayşe Humeyra Bilgü Sümeyye Kuşakcı

https://doi.org/10.37344/talim.2020.3

Öz

Bu çalışma, Cumhuriyet dönemi ile başta yasaklanan din eğitiminin toplumun dini ihtiyaçlarını yerine getirme noktasında yaşanan eksiklikler sebebiyle, devlet tarafından bu ihtiyaçların yeniden karşılanması adına din görevlisi yetiştirmek için İmam hatip okulları açılmıştır. Ancak zamanla bu okulların geçirmiş olduğu evreler ve sıkıntılı süreçler olmuştur. İmam hatip okulları hem geçirdikleri evreler hem de sıkıntılı süreçler açısından ele alan birçok çalışma ortaya konmuştur. Çalışmamız konuya ilişkin Türkçe ve İngilizce yazılmış tez, makale ve akademik çalışmaları inceleyerek literatüre dair bazı tespit ve sınıflandırmalar üzerinden bir durum analizi yapmayı hedeflenmektedir.
Çalışma kapsamında İmam hatip okullarını ele alan 1985-2019 tarihleri arasında yayımlanmış 195 sayıda akademik çalışma yer almaktadır. Bu çalışmalar arasında yer alan 102 tez, 93 makale çalışmamızın temelini oluşturmaktadır. Bu alandaki akademik çalışmaların büyük bir kısmı 2011 -2019 yılları arasında hazırlanmış olup, konuyla ilgili 33 İngilizce, 162 Türkçe akademik çalışma yayımlanmıştır. Makale kapsamında ele alınan çalışmalarda İmam Hatip okullarının farklı açılardan ele alınıp incelendiği; kimi çalışmaların bu okulları eğitim sistemi ve din eğitimiyle ilişkilendirilerek olumlu yönleriyle ele aldığı görülürken, bazı çalışmaların bu okulların kimi eksik yönlerini olması gerekenlerle birlikte ele alıp ortaya koyduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

İmam-Hatip Okulları, İmam-Hatip Liseleri, İmam Hatip Yazını, Din Eğitimi

Kaynakça

• Acar, Muhammet Cevat. ‘‘İmam- Hatip Lisesi Öğrencilerinin Dinî Sorumluluk Düzeylerinin İncelenmesi: Bingöl Örneği’’, Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 2, Sayı 4, Ekim 2014, 151-161.
• Akçayöz, Harika, Erkan, Rüstem. ‘‘Siyasi İslam Tartışmaları Açısından İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Demokratik Tutum ve Davranışlarının İncelenmesi’’, C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 27, Sayı 2, Aralik 2003, 174- 201.
• Aksu, Kahraman. İmam hatip Lisesi Öğrencilerinin Okul Dışı Zamanlarını Değerlendirme Biçimleri Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma, Y.Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2018 Danışman: Doç. Dr. Mehmet Cem Şahin.
• Akyüz, Hüseyin. “Anadolu İmam Hatip Liseleri Hadis Dersi Öğretim Programı Ve Ders Kitabı Üzerine Bazı Mülahazalar”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 6, Sayı 11, Ocak 2018, 1-14.
• Altundaş, İsa. Amasya Örneğinde İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Beklenti ve Sorunları, Y.Lisans Tezi, Amasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019 Danışman: Prof. Dr. Şuayip Özdemir.
• Arslan, Mustafa. “İmam Hatip Okulu Öğretmenlerinin Örgütsel Kimlik Algılarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi”, Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 8, Sayı 1, Ocak 2018, 111-129.
• Aşlamacı, İbrahim, Emrah, Eker. “İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Okul Aidiyet ve Dini tutum Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, Değerler Eğitimi Dergisi, Cilt 14, Sayı 32, Ocak 2016, 7-38.
• Aşlamacı, İbrahim, Kaymakcan, Recep. ‘‘İmam-Hatip Liseleri Literatürü Üzerine Bibliyografik Bir İnceleme’’, Değerler Eğitimi Dergisi, Cilt 9, Sayı 22, Aralık 2011, 71-101.
• Aşlamacı, İbrahim. Pakistan Medreselerine Bir Model Olarak İmam-Hatip Okulları. İstanbul 2014: DEM Yayınları, 309-347.
• Aydın, Mehmet Zeki. “İmam Hatip Lisesi Derslerinin Planlanması”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 7, Sayı 2, Ocak 2003, 159-178.
• Baltacı, Ali. “İmam Hatip Liselerinde Çalışan Öğretmenlerin Mesleki Sorunlarının Analizi ve Çözüm Önerileri”, İlahiyat Tetkikleri Dergisi, Sayı 52, Ocak 2019, 241-264.
• Baltacı, Ali. “Okul Yöneticilerine Göre İmam Hatip Liselerinde Karşılaşılan Sorunlar”, Bilimname, Cilt 2019, Sayı 40, Ocak 2019, 375-406.
• Coşkun, Mustafa, Şentürk, Burcu. “Gelenekçilikten ‘Muhafazakar Modernliğe’ İmam Hatip Okulları Örneği”, Mülkiye Dergisi, Cilt 34, Sayı 268, Ocak 2010, 249-263.
• Çelik, Ömer Faruk. Katsayı Uygulamasının kaldırılması Sonrasında İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Davranış, Tutum ve Özellikleri (Gaziantep Örneği), Y.Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2016 Danışman: Prof. Dr. Mehmet Emin Ay.
• Çetin, İsa. Anadolu İmam Hatip Liselerinde Öğrenim Gören Öğrencilerin Okula İlşkin Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi, Y.Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2017 Danışman: Yrd. Doç. Dr. Turgay Şirin.
• Çınar, Fatih. “1924’ten 2000’e Kadar Uygulanmış Olan İmam Hatip Lisesi Öğretim Programlarının Analizi Ve Karşılaştırılması”, Milli Eğitim Dergisi, Cilt 43, Sayı 197, Ocak 2013, 180-208.
• Deniz, A.Çağlar. “Tek Parti Döneminde Devrimsel Ric’atler: Bir Ric’at Örneği Olarak İmam Hatip Seminerleri Girişimi Ve İmam Hatip Kurslarının Açılması”, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 7, Sayı 3, Ocak 2014, 95-110.
• Ergutay, Recep. “İmam Hatip Liseleri Hadis Ders Kitabının Hadis İlmi Açısından Değerlendirilmesi”, Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 4, Sayı 8, Ocak 2017, 155-191.
• Karateke, Tuncay. “İmam Hatip Liselerinde İdarecilerin Karşılaştıkları Sorunlara Yönelik Nitel Bir Çalışma”, Amasya üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 10, Sayı 5, Ocak 2015, 145-171.
• Kaya, Zeynep. “İlahiyat Dışında Lisans Eğitimi Planlayan İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Meslek Dersleri İle İlgili Değerlendirmeleri Üzerine Nitel Bir Araştırma”, İslam Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, Cilt 3, Sayı 1, Ocak 2018, 61-96.
• Kervankaya, Figen. “İmam Hatip Liselerinde Arapça Öğretimi Üzerine Bir Değerlendirme”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, Ocak 2014, 125-134.
• Kubat, Mehmet. “İslam Mezhepleri Tarihi Öğretimi Açısından İmam-Hatip Lisesi Müfredatının Değerlendirilmesi”, e-Makalat Mezhep Araştırmaları Dergisi, Cilt 12, Sayı 2, Ocak 2019, 212-255.
• Mücahit, Mustafa. İmam Hatip Lisesi Meslek dersleri Öğretiminde Öğretmenin Rolü (Sivas İli Örneği), Doktora Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2016 Danışman: Prof. Dr. Hüseyin Yılmaz.
• Önder İmam Hatipliler Derneği.(2018). Gazetelerde İmam Hatiplere Bakış. Erişim adresi https://onder.org.tr/tr/Yayin/imam-hatiplere-bakis-2018#Sayfa/2-3.
• Öcal, Mustafa. ‘‘Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Din Eğitimi ve Öğretimi’’, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 7, Sayı 7, 1998, 241-268.
• Özyurt, Şule. İmam Hatip lisesi Öğrencilerinin Mesleki Yeterlilik Algıları, Y.Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2015 Danışman: Yrd. Doç. Dr. Dilara Tınas.
• Sevinç, Muhammet. “İmam Hatip Liselerindeki Dinî Musiki Eğitiminin Tarihsel Süreci Ve Öğretim Programlarının Karşılaştırılması”, Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 11, Sayı 11, Ocak 2017, 153-184.
• Taluk, Abdulselam. İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinde Allah Tasavvuru (Iğdır Örneği), Y.Lisans Tezi, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2014 Danışman: Doç. Dr. Emine Öztürk.
• Terlemez, Vedat. İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin İmam hatiplik Algısı ve Deneyimlerinin İncelenmesi, Y.Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019 Danışman: Dr. Öğr. Üyesi Yusuf Alpaydın.
• Toker, İhsan, Özcan, Celal. “Laiklik Ve Sekülerleşme Bağlamında İmam Hatip Liselerinin Dünü, Bugünü, Yarını”, Eskiyeni, Sayı 35, Ocak 2017, 33-50.
• Uçar, Recep, Polat, Hüseyin, Altun, Veysel Karani. “İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Arapça Derslerine Karşı Tutumlarının Değerlendirilmesi”, İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 7, Sayı 2, Ocak 2016, 31-52.
• Uçar, Recep. “İmam Hatip Lisesi Meslek Dersleri Öğretmenlerinin ‘İmam Hatipli’ Vizyonu”, Yakın Doğu Üniversitesi İslam Tetkikleri Merkezi Dergisi, Cilt 3, Sayı 2, Ocak 2017, 83-127.
• Yaman, Gülşen. İmam-Hatip Lisesi Öğrencilerinin Arapça Öz-Yeterliklerine İlişkin Görüşleri: Isparta İli Örneği, Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2016 Danışman: Doç. Dr. Sevim Özdemir.
• Yanmaz, Ayşe Nevra. MEB İmam Hatip Öğrencilerinin Peygamber Tasavvuru, Y.Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2013 Danışman: Prof. Dr. Enbiya Yıldırım.
• Yüksel, Yakup. “İmam Hatip Liselerinde Kur’an Eğitimi Üzerine Bir Araştırma (Tekirdağ Örneği)”, Namık Kemal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (NKUIF), Cilt 2, Sayı 1, Ocak 2016, 9-29.