RESEARCH OF FOUR YEARS ROTATION SYSTEMS IN CENTRAL ANATOLIA

Yıl 2005, Cilt: 14 Sayı: 1-2, 1 - 22, 01.06.2005

Kader Meyveci Muzaffer Avcı Musa Karaçam Derya Sürek Erol Karakurt Ayşenur Şahin Yürürer Bayram Özdemir

Öz

               This study was  conducted to reduce from one in two years fallow frequency one in four year in Central Anatolian dry lands. It was started in 1982. The results presented here was belong to 2000-2002

                The rotation experiments were established in two fields with shallow and deep soil profiles. The crop sequences was in four-year rotations wheat-fallow-alternative crops-wheat.   Alternative crops were spring and winter lentils, sunflower, and wheat. This four types of crop rotations were compared to standard fallow-wheat-fallow-wheat system. In experiment with deep profile soils 12 cereal (durum, bread wheat and barley) varieties were grown while only one variety cv (İkizce) was planted in experiment with shallow soil.

                In both of the experiments, soil moisture was determined in 0-120 cmsoil depths. The data showed that positive effect of ½ fallow frequency was existed in only dry year such that crop yields were significantly different from other rotations having ¼ fallow frequency.

                Cvs Gün-91 (bread), Yılmaz-98 (durum) and Tarm-92(barley) performed better in all rotation systems, however Aydanhanım (malting barley) and Avcı (6-row) influended adversly from dry seasons. High yield loss was obtained from fallow-wheat-wheat-wheat rotation. In both of the experiments with deep and shallow soil profiles.

                The rotation system, of fallow-wheat-spring lentil-wheat was better than standard fallow-wheat-fallow-wheat rotation as grain yields of wheat, and economice point of view.   

Anahtar Kelimeler

Rotation; fallow; wheat; spring lentil; winter lentil; sunflower

ORTA ANADOLU BÖLGESİNDE EKİM NÖBETİ ARAŞTIRMALARI DÖRTLÜ EKİM NÖBETİ

Öz

          Bu çalışmada; Orta Anadolu Bölgesi’nde nadasın tamamen kaldırılamayacağı alanlarda, nadası dört yılda bire düşürecek (nadas yılı-nadas sonrası tahıl yılı-alternatif ürün yılı-alternatif ürün sonrası tahıl yılı ) biçiminde uygun bir ekim nöbeti sisteminin bulunması amacıyla TARM’ın (Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü) uzun yıllardır çakılı olarak yürüttüğü dört yıllık ekim nöbeti araştırmasının 2000-2002 yıllarına ait üç yıllık sonuçları değerlendirilerek verilmiştir.

          Araştırma; TARM’ın Haymana Araştırma ve Uygulama çiftliğinde yarı taban (1982) ve kıraç tarla koşullarında ise 1984 yılından beri yürütülmektedir. Dört yıllık ekim nöbetinde alternatif ürün yılında; nadas, kışlık mercimek, yazlık mercimek, ayçiçeği ve buğday olmak üzere beş farklı değişken yer almıştır.

          Çalışmada buğday ekili tarlalardaki tane verimleri değerlendirilmiş, alternatif ürünlerde de benzer şekilde verimler alınmıştır. Yarı taban tarlada tahıl olarak 12 çeşit (ekmeklik, makarnalık ve arpa) ele alınmış, farklı ekim nöbetlerinde ki performansları karşılaştırılmıştır. Kıraç tarlada ise sadece İkizce çeşidi kullanılmıştır. Bunun yanında her iki koşulda (kıraç ve yarı taban) yürütülen denemelerin buğday ekim zamanlarında (nadas sonrası ve alternatif ürün sonrası) topraktaki nem miktarlarını tespit etmek amacıyla 0-120cm derinlikten toprak örnekleri alınmış ve değerlendirilmiştir. Buna dayanarak kurak yıllarda taban arazilerde nadas etkinliğinin çok açık bir şekilde ortaya çıktığı, verimde önemlilik seviyesinde farklılık yarattığı görülmüştür.  

          Elde edilen bulgulara bakıldığında; denemenin yarı taban koşullarda yürütülen kısmında bölge için tescil edilen yeni tahıl çeşitlerinden; ekmeklikler içerisinde Gün-91’in, makarnalıklardan Yılmaz-98, arpalardan da Tarm-92 çeşidinin ekim nöbetlerinden fazla etkilenmediği, her ekim nöbeti sisteminde en yüksek verimlere bu çeşitlerde ulaşıldığı, buna karşılık Aydanhanım ve Avcı arpa çeşitlerinin kurak yıllarda zarar gördüğü, verimlerinin olumsuz bir şekilde etkilendiği tespit edilmiştir. Yağışın yetersiz olduğu yılda (2001) çeşitlerin verim düzeylerinde azalmalar görülmüş, ekim nöbeti sistemine de bağlı olarak kuraklığın bütün çeşitlerde belli bir verim kaybına sebep olduğu ortaya çıkmıştır. En çok verim düşüklüğü alternatif ürün yılından sonra ekilen buğday yılında tespit edilmiştir. Kıraç koşullarda yürütülen denemede de benzer sonuçlar elde edilmiştir.

          Üç yıllık çalışmayı genel olarak değerlendirdiğimizde, verim açısından nadas-tahıl-nadas-tahıl ekim nöbeti sistemine en yakın hatta bunun üzerinde verim sağlayan nadas-tahıl-yazlık mercimek-tahıl ekim nöbeti sistemi olmuştur. Yapılan ekonomik analizlerde de çiftçi açısından en ekonomik ürün dizisinin yine bu sistem olduğu görülmektedir.         

 

Anahtar Kelimeler

Ekim nöbeti; nadas; buğday; yazlık mercimek; kışlık mercimek; ayçiçeği

Kaynakça

• Avcı, M., Meyveci, K., Eyüpoğlu, H., Avçin, A., Karaca, M., 1999. Orta Anadolu’da uzun süreli ekim nöbetlerinin verimlere ve toprak özelliklerine etkileri. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu, 8-11 Haziran 1999. Konya.
• Çakır, C.Çağlayan, L., Işıklı E., 1985. Cumhuriyet Üniv. Tokat Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Ders Notu Yayınları No:9; Tokat.
• Er, C., 1981. Endüstri bitkilerinin nadas alanlarına sokulma olanakları. TÜBİTAK, Kuru Tarım bölgelerinde Nadas Alanlarından Yararlanma Simpozyumu 28-30 Eylül, 1981. Ankara.
• Hill, K. W., 1954. Wheat yields and soil fertility on the Canadian Prairies after ahalf century of farming. Proc. Soil. Sci. Soc. Amer. 18:182-184.
• Kalaycı, M. (1981). Eskisehir Zirai Arastırma Enstitüsü Tarafindan Bugüne Kadar Yapılan
• Nadas Alanlarını Azaltmaya Yönelik Çalışmalar. Kuru Tarım Bölgelerinde Nadas Alanlarından Yaralanma Sempozyumu, TÜBİTAK/A.Ü. Ziraat Fakültesi, 28-30 eylül, 1981, Ankara.
• Meyveci, K. ve Munsuz, N., 1987. Orta Anadolu Bölgesi Koşullarında İkili Ekim Nöbeti Sisteminde Toprakta Nem ve İnorganik Azot Formlarının Belirlenmesi. Türkiye Tahıl Simpozyumu ,6-9 ekim, 1987, Bursa.
• Prasad, R., 1983. Economic and efficient use of plant nutrients. More Food Beter Technology. FAO. Proceeding of Third FAO/SIDA Seminar on Field Food Crops in Africa and hte Near East, 6-24 June, Nairobi, Kenya.
• Tosun, F. Ve Altın, M., 1981. Erzurum kıraç koşullarında ekim nöbeti denemesi. TÜBİTAK, Kuru Tarım bölgelerinde Nadas Alanlarından Yararlanma Simpozyumu 28-30 Eylül, 1981. Ankara.
• U.S. Salinity Laboratory Staff, 1954. Diagnosis and Improvement of Saline and Alkali Soils. Agric. Handbook, No.60. USDA.
• Yurtsever, N., 1984. Deneysel İstatistik Metotları. Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları No. 121, Ankara.