PARITIES IN TURKISH AGRICULTURE FOR SELECTED CROPS

Yıl 1996, Cilt: 5 Sayı: 1, - , 01.03.1996

Orhan Yavuz

Öz

Price parity estimations are used extensively for determining agricultural crop prices and for planning and directing production. In this study wheat, barley, maize, lentil, chickpea, cotton, tobacco, sugar beet, potato and sunflower crops were analyzed. In addition, sesame and peanut were taken in the analysis as an alternative crops to those mentioned. The data processed covers 24 years from 1990 to 1993.

The aim of this study was to find out parities as the prices farmers actually gained and support prices.

The results showed that the parities as farmer gained prices were higher than wheat in tobacco, sesame, peanut, however, they were lower in sugar beet, barley, maize and potato. The prices of crops should be determined at the base of the parities among crops. In this procedure the other factors such as support and incentives etc. should be taken into consideration.

Anahtar Kelimeler

Agricultural crop; parity; wheat

SEÇİLMİŞ TARIMSAL ÜRÜNLER AÇISINDAN TARIMDA İÇ PARİTE

Öz

Tarımda parite fiyat saptanması sektörler içi ve sektörler arası yapıla gelmektedir. Pariteler tarımsal ürün fiyatlarının belirlenmesinde ve üretimin yönlendirilmesinde geniş ölçüde kullanılmaktadır.

Bu çalışmada ele alınan ürünler buğday, arpa mısır, mercimek, nohut, pamuk, tütün, şekerpancarı, patates ve ayçiçeği olmak üzere on adettir. Ayrıca yerfıstığı ve susam da alternatif ürünler olarak alınmıştır. Kullanılan veriler 1970-1993 periyodundaki 24 yılı kapsamaktadır.

Çalışmada amaç olarak Türk tarımında önemli yer tutan yukarda belirtilen ürünlerin buğday bazında gerek çiftçi eline geçen fiyatlar ve gerekse destekleme fiyatları açısından pariteleri ortaya çıkarmaktır.

Sonuçlara göre çiftçi eline geçen fiyatlar açısından ürünlerin buğdaya göre pariteleri özellikle tütün, susam, yerfıstığı, pamuk, mercimek, nohut ve ayçiçeğinde yüksek olduğu ortaya çıkmaktadır. Buna karşılık şekerpancarı, arpa, mısır ve patateste pariteler düşüktür.

Ürün fiyatları ürünler arasındaki parite dengeleri korunarak saptanmalıdır. Bu saptamada birim başına net gelir, birim maliyetler yanında ürüne tanınan teşvik ve destekler gibi fiyat ve maliyet dışı faktörler de göz önüne alınmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Tarımsal ürün; parite; buğday

Kaynakça

• ANONİM, 1983, Önemli Bazı Tarım Ürünlerinin Fiyatlarındaki Gelişmeler 1970-1982, TOKB Yayınları, Ankara.
• AYYILDIZ, T, 1992, Tarım Politikası-Genel Politikalar ve Türkiye'de Durum, Atatürk Üni. Yayınları No: 620, Erzurum.
• DİE, Çiftçi Eline Geçen Fiyatlar, Çeşitli Yıllar, Ankara.
• DİE,1973,1977,1981,1983,1985,1989,199 1,1994, Türkiye İstatistik Yıllığı, Ankara.
• DİE, 1991 Genel Tarım Sayımı Sonuçları, s.44, s. 138, Ankara.
• DİE 1995 Türkiye İstatistik Yıllığı 1994, S. 573, S. 689, s.284, Ankara.
• DİE, 1995, Çiftçinin Eline Geçen Fiyatlar İndeksi Kapsam ve Yöntemi (1987=100), s. 1, Ankara
• DİNLER, Z.,1993, Tarım Ekonomisi, Ekin Yayınları 3. Baskı, Bursa.
• HIRSCH, E ve HIRSCH A., 1966, Changes in Terms of Trade of Farmers and Their Effect on Real Farm Income Per Capita of Rural Population in Turkey, 1927-1960, Ankara.
• KARAYALÇIN, M. ve ARAT, Z.,1975, Kırsal Refah İndeksi, DPT Yayınlan No. 1462- SPD:283, Ankara.
• KEYDER, N.,1970, Türkiye'de Tarımsal Reel Gelir ve Köylünün Refah Seviyesi, ODTÜ Geliştirme Dergisi, Güz.33-57, Ankara.
• KEYDER, N.,1976, Türkiye'de Tarımsal Reel Gelir ve Kırsal Refah İndeksi, ODTÜ Geliştirme Dergisi, 12 (3), Ankara.
• Türkiye İş Bankası Yıllık Ekonomik Raporlan,1983 -1993, Ankara.
• VARLIER, O., 1978, Türkiye'de İç Ticaret Hadleri, DPT Yayınlan No: DPT:1632-SPD:306, Ankara.