Bazı Ekmeklik Buğday Genotiplerinin (Triticum aestivum L.) Doğal Yağış Koşullarındaki Verim ve Kalite Parametrelerinin Değerlendirilmesi

Yıl 2017, Cilt: 26 Sayı: 1, 86 - 95, 29.06.2017

Hüsnü Aktaş , Mehmet Karaman Erol Oral Enver Kendal Sertaç Tekdal

https://doi.org/10.21566/tarbitderg.323601

Cited By: 7

Öz

Çalışma
2011-12 ve 2012-13 yetiştirme sezonlarında, Hazro/Diyarbakır ekolojik
koşullarında yazlık gelişme tabiatlı ileri kademedeki 20 ekmeklik buğday
genotipi ile tescilli 5 çeşidin yağışa dayalı şartlarda verim ve bazı kalite
özelliklerinin araştırılması amacıyla yürütülmüştür. İki yıllık birleştirilmiş
varyans analiz sonuçlarına göre incelenen tüm özellikler için genotipler
arasındaki fark istatistiki olarak (P<0.05) önemli bulunmuştur. Birinci yılda
G21 (392 kg/da), ikinci yılda ise Dinç çeşidi (610 kg/da) en yüksek tane
verimine sahip genotipler olurken, G4, G8 ve G5 (Dinç) her iki yılda da yüksek
ve aynı zamanda benzer tane verimi performansına sahip genotipler olmuş, G19 ve
G21 genotipleri ise ortalamadan yüksek tane verimine sahip olmalarına rağmen her
iki yılda farklı performansa sahip olarak kaydedilmiştir. Birinci yılda, G9 bin
tane ağırlığı ve hektolitre için, G21 genotipi tane verimi için (TV), G3 sedimantasyon
için, G4 protein için, ikinci yılda ise G14 genotipi başakta tane ağırlığı,
başakta tane sayısı, G12 sedimantasyon için, G15 ve G2 bin tane ağırlığı bakımından
en yüksek performansa sahip genotipler olmuştur. Basit korelasyon analizi
sonuçlarına göre, metre karede başak sayısı ile tane verimi; protein oranı ile
sedimantasyon arasında pozitif; tane verimi ile protein oranı arasında da
negatif ve istatistiki olarak önemli korelasyonlar tespit edilmiştir. Çalışma
sonucunda G21 genotipi hem tane verimi hem de kalite özellikleri için üstün
özelliklere sahip olduğu için çeşit tescili için ümitvar bir genotip olarak
saptanırken, buğday ıslah programlarında yüksek tane verimine sahip çeşitlerin
tespitinde birim alandaki başak sayısının seleksiyon kriteri olarak
kullanılabileceği tespit
edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Buğday, verim bileşenleri

Evaluation of Some Bread Wheat Genotypes of Yield and Quality Parameters Under Rainfall Condition

Öz

This
study was performed to investigate yield and quality traits of advanced spring bread
wheat genotypes and five cultivars (Triticum
aestivum L.) in rainfall condition of the Hazro/Diyarbakır during 2011-12
and 2012-13 growing seasons. According to combined variance analysis statistically
significant differences (P<0.05
or P<0.01) were determined for all examined traits of genotypes in two years.
According to results of analysis G21 in first year and G5 in second year had a
highest grain yield. G4, G8 and G5 (Dinç) were determined as higher yielding
genotypes, also they showed similar performance for both two years, while G19
and G21 had a high yield but different peformance, so they could be suitable
for specific areas. Results indicated that G9 was the best for 1000 kernel
weight and test weight and G21, G3, G4 were the best genotypes for grain yield,
sedimentation, protein content respectively in the first year; G14, G12 and
G15 were classified as best for grain weight in spike, sedimentation and 1000
kernel weight respectively in second year.
Positive and high correlation were determined between number of spike in square meter and grain yield; also between protein
content and sedimentation; negative correlation between grain yield and protein
content. According to results of present study, G21 was determined as candidate for
registration as cultivar because of it’s high grain and appreciate quality
traits, also number of spike in square meter could be used as parameter to
select high yielding genotypes in breeding programs.

Anahtar Kelimeler

Wheat, yield component

Kaynakça

• Aguirre A., Badiali O., Cantarero M., Leon A., Ribotta P. and Rubido O., 2002. Relationship of test weight and kernel properties to milling and baking quality in argentine triticales. Cereal Research Communications 30: 1-2
• Akçura M., Partigoç F. and Kaya Y., 2011. Evaluating of drought stress tolerance based on selection indices in Turkish bread wheat landraces. The Journal of Animal & Plant Sciences 21(4): 700-709
• Akram H.M., Sattar A., Ali,A. and Nadeem M.A., 2010. Agro-physıologıcal performance of wheat genotypes under moisture stress conditions. J. Agric. Research 48(3):361-369
• Aktaş H., 2014. Investigation of quality stability and micro elements content of some bread wheat varieties in southeast Anatolia region conditions. Mustafa Kemal University, Field Crop Department. Phd thesis. pp.269.
• Alam N., Akhter M., Hossain, M. and Zaman, R., 2013. Performance of different genotypes of wheat (Triticum aestivum L.) in heat stress conditions. International Journal of Biosciences 3 (8): 295-306
• Altınbaş M., Tosun M., Yüce S., Konak C., Köse E. ve Can R.A., 2004. Ekmeklik buğdayda (T. aestivum L.) tane verimi ve bazı kalite özellikleri üzerinde genotip ve lokasyon etkileri. Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi 41 (1): 65-74.
• Anonim., 1982. ICC-Standart No:115/1. 1982. International Association for Cereal Chemistry
• Anonim., 1990. AACC Approved Methods of the American Association of Cereal Chemist. 1990, USA
• Anonim., 2014. https://www.mgm.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 24.07. 2014)
• Ayçiçek, M. ve Yıldırım, T., 2006. Bazı makarnalık buğday (Triticum turgidum var. durum L.) çeşitlerinin Erzurum koşullarındaki verim yetenekleri. Fırat Üniv. Fen ve Müh. Bil. Dergisi 18(2):151-157.
• Başer N., Öztürk İ., Avcı, R. ve Kahraman T., 2001. Trakya Bölgesi’nde Yetiştirilen Buğday Çeşitlerinin Verim, Kalite ve Diğer Bazı Özellikleri ile Buğday Tarımının Önemli Sorunları. Türkiye IV. Tarla Bitkileri Kongresi, 17-21 Eylül, Tekirdağ, 1: 63-68.
• Çölkesen M., Öktem A., Engin A. A. ve Öktem G., 2002. Bazı arpa çeşitlerinin (Hordeum vulgare L.) Kahramanmaraş ve Şanlıurfa koşullarında tarımsal ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi 5(2): 47-56
• Gomez K. and Gomez A.A., 1984. Statistical Procedures for Agricultural Research, 2nd Edition. John Wiley and Sons. New York. 680 pp
• Guedira M., Brown-Guedira G., Van Sanford D., Sneller C., Souza E. and Marshall D., 2010. Distribution of Rht genes in modern and historic winter wheat cultivar from the Eastern and Central USA. Crop Science 50:1811-1822. Kaya Y. and Akçura, M., 2014. Effects of genotype and environment on grain yield and quality traits in bread wheat (T. aestivum L.). Food Sci. Technol, Campinas 34(2): 386-393
• Kaydan D. ve Yağmur M., 2008. Van Ekolojik Koşullarında Bazı Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Çeşitlerinin Verim ve Verim Öğeleri Üzerine Bir Araştırma. Tarım Bilimleri Dergisi 14 (4): 350-358
• Kendal E., 2016. GGE Biplot Analysis of Multi-Environment Yield Trials in Barley (Hordeum vulgare L.) Cultivars. Ekin Journal of Crop Breeding and Genetics 2(1):90-99
• Kılıç H. ve Akçura M., and Aktaş, H., 2010. Assessment of parametric and non-parametric methods for selecting stable and adapted durum wheat genotypes in multi-environments. Not. Bot. Hort. Agrobot. Cluj-Napoca 38: 271-279.
• Kün E., Avcı M., Uzunlu V. ve Zencirci N., 1995. Serin İklim Tahılları Tüketim Projeksiyonları ve Üretim Hedefleri. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası, 4. Türkiye Ziraat Mühendisleri Teknik Kongresi 9- 13 Ocak, 417-429
• Lopes S.M., El-Basyoni İ., Baenziger P.S., Singh S., Royo C., Ozbek K., Aktaş H., Ozer E., Ozdemir F., Manickavelu A., Ban T. and Vikram,P., 2015. Exploiting genetic diversity from landraces in wheat breeding for adaptation to climate change. Journal of Experimental Botany 66(12): 3477-3486
• Mut Z., Aydın N, Özcan H. ve Bayramoğlu O., 2005. Orta Karadeniz Bölgesi’nde Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Genotiplerinin Verim ve Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. GOP Üniversitesi Zir. Fak. Dergisi 22 (2): 85-93.
• Pask A.J.D., Pietragalla J, Mullan D.M. and Reynolds M.P., 2012. Physiological Breeding II: A Field Guide to Wheat Phenotyping. Mexico City, Mexico: CIMMYT.
• Rahman M.M., Hossain A., Hakim M.A., Kabir M.R. and Shah M.M.R., 2009. Performance of wheat genotypes under optimum and late sowing condition. International Journal of Sustain Crop Production 4(6): 34-39.
• TÜİK, 2015. Statistical databases. http://tuikapp.tuik.gov.tr/bitkiselapp/bitkisel.zl (Erişim Tarihi: 21.09. 2015)
• Ubaidullah, Raziuddin, Mohammad, Hafeezullah T, Ali S. and Nassimi A.W., 2006. Screening of wheat (Triticum aestivum L.) genotypes for some important traits against natural terminal heat stress. Pakistan Journal of Biological Science 9: 2069 - 2075.