Konya Ekolojisi'nde Tarımı Yapılan Yerel Nohut Popülasyonları ve Çeşitlerinin (Cicer arietinum L.) Tarımsal, Teknolojik ve Besinsel Karakterlerinin Belirlenmesi

Yıl 2017, Cilt: 26, 52 - 61, 30.11.2017

Hakan Bayrak , Mustafa Önder

https://doi.org/10.21566/tarbitderg.359119

Cited By: 2

Öz

Bu araştırma, Konya ekolojisinden toplanan yerel nohut
popülasyonları ve çeşitlerinin tarımsal, teknolojik ve besinsel karakterlerinin
belirlenmesi amacıyla, 2006 ve 2007 yılları ilkbahar yetiştirme mevsiminde,
Konya ili Sarayönü ilçesi merkez İçyer mevkiinde iki farklı araştırma alanında
yürütülmüştür. Çalışmada, Konya ekolojisinden toplanan nohut hatlarından
seçilen 21 nohut popülasyonu ve beş tescilli nohut çeşidi kullanılmıştır.
Materyalde vejetasyon süresi 90.33–105.33 gün, bitki boyu 30.45–40.05 cm, bakla
sayısı 20.12–30.42 adet/bitki, tane verimi 78.14–154.12 kg/da, bin tane
ağırlığı ise 363.0–512.17 g olarak tespit edilmiştir. Çiçek rengi ise beyaz,
beyaz-pembe ve beyaz-mavi olarak gözlemlenmiştir. Ayrıca çalışmada tanede
mineral madde içerikleri mg/kg olarak; fosfor (P) 2257.01–3590.37, potasyum (K)
4698.16–7423.69, magnezyum (Mg) 799.92–1004.43, kalsiyum (Ca) 878.23–1635.85,
demir (Fe) 24.44–44.52, bor (B) 223.02– 494.73, bakır (Cu) 4.69–8.20, çinko
(Zn) 18.58–34.33 şeklinde belirlenmiştir. Çalışmada popülasyon karakterindeki
yerel çeşitlerin verim unsurları bakımından önemli farklılıkların bulunduğu ve
çeşitler arasındaki genetik varyasyonun oldukça geniş olduğu belirlenmiştir. Bu
nedenlerden dolayı bu hatların bölge için yapılacak ıslah çalışmalarında
materyal olarak kullanılmasının yararlı olacağı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Nohut (Cicer arietinum L.), çeşit, yerel popülasyon, verim unsurları

Kaynakça

• Ağsakallı A., 1995. Farklı ekim sıklığı ve fosfor dozlarının bazı nohut genotiplerinde verim, verim unsurları ve kalite üzerine etkileri. (Basılmamış) Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Erzurum
• Ahmad M., Hussain M., Shafique M., 2002. Important Macro and Microelements in Chickpea and Lentil Nuclear Institute for Agriculture and Biology (Niab). The Nucleus, 39 (1-2) 101-105
• Akman B., 1993. Bursa Ekolojik Koşullarına Uyan Nohut (Cicer arietinum L) Hatlarının Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniv. Fen Bilimleri Enst., Bursa
• Altınbaş M., Sepetoğlu H., 2001. Yeni geliştirilen nohut hatlarının Bornova koşullarında verim ve bazı tarımsal özellikleri üzerinde araştırmalar. Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg. 38 (2-3):39-46
• Anonymous, 2016. TÜİK, Bitkisel Üretim İstatistikleri 2016 http://www.tuik.gov.tr
• Arshad M., Bakhsh A., Bashir M., Haqqani A.M., 2002. Determining The Heritability and Relationship Between Yield and Yield omponents in Chickpea (Cicer arietinum L.) Pakistan Journal of Bot., 34 (3), 237-245
• Azkan N., Kaçar O, Doğangüzel, E., Sincik M., Çöplü N., 1999. Bursa ekolojik koşullarında farklı ekim zamanlarının nohut hat ve çeşitlerinde verim ve verim öğeleri üzerine etkisi. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, Çayır Mera Yem Bitkileri ve Yemeklik Tane Baklagiller, 15-18 Kasım 1999. Cilt 3, s.318-323
• Bakaoğlu A., Ayçiçeği M., 2002. Bingöl ekolojik koşullarında bazı nohut (Cicer arietinum l.) çeşitlerinin verim ve verim öğeleri üzerine bir araştırma. F. Ü. Fen Ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 17 (1), 107-113
• Biçer B.T., Anlarsal A.E., 2004. Bazı nohut (Cicer arietinum L.) köy çeşitlerinde bitkisel ve tarımsal özelliklerin belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 10 (4), 389-396
• Cinsoy A.S., Açıkgöz N., Yaman M., Kıtıkı A., 1997. Ege bölgesinden toplanan nohut (Cicer arietinum L.) genetik kaynakları materyalinin karakterizasyonu kantitatif karakterler. Anadolu, J of AARI, 7 (1), 1-14
• Dumbre A. D., Deshmuch R. B., 1984. Genetic Divergence in Chickpea, International Chickpea Newsletter, 10, 6-7
• Düzgüneş O., Kesici T., Kavuncu O., Gürbüz F., 1987. Araştırma ve deneme metotları (İstatistik Metotları 2). Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları, No: 1021, Ders Kitabı N. 295, Ankara, 381s
• Eser D., Geçit H. H., Emeklier H. Y., Kavuncu O., 1989. Nohut gen materyalinin zenginleştirilmesi ve değerlendirilmesi. TUBİTAK Tarım ve Ormancılık Dergisi. Cilt 13(2):246-254, Ankara
• Gençkan S., 1958. Türkiye’nin önemli nohut çeşitlerinin başlıca vasıfları üzerine araştırmalar. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No :1. Ege Üniversitesi Matbaası, İzmir
• Gültekin A.H., Örgün Y., 1994. Tarım Toprağında Bitki Besleyici Elementlerin Rolü, Ekoloji Çevre Dergisi, 13, 27–32
• Gunes A., Cicek N., Inal A., Alpaslan M., Eraslan F., Guneri E., Guzelordu T., 2006. Genotypic response of chickpea (Cicer arietinum L) cultivars to drought stress implemented at pre- and post-anthesis stages and its relations with nutrient uptake and efficiency. Department of Soil Science and Plant Nutrition, Faculty of Agriculture, Ankara University, Ankara, Turkey. Plant Soil Environ., 52, 2006 (8): 368–376
• Hegarty,T.W., 1973. Temperature relations of germination of field. In: Heydecker, W., (Ed.) Seed Ecology, London: Butterworths, 411-31
• Haq M.Z.U., Iqbal S., Shakeel A., İmran M., Niaz A., Bhanger M., 2007. Nutritional and compositional study of Desi Chickpea (Cicer arietinum L) Cultivars grown in Punjab. Pakistan Food Chemistry, Volume 105, Issue 4, pp.1357- 1363. doi: 10.1016/j.foodchem.2007.05.004
• Henneman A., 2008. Singing Praises of Beans. University of Nebraska Lincoln, Ne 6828/[phone]. http://lancaster.unl.edu/food
• Ibanez M.V., Rincon F., Amaro M., Martínez B., 1997. Intrinsic Variability of Mineral Composition of Chickpea (Cicer arietinum L). Food Chemistry, Vol 63 (1): 55-60. doi: 10.1016/ S0308-8146(97)00221-5
• Iqbal A., Khalil N., Ateeq N., Sayyar Khan M., 2006. Nutritional quality of important food legumes. Food Chem. 97(2): 331-335
• Jana S., Singh K.B., 1993. Evidence of Geographical Divergence in Kabuli Chickpea From Germplasm Evaluation Data. Crop Sci. 33: 626-632
• Jeena A.S, Arora P.P. 1999. Selection indicate in chickpea. Agricultural and Biological Research. 15 (1-2), 55-58
• Kaçar,O., Çakmak F., Çöplü N., Azkan N., 2004. Bursa koşullarında bazı kuru fasulye çeşitlerinde (Phaseolus vulgaris L.) bakteri aşılama ve değişik azot dozlarının verim ve verim unsurları üzerine etkisinin belirlenmesi. Uludağ Üniv. Zir. Fak. Derg., 18(1): 207-218
• Kayıtmazbatır N., 1978. Konya Ovası’nda yetiştirilecek nohut çeşitleri. T.C. Köy İşleri ve Koop. Bak. Topraksu Genel Müd. Konya Bölge Topraksu Araştırma Enstitüsü Müd. Yay. Genel Yayın No: 66, Rapor Seri no:52, Konya
• Kumar J., Bahı P. N., Mehra R. B., Raju D. B., 1981. Variability in chickpea. ICRISAT International Chickpea Newsletter. No.5: 3-4
• Marschner, H., 2011. Marschner’s Mineral Nutrition of Higher Plants, 3. ed. Academic Press, New York. pp.379-396
• Maurya B.R., Sanoria C.L., Ram P.C., 1989. Combined Culture Treatment Enhances Nodulation, Yield an Quality of Chickpea. Soil and Fertilizers. Vol.52. No:1
• Mccarthy M.A., Murphy E.W., Ritchey S.J., Washburn P.C., 1977. Mineral Content of Legumes as Related to Nutrition Labeling. Food Technol. 31 (2) :86-91
• Meiners C.R., Derise N.L., Lau H.C., Ritchey S.J., Murphy E.W., 1976. Proximate Composition and Yield of Raw and Cooked Mature Dry Legumes. J. Agric. Food Chem. 24:1122-1126
• Mut Z., Gülümser A., 2005. Bakteri Aşılaması ile Birlikte Çinko ve Molibden Uygulamasının Damla-89 Nohut Çeşidinin Bazı Kalite Özellikleri Üzerine Etkileri OMÜ Zir. Fak. Dergisi, 20(2) s: 1–10
• Müderriszade H.Ö. 1996. İri ve orta taneli nohutlarda büyüme verim ve verim öğeleri ile bunlar arasındaki ilişkiler. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi s.35
• Önder M., Üçer F.B., 1999. Konya ekolojik şartlarında bazı nohut çeşitlerinin ikinci ürün olarak yetiştirilmesi. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, Sayı 13 (18) :1-8
• Özdemir S., Mart D. ve Anlarsal A.E., 1996. Değişik Ekim Sıklığı Uygulamasının Üç Nohut Çeşidinde Verim ve Verim Unsurları Üzerine Etkileri. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi.11 (1):175-184
• Öztaş E., Bucak B., AL V., Kahraman A. 2004. Farklı nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinin Harran ovası koşullarında kışa dayanıklılık, verim ve diğer özelliklerinin belirlenmesi HR. Ü. Z. F. Dergisi, 2007, 11 (3/4):81- 85
• Patane C., 2005. Variation and Relationships Among Some Nutritional Traits in Sicilian Genotypes of Chickpea (Cicer Arietinum L.) CNR Istituto per i Sistemi Agricoli e Forestali del Mediterraneo (Isafom), Sezione di Catania Via Valdisavoia, 5-95123 Catania, Italy
• Poniedziaek M., Jedryszczyk E., Sekara A., Dziamba S., Bobrowska B., Skowera B., 2002. The Effect of Locality and Sowing Terms on the Content of Some Elements in Chickpea Seeds (Cicer arietinum L.). Folia Horticulturae V. 14(2) p. 113-118
• Pundir R.P.S., Rajagophan C.K., 1988. Collection of chickpea germplasm in Tamil Nadu, India. Plant Breeding Abstracts, 58 (5): 391
• Sandhu J.S., Mangat N.S., 1999. Correlation Path Analysis in Late Sown Chickpea. Plant Breeding Abstracts, 6 (10): 1435
• Saxena N.P., Kapoor S.N., Bisht, D.S., 1983. Emergence of chickpea seedlings of suboptimal moisture. International Chickpea Newsletter, 9 : 12-14
• Scripture P.N., Mchargue J.S., 1943. Effect of Boron Deficiency on the Soluble Nitrogen and Carbohydrate Content of Alfalfa. J. Amer. Soc. Argon. 35: 988-992
• Sharma A., Jood S., Sehgal S., 1996. Antinutrients (Phytic Acid, Polyphenols) and Minerals (Ca, Fe) Availability (In Vitro) of Chickpea and Lentil Cultivars. Nahrung 40 Nr. 4, 182-184. D-69451
• Singh K.B., Bejiga G, Malhotra R.S., 1990. Associations of some characters with seed yield in chickpea collection. Euphytica, 49, 83-88
• Singh S., Singh H.D., Sikka K.C. 1968. Distribution of Nutrients in Anatomical Parts of Common Indian Pulses. Creal Chem. 45, 13-18
• Summerfield R.J., Minchin F.R., Roberts E.H., Hadley, P., 1980. The efects of photoperiod and air temperature on growth and yield of chickpea (Cicer arientinum L.) in procedings of International Workshop of Chickpea Improvement. ICRISAT, Patancheru, India, 121-149
• Türk Z., Çiftçi V., Atikyılmaz N., 1999. Güneydoğu Anadolu Koşullarında Verimli Nohut Çeşitlerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma, 1. GAP Kongresi 26-28 Mayıs, 1999, 2. Cilt 783-788, Şanlıurfa
• Thacker P.A., Qiao S., Racz V.J., 2002. Comparison of the Nutrient Digestibility of Desi and Kabuli Chickpeas Fed to Swine. J Sci Food Agric 82:1312–1318. doi: 10.1002/Jsfa.1174
• Wang N., Daun J.K., 2004. The Chemical Composition and Nutritive Value of Canadian Pulses. Canadian Grain Commission (Cgc), pp.19-29
• Yürür N., Karasu A., 1997. Ekim zamanının nohut (Cicer arietinum L.)’un bazı agronomik özelliklerine etkisi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi (1995). 11: 95-107, Bursa