Öz
Bu çalışmanın amacı, bezelyenin bazı fizikokimyasal özellikleri ve
aralarındaki ilişkileri belirleyerek, bunların çeşit geliştirmeye yönelik
çalışmalarda kullanılabilmesine katkı sağlamaktır. Çalışmada 48 bezelye
genotipi kullanılmıştır. Aynı yıl yetiştirilerek elde edilen tohumlarda 20 adet
fizikokimyasal özellik tespit edilmiştir. Kuru tanesi yemeklik olarak
kullanılan baklagillerde tüketici açısından en önemli özellikler olan pişme
süresi ve protein oranları bağımlı özellik olarak seçilerek diğer özellikler
ile ilişkileri korelasyon ve path analizi ile belirlenmiştir. Pişme süresi ile
su alma ve şişme kapasitesi, pişme suyuna geçen kuru madde oranı, tane boyu,
tanedeki protein oranı, triptofan miktarı, kül oranı ve P miktarı ile çok
önemli (P<0.01); yüztane ağırlığı, tanedeki amiloz oranı ve Ca miktarı ile
önemli (P<0.05) ve pozitif, pişme sonrası parçalanma derecesi ve tanedeki
nişasta oranı arasında çok önemli (P<0.01) ve negatif ilişki olduğu tespit
edilmiştir. Path analizi sonucunda pişme süresine en yüksek doğrudan etkinin
pişme suyuna geçen kuru madde oranı (%48.26) ve su alma kapasitesi (%39.94)
olduğu tespit edilmiştir. Bezelye önemli bir protein bitkisi olup protein oranı
ile pişme süresi, tanedeki triptofan, fosfor, magnezyum içeriği çok önemli
(P<0.01), çinko miktarı ile önemli (P<0.05) ve pozitif; tanedeki nişasta
oranı, pişme sonrası tanede parçalanma derecesi ile çok önemli (P<0.01),
amlioz oranı ile önemli (P<0.05) ve negatif ilişkili olduğu tespit
edilmiştir. Path analizi sonucunda protein oranına en yüksek doğrudan etkinin
triptofan miktarı (%46.53) olduğu tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Aggarwal V., Singh N., Kamboj S.S., and Brar P.S., 2004. Some Properties of Seeds and Starches Separated from Different Indian Pea Cultivars.
- Food Chemistry, 85, 585-590. doi: 10.1016/j. foodchem.2003.07.036 Anonim, 1999. Determination of starch, polarimetric method, Official Journal of the European Communities, 1999/79/EC. L 209/25-27
- Anonim, 2000. Determination of tryptophan. Official Journal of the European Communities, 2000/45/EC. L 174/45-50
- Anonim, 2001. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürlüğü, Tarımsal Denemeleri Ölçme Denemeleri Teknik Talimatı
- Bishnoi S., and Khetarpaul N., 1993. Variability in Physico-chemical Properties and Nutrient Composition of Different Pea Cultivars. Food Chemistry, 47, 371-373
- Black R.G., Singh U., and Meares C., 1998a. Effect of Genotype and Pretreatment of Field Peas (Pisum sativum) on Their Dehulling and Cooking Quality. J Sci Food Agric, 77, 251-258. doi: 10.1002/ (SICI)1097-0010(199806)77:2<251::AID-JSFA31>3.0.CO;2-S
- Black R.G., Brouwer J.B., Meares C., and Iyer L., 1998b. Variation in Physico-chemical Properties of Field Peas (Pisum sativum). Food Research International, 31(2), 81-86. doi: 10.1016/S0963-9969(98)00057-X
- Chau C., Cheung P.C., and Wong Y., 1997. Effects of Cooking on Content of Amino Acids and Antinutrients in Three Chinese Indigenous Legume Seeds. J. Sci. Food Agric., 75, 447-452. doi: 10.1002/ (SICI)1097-0010(199712)75:4<447::AID-JSFA896>3.0.CO;2-5
- Chavan U.D., Shahidi F., Bal A.K., and McKenzie D.B., 1999. Phiysico-chemical Properties and Nutrient Composition of Beach Pea (Lathyrus maritimus L.). Food Chemistry, 66, 43-50. doi: 10.1016/S0308-8146(98)00096-X
- Demirci M., 2003. Gıda Kimyası, 2. Baskı, Rebel Yayıncılık, İstanbul
- Domoney C., Chinoy C., Pillinger W., Hasenkopf K., Wild F., Warkentin T., Clemente A., and Charlton A., 2010. The Genetic Control of Seed Quality Traits that Impact on Food and Feed Uses of Peas. 5th International Food Legumes Research Conference (IFLRC V) & 7th European Conference on Grain Legumes (AEP VII), Book of Abstracts Antalya, Türkiye
- Gallardo K., Thompson R., and Burstin J., 2008. Reserve Accumulation in Legume Seeds. C R Biol 331 (10), 755-762. doi: 10.1016/j.crvi.2008.07.017
- Gülümser A., Bozoğlu H. ve Peşken E., 2013. Yemeklik Baklagiller (Uygulama Kitabı). OMÜ, Ziraat Fak., Yayın No:27, Samsun, 3. baskı, 186 s
- Juliano B.O., 1971. A Simplified Assay for MilledRice Amylose. Cereal Science Today, 16, 334- 340
- Kaçar B., 1984. Bitki Besleme Uygulama Kılavuzu. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: 900, Uygulama Kılavuzu: 214, Ankara, 140 s
- Kaçar B. ve İnal İ., 2008. Bitki Analizleri. 2. Baskı, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara, 912 s
- Karayel R., 2006. Yerel Bezelye Genotiplerinin Tanımlanması ve Bazı Agronomik Özelliklerinin Tespiti. OMÜ. Fen Bil. Ens., Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Samsun. 146 s
- Khattab R.Y., Arntfield S.D., and Nyachoti C.M., 2009. Nutritional Quality of Legume Seed as Affected by Some Physical Treatments, Part 1: Protein Quality Evaluation. LWT- Food Science and Technology, 42, 1107-1112
- Lleras C., 2005. Path Analysis. Encyclopedia of Social Measurement, Volume 3, 25-30
- Özdemir S., 2002. Yemeklik Baklagiller. Hasad Yayıncılık LTD. ŞTİ., İstanbul
- Ratnayake W.S., Hoover R., Shahidi F., Perera C., and Jane J., 2001. Composition, Molecular Structure and Physicochemical Properties of Straches from Four Field Pea (Pisum sativum L.) Cultivars. Food Chemistry, 74, 189-202. doi: 10.1016/S0308-8146(01)00124-8
- Saldamlı İ. ve Sağlam F. 1998. Vitaminler ve Mineraller. İçinde: Saldamlı, İ. (Ed.) Gıda Kimyası, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara, 337-398
- Singh G., Singh M., Singh V., and Singh B., 2003. Genetic Variability, Heritability and Genetic Advance in Pea (Pisum sativum L.). Progressive Agriculture, 3 (1/2), 70-73
- Taiwo K.A., Akanbi O.C., and Ajibola O.O., 1997. The Effects of Soaking and Cooking Time on the Cooking Properties of Two Cowpea Varieties. Jourml of Food Engineering, Vol. 33, 337–346
- Tzitzikas E.N., Vincken J.P., de Groot J., Gruppen H., and Visser R.G.F., 2006. Genetic Variation in Pea Seed Globulin Composition. J Agric Food Chem, 54 (2), 425-433. doi: 10.1021/jf0519008
- Wang N., Daun J.K., and Malcolmson L.J., 2003. Relationship between physico-chemical and cooking properties, and effects of cooking on anti-nutrients, of yellow field peas (Pisum sativum). J Sci Food Agric 83 ( 12), 1228-1237
- Wang N., and Daun J.K., 2004. The Chemical Composition and Nutritive Value of Canadian Pulses, Field Pea (Pisum sativum). Canadian Grain Commission
- Yemane A., and Skjelvag A.O., 2003. Physicochemical Traits of Dekoko (Pisum sativum var. abyssinicum) Seeds. Plant Foods for Humman Nutrition, 58, 275-283
Ayrıntılar
| Bölüm | Makaleler |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Kasım 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Cilt: 26 |
