Tokat Şartlarında Farklı Çerezlik Ayçiçeği (Helianthus annuus L.) Genotiplerinin Performanslarının Belirlenmesi

Yıl 2017, Cilt: 26 Sayı: 2, 161 - 169, 29.12.2017

Güngör Yılmaz Ahmet Kınay , Turan Er Şaziye Dökülen

https://doi.org/10.21566/tarbitderg.366375

Öz

Bu çalışma Tokat-Kazova şartlarında bazı çerezlik ayçiçeği genotiplerinin verim ve kalite özelliklerinin

belirlenmesi amacıyla 2014–2015 yıllarında yürütülmüştür. Araştırmada 20 farklı genotip (11-TRÇ-022, 10-

TRÇ-027, 09-TRÇ-004, Palancı-1, TTAE-ÇRZ-13-9, TTAE-ÇRZ-13-12, TTAE-ÇRZ-13-15, TTAE-ÇRZ-13-6,

TTAE-ÇRZ-13-14, Aybak-2013-13-DAÇ130100, Aybak-2013-12-DAÇ13099, Aybak-2013-17-DAÇ130104,

Aybak-2013-6-DAÇ13093, Aybak-2013-20-DAÇ130107, Aybak-2013-32-DAÇ130119, 703, 412, Baklan/

Denizli, Karakeçili/Kırıkkale ve İnegöl Alası) karşılaştırılmıştır. Çalışmada bitki boyu, yaprak sayısı, sap

çapı, tabla çapı, tablada tohum sayısı, bin tane ağırlığı, tohum verimi, tane eni, tane boyu, kabuk oranı,

iç oranı, hektolitre ağırlığı ve yağ oranı belirlenmiştir. İncelenen özelliklerden sap çapı ve yağ oranı hariç

diğer parametreler genotiplere göre istatistiki olarak önemli bulunmuştur. Çalışmanın iki yıllık sonucuna

göre Aybak-2013-13-DAÇ130100 (529 kg/da), Baklan/Denizli (573 kg/da), Karakeçili/Kırıkkale (538 kg/da)

ve İnegöl Alası (545 kg/da) genotipleri tohum verimi bakımından istatistiki olarak ilk grupta yer almışlardır.

Baklan/Denizli popülasyonunun tüm özellikleri bakımından elverişli olması ve en yüksek tohum verimine

sahip olmasından dolayı Tokat-Kazova şartlarında yetiştiriciliğinin yapılabileceği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Adaptasyon, Çerezlik ayçiçeği, Popülasyon

Kaynakça

• Akkaya İ., 2006. Çerezlik Ayçiçeği Çeşitlerinde (Helianthus annuus L.) Ekim Zamanı ve Bitki Sıklığının Verim ve Kalite Özellikleri Üzerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa
• Anonim, 2014a. http://www.tuik.org (Erişim tarihi: 25.05.2017)
• Anonim, 2014b. Tarımsal Değerleri Ölçme Denemeleri (TDÖ) Teknik Talimatı, Tohum Tescil ve Sertifikasyon Genel Müdürlüğü
• Çil A., Çil A.N., Evci G., Kıllı F., 2011. Bazı yağlı ayçiçeği (Helianthus annuus L.) Hibridlerinin çukurova koşullarında bitkisel ve tarımsal özelliklerinin belirlenmesi. IX. Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt: 2, s. 996-999. Bursa
• Day S., 2011. Ankara Koşullarında Yerli ve Hibrit Çerezlik Ayçiçeği (Helianthus annuus L.) Genotiplerinde Farklı Sıra Üzeri Aralıkları ve Azot Dozlarının Verim ve Verim Ögelerine Etkisi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara
• Düzgüneş O., Kesici T., Kavuncu O. ve Gürbüz F., 1987. Araştırma ve Deneme Metotları (İstatistik Metotları II ). Ankara Üni. Ziraat Fak. Yayınları. 1021, 295s. Ankara
• Ekin Z., 2005. Van’da Yağlık Ayçiçeği (Helianthus annus L.) Çeşitlerinde Farklı Ekim Zamanı ve Bitki Sıklıklarının Tarımsal, Fizyolojik, Verim ve Kalite Özellikleri Üzerine Etkileri. Doktora Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Van
• Fick G.H., Zımmer D.E., Dominquez-Gimenez J. ve Rehder R.A., 1974. Fertility restoration and variability for plant and seed characteristics in wild sunflowers. In: Proceedings of the 6th International Sunflower Conference, Bucharest, Romania, pp. 333-338
• Fick G.N., 1978. Sunflower Science and Technology: Breeding and Genetics. In: Carter JF (ed) Sunflower science and technology. ASA, CSSA and SSSA, Madison, pp 279–327
• Gundaev A.I., 1971. Basic Principles of Sunflower Selection. In Genetic Principles of Plant Selection. Department of the Secretary of State, pp.417-465, Ottawa, Canada
• Karaman M. R. ve Brohi A., 2004. Toprakta Bulunan Bitki Besinlerinin Yöntemlere Göre Sınır Değerleri. Tarım Sanayi Çevre Bildiri Kitabı, Ek Tablolar Bölümü, Nobel Yayıncılık, s. 1415-1426. Ankara
• Karadoğan T. ve Özgödek Z., 1994. Çerezlik karakterdeki bazı ayçiçeği ekotiplerinin verim ve verim unsurları üzerine bir araştırma. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, Erzurum 25(2), 188-201
• Karakaş M., 2012. Kıraç ve Taban Arazi Koşullarında Yağlık Ayçiçeği (Helanthus annuus L.) Çeşitlerinin Verim Ve Kalite Kriterlerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun
• Kaya Y. 2004. Confectionery Sunflower Production in Turkey. Proceeding of 16 th International Sunflower Conference. August 29- September 2. pp. 817-822, Fargo, USA
• Kaya Y., Evci G., Sezgin D., Veli P. ve Gücer T., 2006. Farklı çevre koşullarında ayçiçeğinde (Helianthus annus L.) tane verimi ve diğer verim öğeleri arasında ilişkilerin belirlenmesi. Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi. 7(1): s. 37-44
• Katar D., Bayramin S., Kayaçetin F. ve Arslan Y., 2012. Ankara ekolojik koşullarında farklı ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşitlerinin verim performanslarının belirlenmesi. Ankara Tarım Bilimleri Dergisi, 27(3), s.140-143
• Knowles P. F. 1978. Morphology and Anatomy. Sunflower Science and Technology. J.F. Carter (Ed.), Sunflower Science and Technology, Agronomy Monograph No: 19 Madison WI. Am. Soc. Agron, pp. 55-87
• Lofgren J. R., 1978. Sunflower for confectionery food, birdfood and pet food. In J. F. Carter Sunflower Technology and Production ASA, SCA and SSSA Monograph, No: 19 Madison WI. pp. 441-456
• Majid H.R. ve Schnettier A.A., 1988. Yield and quality of semi dwarf and standart height sunflower hybrids grown and five plant populations. Agronomy Journal, v. 79, pp. 681-684
• Özgödek Z., 1993. Erzurum Ekolojik Şartlarında Yetiştirilen Bazı Çerezlik Ayçiçeği Ekotiplerinin Adaptasyonu ve Bazı Önemli Tarımsal Özelliklerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta
• Pathak R. S.,1974. Yield Components in Sunflower. In: Proceedings of the 6th International Sunflower Conference, Bucharest, Romania, pp. 271-281
• Polatlı O., 2013. Çerezlik Ayçiçeği (Helianthus annuus L.) Populasyonlarında Dane Özellikleri ve Özellikler Arası İlişkiler. Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın
• Öztürk Ö., Akınerdem F., Bayraktar N. ve Ada R., 2008. Konya sulu koşullarında bazı hibrit ayçiçeği çeşitlerinin verim ve önemli tarımsal özelliklerini belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (45), s.11-20
• Shabana R., 1974. Genetic variability of sunflower varieties and inbred lines. In: Proceedings of the 6th International Sunflower Conference, Bucharest, Romania, pp. 263-269
• Turan Z. M. ve Göksoy A. T., 1998. Yağ Bitkileri. Uludağ Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Ders Notları No: 80. s. 225, Bursa
• Tursun A.Ö., 2011. Kahramanmaraş Kuru Koşullarında Farklı Ekim Düzenlemeleri Ve Azot Uygulamalarının Yağlık Ayçiçeğinde Verim, Verim Unsurları ve Bazı Fizyolojik Özelliklere Etkisi. Doktora Tezi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş
• Zubillaga M.M., Aristi J.P. ve Lavado R.S., 2002. Effect of phosphorus and nitrogen fertilization on sunflower (Helianthus annus L.) nitrogen uptake and yield. Journal Agronomy & Crop Science sayı.188, s. 267-274