Erzurum İlinde Yetiştirilen Bazı Bakla (Vicia faba L.) Çeşit ve Popülasyonlarının Verim ve Bazı Agromorfolojik Özellikleri

Yıl 2019, Cilt: 28 Sayı: 2, 112 - 120, 26.12.2019

Sibel Kadıoğlu

https://doi.org/10.21566/tarbitderg.663580

Cited By: 2

Öz

Farklı illerden toplanılan 15 bakla popülasyonu ve 6 tescilli bakla çeşidi (Lara, Seher, Filiz-99, Eresen-87, Kıtık ve Salkım) kullanılarak Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Pasinler deneme alanında tesadüf blokları deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak yürütülen çalışmada baklanın yemlik olarak Erzurum ekolojisine uyumu ve verim unsurları açısından değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırmada 21 farklı bakla çeşit ve popülasyonun yem olarak kullanımında etkili olan bazı özelliklerinde iki yılın ortalama değerleri; dal sayısı 4.1 adet, ilk bakla yüksekliği 26.4 cm, bitki boyu 59.3 cm, bitki başına bakla sayısı 14.9 adet, baklada tane sayısı 3.2 adet, çiçeklenme başlangıcı gün sayısı 56 gün, fizyolojik olum gün sayısı 119.4 gün ve tohum verimi 165.6 kg da-1 olarak belirlenmiştir. En yüksek tohum verimi ilk yıl Eresen-87 çeşidinde ikinci yıl ise Tokat popülasyonundan alınmıştır. İki yıllık birleştirilmiş deneme sonuçlarının varyans analizinde çeşit/popülasyon ve yıllar arasında önemli farklılıklar olduğu ortaya çıkmış, korelasyon analizinde ise tohum verimi ile çiçeklenme başlangıcı ve fizyolojik olum gün sayısı arasında negatif ama önemli bitki boyu ve bitkide tane sayısı arasında ise olumlu ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Çoğu ıslah çalışmasında olduğu gibi bu kriterlerin aynı ekolojide yapılacak olan ıslah çalışmalarında seleksiyon kriteri olarak kullanılabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Erzurum, ekoloji, bakla, tohum verimi, bakla yetiştiriciliği

Kaynakça

• Açıkgöz, E., 2001. Yem Bitkileri. Yenilenmiş 3. Baskı. Uludağ Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü. Uludağ Üniversitesi Vakfı, Bursa. Yayın No: 182, s: 584. Abo-Elwafa, A.A.,& Bakheit, B.R., 1999. Performance, correlations and path-coefficient analysis in faba bean. Assiut J. of Agric. Sci., 30: 77-92.
• Adak, M.S.,Ulukan,H.,& Güler, M.,1999. Determination of Some Agronomical Traits in Turkish Faba Bean (Vicia faba L.) Lines, FABIS, 42:29-31 ICARDA.
• Akçin, A., 1982. Hayvan Baklası Kültürünün Teknik Esasları. Atatürk Üniversitesi Yayınları: 585, Ziraat Fakültesi Yayınları: 266, Erzurum.
• Akçin, A., 1988. Yemeklik Tane Baklagiller. Selçuk Üniversitesi Yayınları: 43, Ziraat Fakültesi Yayınları: 8,Konya.
• Anlarsal A., Gülcan H.1989. "Çukurova Koşullarında Fiğ (V.Sativa L.) Çeşitlerinde Ot Verimi Ve Bazı Önemli Verim Unsurları Üzerinde Path Analizi, Doğa Bilim Dergisi", Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi, cilt.13, ss.487-494.
• Anlarsal, A.E., Yücel, C., & Özveren, D., 2000. Çukurova koşullarında bazı fasulye (Phaseolus vulgaris L.) çeşitlerinde tane verimi ve verimle ilgili özellikler ile bu özellikler arası ilişkilerin saptanması. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 24: 19-29.
• Artık, C.& Pekşen, E.,2005. Gama ışınlamasının M1 generasyonunda bakla (Vicia faba L.)’nın bazı bitkisel özellikleri üzerine etkileri. O.M.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 20 (3): 44-53.
• Balkaya, A., 1999. Karadeniz Bölgesindeki Taze Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Gen Kaynaklarının Toplanması, Fenolojik ve Morfolojik Özelliklerinin Belirlenmesi ve Taze Tüketime Uygun Tiplerin Teksel Seleksiyon Yöntemi ile Seçimi Üzerinde Araştırmalar. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı (Doktora Tezi), Samsun.
• Bozoğlu, H., 1989. Samsun Ekolojik Şartlarında Farklı Zamanlarda Ekilen Bakla Çeşitlerinin Gelişme Durumları ve Verimleri Üzerinde Bir Araştırma. O.M.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), 83, Samsun. Bozoğlu, H.,& Gülümser, A., 2000. Kuru fasulyede (Phaseolus vulgaris L.) bazı tarımsal özelliklerin genotip çevre interaksiyonları ve stabilitelerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 24: 211-220.
• Bozoğlu, H., A. Pekşen, E. Pekşen, A.,& Gülümser, 2002. Determination of gren pod yield and some pod characteristics of faba bean (Vicia faba L.) cultivar/linesgrown in different row spacings. Acta Horticulturae,579: 347-350.
• Ceyhan, E. 2007. Yemeklik Tane Baklagiller. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü ders notları, 42070 Selçuk / Konya.
• Ece, A.,Düzdemir, O., Akdağ, C.,& Uysal, F.,2004. Kışlık ve yazlık ekilen bakla’da (Vicia faba L.) bazı bitkisel özelliklerin belirlenmesi. V. Sebze Tarımı Sempozyumu (21-24 Eylül 2004), Çanakkale.
• Elkoca, E.,& Kantar, F., 2004. Erzurum Ekolojik Koşullarına Uygun Erkenci ve Yüksek Verimli Kuru Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Genotiplerinin Belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 35 (3-4): 137-142.
• Fehr, W.R. 1987. Genotyp x enviroment interaction. Principles of cultivar development, Vol: I. Theoryand Tecnique. Macmillan Publishing Company, New York, pp: 247-260. Firschbeck, G.,Heyland, K., & Knauer, N.,1975. Pflanzenbau, UlmerVerlag, s:166-167.
• Gehriger, W.,& Keller, E. R., 1980. Influence of topping of faba beans (Vicia faba L.) on their growth and on the supply of the flower swith 14 C. FABIS-Newsletter. Faba-Bean-Information-Service,-ICARDA, (2): 33. Gençkan, M.S. 1983. Yem Bitkileri Tarımı, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No:467, İzmir, 519 s.
• Geren, H., & Alan, Ö., 2005. Ödemiş Koşullarında yetiştirilen bazı bakla (Vicia faba var. Major) çeşitlerinin hasıl verimi ve diğer bazı özellikleri üzerine bir araştırma. Ege Üniv. Zir. Fak. Derg. 2005, 42 (1): 59-66.
• Heinzmann, F., 1981. Assimilation von Luftsticks toff durchver schiedene Leguminose narten und desen Verwertung durch Gefreiden achfrüchte, Diss, Hohenheim, page:132.
• Karadavut, U., Kayış, S. A., Keskin, İ., 2011. Bazı Bakla (Vicia faba L.) Genotiplerinde Tane Verimi ve Verime Etki Eden Özellikler Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesi. Anadolu Tarım Bilimleri Derg.,2011, 26 (1): 30-35.
• Kıtıkı, A.& Açıkgöz, N.,1994. Baklada verime katkısı olan özelliklerin katkı paylarının belirlenmesi. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-29 Nisan 1994. Cilt II: 112-115. Bornova İzmir.
• Kün, E, Çiftçi, G.Y, Birsin, M., Ülger, A.C., Karahan, S., Zencirci, N., Atak, M., 2005. Tahıl ve Yemeklik Dane Baklagil Üretimi: Yemeklik Dane Baklagiller. Türkiye Ziraat Mühendisliği V. Teknik Kongresi, 3-7 Ocak 2005. Ankara, S: 396-407.
• Li-juan, L., 1993. Research on breeding and germplasm resource of autumn-sown faba bean. FABIS Newsletter, 32: 11-14.
• Matthews, P. & Marcellos,T.H., 2003, Faba Bean, Agfact P4.2.7, Division Plant Industries. http://www.raa.nsw.gov.au/reader/faba-bean-agfact
• Mohamed, M.B. 1985. Effect of Sowing Date, Ridge Direction, Plant Orientation and Population on Faba Bean Grain Yield. Fabis Newsletter August 1985 No:12,11-13. Icarda.
• Munteanu, N., 1979. Research on Some Field Bean Populatıons From Moldavia, Field Crops Abstracts Vol.46, No:10. Özdemir, S., 2002. Yemeklik Baklagiller, Hasad Yayıncılık, Adana, 142s.
• Önder, M.,& Şentürk, D., 1996. Ekim zamanlarının bodur kuru fasulye çeşitlerinde dane ve protein verimi ile verim unsurlarına etkisi. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 10 (3): 7-18.
• Özdemir, S., 2002. Yemeklik Baklagiller. Hasat Yayıncılık Ltd. Şti., ISPN. 978-975-8377-01-8, S.144.
• Pekşen, E., 2005. Samsun koşullarında bazı fasulye (Phaseolus vulgaris L.) genotiplerinin tane verimi ve verimle ilgili özellikler bakımından karşılaştırılması. OMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 20 (3): 88-95.
• Pekşen, E., 2007. Bakla (Vicia faba L.)’da Özellikler Arasındaki İlişkiler ve Tane Verimi bakımından Seleksiyon Kriterlerinin Belirlenmesi. OMU Zir.Fak.Dergisi., 2007,22 (1): 73-78. Pekşen, A., Pekşen, E., & Artık, C. 2006. Bazı Bakla (Vicia Faba L.) Popülasyonlarının Bitkisel Özellikleri ve Taze Bakla Verimlerinin Belirlenmesi. OMU Zir.Fak.Dergisi., 2006,21(2): 225-230. Pekşen, E. & Gülümser, A., 2007. Comparison of Faba Bean (Vicia faba L.) Genotypes Sown in Autumn and Spring for Some Plant Characters and Seed Yield. Anadolu Journal of AgriculturalSciences (Turkey).
• Reddy, S.R.R.,Gupta, S.N., & Verma, P.K., 2002. Genetic variability, association and path analysis in Vicia faba L. Under high fertility conditions. Forage Research, 28: 169-173. Ricciardi, 1981. Variability of Biological and Agronomic Characters in Accessiens of Vicia faba L. Annalidelle Facoltadi Agronia Universitadi Beni 1981-1982, Recd 1985. No:32, 119-114, Italy.
• Salih, F.A., 1983. Influence of Sowing Date, Seed Rate and Seed Size on Yield and Yield Components of Faba Beans. Fabis Newsletter 1983 No:7, 32.
• Sayar, M. S.& Başbağ, M., 2018. Determınıng relatıonshıps between seed yıeld and ımportant agrıcultural traıts wıth correlatıon and path analysıs ın some narbonvetchlınes. International engineering and natural sciences conference (IENSC 2018), Nov. 2018, 197.-203.
• Sepetoğlu, H. 1992. Yemeklik Dane Baklagiller, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları Ders Notları:24, İzmir, 262 s.
• Sındhu, J.S., Sıngh, O.P.,& Sıngh, K.P. 1985. Compenent Analysis of the Factors Determining GrainYield in Faba Bean. Fabis Newsletter December 1985. No:13. Icarda. Şehirali, S.,1988. Yemeklik Dane Baklagiller, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları:1089, Ders Kitabı:314, Ankara, 435s.
• TÜİK 2019. http://www.tüik.gov.tr
• Ülker, M., 2008. Orta Anadolu Ekolojik Şartlarında Yetiştirilen Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Genotiplerinin Bazı Tarımsal ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi), Konya.
• Yaman, M., 1996, Bakla Tarımı ve Eresen-87 Çeşidi, Ege Tarımsal Araş.Enst., Çiftçi Broşürü No:64, Menemen-İzmir.