ERZURUM'DA MERAYA DAYALI ÜRETİM YAPAN HAYVANCILIK İŞLETMELERİNİN * SOSYOEKONOMİK ANALİZİ

Yıl 2012, Cilt: 18 Sayı: 1 ve 2, 69 - 78, 01.06.2012

Abdurrahman Kara Semiha Kızıloğlu

Öz

Bu çalışma ile Erzurum'da meraya dayalı hayvancılık yapan tarım işletmelerinin sosyoekonomik yapıları incelenmiş ve işletme faaliyetleri teknik ve ekonomik yönden analiz edilmiştir. Çalışmanın yürütüldüğü köyler, mera kalite dereceleri önceden belirlenmiş olan köyler arasından seçilmiştir. Örnek büyüklüğünün belirlenmesinde tabakalı örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Çalışma verileri 2004-2005 yılı üretim dönemine aittir. Çiftçilerle yüz yüze gerçekleştirilen anket çalışmaları 99 anket ile sonuçlanmıştır. İşletmeler 0-120, 121250 ve 251 da ve yukarısı olmak üzere üç grupta ele alınmıştır. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistik yöntemleri kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre konut ve hayvan barınaklarının genellikle geleneksel yöntemlerle inşa edildiği ve eski binalar olduğu belirlenmiştir. Oldukça parçalı ve dağınık olan işletme arazisinin %26,7'si sulanabilmektedir. Tarla arazisinin %65.9'unu ekilen araziler ve %21'ini nadasa bırakılan araziler teşkil etmektedir. Ekili tarla arazisinin %69.9'unu hububat ve %25.3'ünü yem bitkileri oluşturmaktadır. En fazla kullanılan gübre DAP olup, özellikle büyük işletme gruplarında ihtiyaçtan fazla azotlu gübre kullanılmaktadır. Dekara ürün verimleri düşüktür. Hayvan yemlerinin %81'i kaba yemdir ve kaba yemlerin ana unsurunu saman oluşturmaktadır. Kesif yem olarak ilk sırada fabrika yemleri gelmekte, bunu dane yemler izlemektedir. Gayri safi hasılanın en önemli bileşeni hayvansal üretimdir. Diğer gruplara göre 2. grup işletmelerin daha fazla saf hasıla elde ettikleri tespit edilmiştir. İşletmelerde gereğinden fazla işgücü bulunması, işletme sermayesinin yetersiz ve diğer sermaye unsurlarının da dengesiz dağılımı, tarım işletmelerinin rantabilitesini olumsuz etkilemektedir

Anahtar Kelimeler

Tarım işletmesi, mera, hayvancılık, sosyoekonomik analiz

Socioeconomic Analysis of the Livestock Farms Dependent on Natural Rangelands in Erzurum

Öz

Socioeconomic structure of the livestock farms dependent on rangelands was researched and their activities were analyzed regarding technical and economic aspects. Study area covers Erzurum Province, Türkiye. Villages were purposively selected according to rangeland quality. Stratified sampling was employed in determination of the sample size. For the production year of 2004-2005, data were collected from randomly selected farmers through face to face interviews, resulted in 99 completed questionnaires. Farms were studied under three farm size groups, e.g. 0-12 ha, 12.1-25 ha and more than 25 ha. In analysis of the data descriptive statistics were used. Data analysis revealed that farm family and animal houses were generally traditional and old buildings. Farm land was highly fragmented and dispersed and its 26.7% was irrigable. 65.9% of arable land was cultivated and its 21% was fallow. DAP was the most frequently used fertiliser and especially more nitrogen was used in larger farm groups than needed. Crop yields were low. Roughages constituted 81% of animal feeds and straw was the main element of it. As concentrates, grains came second after manufactured feeds. Animal production was the most important contributor to the gross product. Second group of farms obtained more net product than others. It was concluded that excess labour, insufficient operating capital and unbalanced distribution pattern of other capital components affected farm rantability negatively

Anahtar Kelimeler

Farms, rangeland, livestock, socioeconomic analysis

Kaynakça

• Yayınları No: 326, Ders Kitapları Serisi No: 107, Erzurum.
• Kıral, A. S., Özcan, H., 1990. Erzurum Kıraç Şartlarında Açıl, A. F., 1968. Genel Ekonomi Dersleri. Ankara Lancer Kışlık Ekmeklik Buğday Çeşidinde Tohum, Fosfor ve Azot Uygulama Miktarları. Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Yayınları No: 5, Erzurum.
• Yöntemlerinin Kışlık Buğdayda Verim ve Bazı Verim Unsurlarına Etkisi, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 24, 36-50.
• Kumbasar, H., 2003. Erzurum Merkez İlçede Tarım Arazilerinde Parçalanmanın Nedenleri ve Tarımsal Gelire Etkisi Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Kitapları Serisi No: 14, Atatürk Üniversitesi Basımevi, Erzurum.
• Özen, N., Çakır, A., Haşimoğlu, S., Aksoy, A., 1993. Yemler ve Yem Teknolojisi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Notları No: 50, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ofset Tesisi, Erzurum.
• Kitapları Serisi No: 20, Erzurum.
• Özpınar, H., 1992. Süt Sığırlarında Beslenmenin Döl Altın, M., Gökkuş, A., Koç, A., 2005. Çayır Mera Islahı. Verimine Etkisi. Yem Sanayii Dergisi, 75, 3-9.
• Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, Çayır-Mera Yem Bitkileri ve Havza Geliştirme Daire Başkanlığı, Ankara.
• Serin, Y., Tan, M., 1996. Baklagil Yem Bitkileri. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Notları, Yayın No: 190, Erzurum.
• Sıralı, R., 2009. Türkiye'nin Önemli Bal Üretim Bölgeleri. Anonim, 1998. Mera Yönetmeliği. Resmi Gazete, Sayı: Arıcılık Araştırma Dergisi, 1 (1), 14-20. 23419, 1-10.
• Tahtacıoğlu, L., Mermer, A., Ulutaş, Z., Avcı, M., Seday, R., Anonim, 2006. Erzurum'da Meraya Dayalı Üretim Yapan 1993. Teknik Paketler. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Doğu Anadolu Çayır, Mera Üretimini Geliştirme Projesi, Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayın No: 12, Erzurum.
• Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Erzurum.
• Yavuz, O., 1990. Erzurum Merkez İlçede Alternatif Finansman Kaynakları ile Sığır Besiciliği Yapan İşletmelerin Doğrusal Programlama Yöntemi ile Ekonomik Analizi. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Cochran, W. G., 1963. Sampling Techniques. Second edition, John Wiley and Sons, Inc., New York, USA.
• Çiçek, A., Erkan, O., 1996. Tarım Ekonomisinde Araştırma Yıldız, N., 2008. Bitki Beslemenin Esasları ve Bitkilerde Beslenme Bozukluğu Belirtileri. Eser Ofset Matbaacılık, Erzurum.
• Örnek ve Örnekleme Yöntemleri. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 12, Tokat.
• Erkuş, A., Demirci, R., 1996. Tarımsal İşletmecilik ve Sorumlu Yazar Abdurrahman KARA
• [e-mail] Geliş Tarihi
• Kabul Tarihi : 02.02.2013
• Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Yayınları No:228, Erzurum.
• Hopkins, A., Holz, B., 2006. Grassland for agriculture and nature conservation: production, quality and multi- functionality. Agronomy Research 4 (1), 3-20.
• Kacar, B., 1982. Gübreler ve Gübreleme Tekniği. T. C. Ziraat Bankası Kültür Yayınları No: 11, Ankara.
• Kara, A., 2000. Erzurum ve Kars İllerindeki Tarım İşletmelerinin Sermaye Yapısı ve Tarımsal Faaliyet Sonuçları Bakımından Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Kara, A., Kadıoğlu, S., Küçük, N., Günay, G., 2002. Erzurum, Kars, Ardahan ve Ağrı İllerinde Çayır, Mera ve Yem Bitkilerine Dayalı Tarımsal Üretim Sistemlerinde Üretimi Sınırlayan Faktörler ve Çiftçi Problemlerinin Tespiti. Sonuç Raporu, Proje No: TAGEM/TA/98/11/ 01/002, Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Erzurum.
• Kara, K., 1996, Tarla Bitkileri. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 191, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Karagölge, C., 1996. Tarımsal İşletmecilik. Atatürk Üniversitesi Yayınları No: 427, Ziraat Fakültesi