TÜRKİYE’DE TARIM İŞLETMELERİNDE FARKLI MUHASEBE SİSTEMLERİNE GÖRE MASRAF VE GELİR HESAPLAMA YÖNTEMLERİ

Yıl 2014, Cilt: 20 Sayı: 1 ve 2, 41 - 52, 01.06.2014

Yusuf Çelik

Öz

Bu çalışmanın amacı, tarım işletmelerinin faaliyet sonuçlarını ortaya koymada uygulanan farklı muhasebe sistemlerinden Laur muhasebe sistemi, ÇMVA sistemi ve tek düzen muhasebe sistemine göre işletmelerin gelir ve masraf unsurlarının sınıflandırılma ve hesaplama yöntemlerini incelemektir. Çalışmanın materyalini konu ile ilgili yapılmış çalışmalar oluşturmuştur. Araştırma sonuçlarına göre tarım işletmelerinin yıllık faaliyet sonuçlarını ortaya koymak amacıyla uygulanan farklı muhasebe sistemlerinde işletme gelir ve masraflarının farklı şekilde sınıflandırıldığı belirlenmiştir. Laur muhasebe sisteminde işletme masrafları değişen ve sabit masraflar olarak sınıflandırılmaktadır. ÇMVA sisteminde masraflar ara tüketim, amortismanlar ve dışsal masraflar, tek düzen muhasebe sisteminde ise masraflar 7/A ve 7/B maliyet hesapları olarak fonksiyonlarına ve çeşitlerine göre sınıflandırılmıştır. Laur muhasebe sisteminde işletme başarı kriteri olarak brüt kar, saf hasıla, tarımsal gelir hesapları yapılmaktadır. ÇMVA sisteminde brüt işletme karı, işletme net katma değeri ve işletme aile geliri hesaplanmaktadır. Tek düzen muhasebe sisteminde ise brüt satış karı, faaliyet karı, olağan kar ve dönem karı hesaplanmaktadır

Anahtar Kelimeler

Laur Muhasebe Sistemi, ÇMVA Muhasebe Sistemi, Tek Düzen Muhasebe Sistemi, Tarım İşletmesi.

Calculation Methods of Agricultural Costs and Income by Different Accounting Systems in Turkey

Öz

The aim of this study was examine of the agricultural enterprises’ revenue and cost items classification and calculation methods according to the different accounting systems such as Laur accounting system, FADN system and uniform accounting system. The materials of study were consisted of relative studies on subject. According to the results, the revenues and costs items were classified and calculated in different ways in different accounting systems. In Laur accounting system, costs were classified as variable and fixed costs. In FADN system costs were classified as intermediate consumption, depreciation and external factors. In uniform accounting system, costs are classified according to the functions and types as 7/A and 7/B cost accounts. In Laur accounting system, gross profit, pure output, agricultural income, in FADN system, gross farm income, farm net value added and family farm income, in uniform accounting system, gross profit, operating profit, ordinary profit, net profit accounts as a criteria for success in the business

Anahtar Kelimeler

Laur Accounting Systems, FADN Systems, Uniform Accounting Systems, Farm.

Kaynakça

• Akdoğan, N., Gündüz, E., Sevim, A., 2012. Maliyet Muhasebesi, Anadolu Üniversitesi Yayınları, No:2738, Eskişehir.
• Altınkol, T., 2006. Avrupa Birliği Ortak Tarım Politikasına Yönelik Tarımsal Muhasebe Veri Ağı (FADN) İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Anonim, 2014. Çiftlik Muhasebe Veri Ağı Sistemi, http://www.tarim.gov.tr/Konular/Cografi-Bilgi- Sistemleri/Faaliyetler, (Erişim:10.11.2014.
• Anonymous, 2010. Farm Accounting Data Network An A to Z of Methodology. http://ec.europa.eu/agriculture/rica/pdf/site_en.pdf, Erişim Tarihi: 15.05.2014.
• Aras, A., 1988. Tarım Muhasebesi, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No:486, İzmir.
• Avder, E., 2006. Muhasebenin Ülkemizdeki Tarihi Gelişimi ve Tek Düzen Hesap Planı. http://www.muhasebetr.com/yazarlarimiz/erdogan/003. (Erişim: 01.05.2014).
• Barkaszi, L., Keszthelyi,S, Csatári, E.K., Pesti, C., 2009. FADN Accountancy Framework and Cost Definitions, Farm Accountancy Cost Estimation and Policy Analysis of European Agricultur; FACEPA Deliverable No. D1.1.1 – July 2009.
• Bursal, N., Ercan, Y., 1992. Maliyet Muhasebesi, İlkeler ve Uygulamalar. Der Yayınları:103, İstanbul.
• Çelik, Y., Direk, M., 2008. Konya İlinde Havuç Üretimi Yapan Tarım İşletmelerinin Avrupa Birliği Tarımsal Muhasebe Veri Ağı Sistemine Göre Sınıflandırılması ve İşletme Başarı Ölçütlerinin Karşılaştırılması, TÜBİTAK, Proje No; TOVAG-107O714, Ankara.
• Çelik, Y., 2012. FADN Sistemine Göre Standart Faaliyet Sonuçlarını Hesaplama Metodolojisi, 10. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, Bildiri Kitabı Cilt I, 5-7 Eylül, Konya.
• Çelik, Y., Emre, M., 2014. The Effect of Economic Size on Profitability of Apple Farms, Bulgarian Journal of Agricultural Science, 20 (No 1) 2014, 46-50.
• Cihangir, A.E., 2010. Türkiye Muhasebe Standartları Çerçevesinde Zirai İşletmelerde Muhasebe Uygulaması: Meyvecilik İşletmelerinde Bir Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Hitit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Çorum.
• Demirkol, Ö. F., 2008. Canlı Varlıkların Gerçeğe Uygun Değerini Belirleme Hiyerarşisi, Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 1(2): 113-124.
• Erdamar, C., 1985. Tarım İşletmelerinde Muhasebe Düzeni, İstanbul Üniversitesi Yayını, Yayın No: 3343, İstanbul.
• Erkuş, A., Bülbül, M., Kıral, T., Açıl, F., Demirci, R., 1995. Tarım Ekonomisi, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Eğitim, Araştırma ve Geliştirme Vakfı Yayınları, No:5, Ankara.
• Gündoğmuş, E., 2000. Tarım İşletmelerinin AB Sistemine Göre Sınıflandırılması; Konya İli İhtisaslaşmış Tahıl İşletmeleri Örneği, Türkiye Ziraat Odaları Birliği, Ankara.
• İnan, İ.H., Demirkol, C. Gaytancıoğlu, O., 2001. Hayvancılıkta Kayıt Tutmanın Türkiye Ekonomisine Olası Katkıları-Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birlikleri Örneği, Türkiye-Hollanda Besi ve Süt Hayvancılığı Sempozyumu, Ankara.
• Karagölge, C., 1996. Tarımsal İşletmecilik. Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayın No:326, Erzurum.
• Keskin, G., 2003. AB’de Tarım İşletmelerinin
• Sınıflandırılması ve Türkiye’de Uygulanabilirliği, Tarım
• Ekonomisi ve Araştırma Enstitüsü TEAE- BAKIS, Sayı:
• Nüsha: 1, ISSN 1303-8346, Ankara.
• Kıral, T., Tatlıdil, F., F., 1996. AB’nde Tarım İşletmelerinin Sınıflandırılması Büyüklük ve Gelir ile Bazı Başarı Ölçütlerinin Saptanmasında Yeni Kavram ve Yaklaşımlar, Türkiye II. Tarım Ekonomisi Kongresi, Cilt:1, 4-6 Eylül 1996, Adana.
• Külekçi, M., 2006. Erzurum İli Hayvancılık İşletmelerinin AB Muhasebe Sistemine (FADN) Göre Sınıflandırılması ve Değerlendirilmesi; Karayazı, Tekman ve Çat İlçeleri Örneği, Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Nazlı, C., 2006. Avrupa Birliği Tarım Muhasebesi Veri Ağı (FADN) Sistemi Çerçevesinde Türkiye’de Çiftçi Kayıt Sisteminin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özçelik, A., Fidan, H., Albayrak, M., Güneş, E., Tanrıvermiş, H., Gülçubuk, B., 2013. Tarım Ekonomisi, Anadolu Üniversitesi Yayın No;2226, Eskişehir.
• Özkan, A., 2001. Et ve Süt Üretimi Yapan Büyük Baş Besi İşletmelerinde Maliyetler ve Tekdüzen Hesap Planına Göre Muhasebeleştirilmesi, (Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Rehber, E., Tipi, T., Aksüyek, M., 2002. AB Tarım İşletmeleri Muhasebe Veri Ağı Sistemi (FADN) ve Bunun Türkiye’de Seçilmiş Bir Alandaki Tarım İşletmelerine Uygulanabilirliği Üzerine Bir Araştırma, Türkiye Ziraat Odaları Birliği, Yayın No:230, Ankara.
• Rehber, E., Tipi, T., Aksüyek, M., 2002a. Tarım İşletmeleri Muhasebe Veri Ağı Tanımlar ve Uygulama Rehberi, Türkiye Ziraat Odaları Birliği, Yayın No:231, Ankara.
• Tipi, T., 2002. Tarım İşletmelerinin Yıllık Faaliyet Sonuçlarının Değerlendirilmesi Yöntemlerinin Karşılaştırmalı Analizi, Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Sorumlu Yazar: Yusuf ÇELİK
• [e-mail]
• Geliş Tarihi : 27/8/2014
• Kabul Tarihi : 20/11/2014