Türk Tarımında Bitkisel Üretim Etkinliği: 2000 Yılı Sonrası Araştırmaların Genel Değerlendirmesi

Yıl 2017, Cilt: 23 Sayı: 1, 101 - 110, 06.04.2017

Altuğ Özden

https://doi.org/10.24181/tarekoder.325629

Cited By: 2

Öz

Tarım sektöründe etkinlik çalışmaları dünyada özellikle son 50 yılda sayıları gittikçe artarak literatürdeki yerlerini almışlardır. Türkiye'de de 2000'li yıllarla birlikte sıkça görülmeye başlayan bu çalışmalar, tarımın sürdürülebilirliği ve gelecek kuşaklara dokunulabilir, koklanabilir ve tadılabilir gıdalar bırakılabilmesi açısından önem arz etmektedir. Türkiye'de bitkisel üretim alanında gerçekleştirilen etkinlik araştırmalarının ele alındığı bu çalışmada, yayımlanan tüm araştırmalar kullanılan yöntemlere, modellere, girdi-çıktılara ve gerçekleştirildiği NUTS1 bölgelerine göre sınıflandırılmıştır. Toplamda 38 adet araştırma mercek altına alınmıştır. Veri Zarflama Analizi uygulanan çalışmalar için ÖGSG skorları ortalaması, ÖGDG ortalaması ve ölçek etkinliği skorları ortalaması sırası ile 0.681, 0.817 ve 0.839, Stokastik Sınır Analizi uygulanan çalışmalar için ise teknik etkinlik skorları ortalaması 0.860 olarak hesaplanmıştır. NUTS1 bölgeleri içinde en yüksek etkinliğe sahip bölge TR3 olarak belirlenmiştir. Bitkisel üretimde üretim alanı genişliği, sermaye ve işgücü girdilerinin iyileştirilmesi gerektiği ve bu iyileştirmeler için anahtar kelimenin uzmanlaşma olduğu öngörülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Bitkisel Üretim, Etkinlik, VZA, SSA, Tarım, Türkiye

Plant Production Efficiency in Turkish Agriculture: A Review of Last Two Decades

Öz

Efficiency studies in the agricultural sector have taken place in the literature especially in the last five decades. These studies, which have started to be seen frequently in Turkey with the beginning of 2000, are important in terms of sustainability of agriculture and leaving touchable, smellable and tasteable foods to future generations. In this study, which investigated the efficiency studies carried out in the field of plant production in Turkey, all the published researches were classified according to the methods used, models, inputs-outputs and NUTS1 regions where they were implemented. A total of 38 researches have been focused. At the end of the general evaluation, for the studies which Data Envelopment Analysis was applied, the means of CRS scores, VRS scores and scale efficiency scores were calculated as 0.681, 0.817 and 0.839 respectively. The mean of technical efficiency scores for the studies which stochastic frontier analysis was applied calculated as 0.860. The region with the highest efficiency score within the NUTS1 regions was designated as TR3. It has been determined that in plant production, the inputs like the size of the production area, capital and labor should be improved, and that the key to this improvement is specialization.

Anahtar Kelimeler

Plant Production, Efficiency, DEA, SFA, Agriculture, Turkey

Kaynakça

• Abay, C., Miran, B., Günden, C. 2004. An Analysis of Input Use Efficiency in Tobacco Production with Respect to Sustainability: The Case Study of Turkey, Journal of Sustainable Agriculture, 24(3):123-143.
• Adanacıoğlu, H., Olgun, A. 2012. Evaluation of the Efficiency of Organic Cotton Farmers: A Case Study From Turkey, Bulgarian Journal of Agricultural Science, 18(3):418-428.
• Aigner, D.J., Lovell, C.A.K., Schmidt, P. 1977. Formulation and Estimation of Stochastic Frontier Production Function Models, Journal of Econometrics, 6:21-37.
• Aktürk, D., Kıral, T. 2002. Veri Zarflama Yöntemi İle Tarım işletmelerinde Pamuk Üretim Faaliyetinin Etkinliğinin Ölçülmesi, Tarım Bilimleri Dergisi, 8:197-203.
• Alemdar, T., Ören, M.N. 2006. Determinants of Technical Efficiency of Wheat Farming in Southeastern Anatolia, Turkey: A Nonparametric Technical Efficiency Analysis, Journal of Applied Sciences, 6(4):827-830.
• Armağan, G., Özden, A., Bekçioğlu, S. 2010. Efficiency and Total Factor Productivity of Crop Production at NUTS1 Level in Turkey: Malmquist Index Approach, Quality&Quantity, 44:573–581.
• Artukoğlu, M.M., Olgun, A., Adanacıoğlu, H. 2010. The Efficiency Analysis of Organic and Conventional Olive Farms: Case of Turkey, Agric. Econ. – Czech, 56(2):89–96.
• Ayrıçay, Y., Özçalıcı, M. 2014. 1997-2012 Yılları Arasında Türkiye'de Veri Zarflama Analizi ile İlgili Yayınlanan Akademik Çalışmalar, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1):246-279.
• Banker, R.D., Charnes, A., Cooper, W.W. 1984. Some Models for Estimating Technical and Scale Inefficiencies in Data Envelopment Analysis, Management Science, 30(9):1078-1092.
• Başaran, C., Engindeniz, S. 2015. Sivri Biber Üretiminde Girdi Kullanım Etkinliğinin Analizi: İzmir Örneği, Tarım Ekonomisi Dergisi, 21(2):77-84.
• Bayramoğlu, Z., 2010. Tarımsal Verimlilik ve Önemi, Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 24(3):52-61.
• Bayramoğlu, Z., Aktürk, D., Tatlıdil, F.F. 2010. Kaynakların Rasyonel Kullanımının Üretim Maliyetleri Üzerine Etkisi: Kanola Yetiştiriciliği Örneği, Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 24(3):62-68.
• Bayramoğlu, Z., Gündoğmuş, E. 2008. Cost Efficiency on Organic Farming: A Comparison Between Organic and Conventional Raisin-Producing Households in Turkey, Spanish Journal of Agricultural Research, 6(1):3-11.
• Bozoğlu, M., Ceyhan, V. 2007. Measuring the Technical Efficiency and Exploring the Inefficiency Determinants of Vegetable Farms in Samsun Province, Turkey, Agricultural Systems, 94:649–656.
• Canan, S. 2014. Samsun İli Bafra İlçesinde Çeltik Üretimine Yer Veren Tarım İşletmelerinde Toplam Faktör Verimliliğindeki Değişim ve İnovasyon, Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Charnes, A., Cooper, W.W., Rhodes, E.L. 1978. Measuring the Efficiency of Decision Making Units, EJOR, 2:429-444.
• Cullinane, K., Wang, T.F., Song, D.W., Ji, P. 2006. The technical efficiency of container ports: Comparing data envelopment analysis and stochastic frontier analysis, Transportation Research Part A: Policy and Practice, 40(4):354-374.
• Çobanoğlu, F. 2013. Measuring the Technical Efficiency of Cotton Farms in Turkey Using Stochastic Frontier and Data Envelopment Analysis, Outlook On Agriculture, 42(2):125–131.
• Çukur, F., Saner, G., Çukur, T., Dayan, V., Adanacıoğlu, H. 2013. Efficiency Analysis of Olive Farms: The Case Study of Muğla Province, Turkey, Journal of Food, Agriculture & Environment, 11(2):317-321.
• Dağıstan, E. 2010. Determination of Technical Efficiency in Wheat (Triticum Aestivum L.) Production of Turkey: A Case Study of Çukurova Region, Journal of Food, Agriculture & Environment, 8(2):354-358.
• Engindeniz, S., Öztürk Coşar, G. 2013. İzmir'de Domates Üretiminin Ekonomik ve Teknik Etkinlik Analizi, Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg., 50(1):67-75.
• Farrell, M. J. 1957. The Measurement of Productive Efficiency, Journal of the Royal Statistical Society, 120(3):253-290.
• Gül, M. 2005. Technical Efficiency and Productivity of Apple Farming in Antalya Province of Turkey, Pakistan Journal of Biological Science, 8(11):1533-1540.
• Gül, M., Koç, B., Dağıstan, E., Akpınar, M.G., Parlakay, O. 2009. Determination of Technical Efficiency in Cotton Growing Farms in Turkey: A Case Study of Çukurova Region, African Journal of Agricultural Research, 4(10):944-949.
• Günden, C., Miran, B. 2001. Pamuk Üretiminde Teknik Etkinlik: Bir Örnek Olay. Türkiye Ziraat Odaları Birliği Yayın No:139, Ankara.
• Günden, C., Miran, B., Unakıtan G. 2006. Veri Zarflama Yöntemiyle (DEA) Trakya Bölgesinde Ayçiçeği Üretiminin Teknik Etkinliği, Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 3(2):161-167.
• Gündüz, O. 2015. Bulanık Veri Zarflama ile Kuru Kayısı Yetiştiren İşletmelerin Etkinlik Analizi, Tarım Bilimleri Dergisi, 21:525- 537.
• Gündüz, O., Ceyhan, V., Esengün, K. 2011. Measuring the technical and economic efficiencies of the dry apricot farms in Turkey, Journal of Food, Agriculture & Environment, 9(1):319-324.
• Gündüz, O., Ceyhan, V., Esengün, K., Dağdeviren, M. 2010. Kayısı Yetiştiriciliği Yapan İşletmelerde Ekonomik Etkinlik: Darende İlçesi Örneği, IX. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, 22-24 Eylül 2010, Şanlıurfa, s. 135-142.
• Kaçıra, Ö.Ö. 2007. Mısır Üretiminde Etkinlik Analizi: Şanlıurfa İli Örneği, Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Karaman, S., Karahan, H., Özsayın, D. 2013. Geleneksel ve Organik Kiraz Üreten İşletmelerin Verimlilik ve Etkinlik Analizi, Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 6(1):79-82.
• Kılıç, O., Binici, T., Zulauf, C.R. 2009a. Assessing the Efficiency of Hazelnut Production, African Journal of Agricultural Research, 4(8):695-700.
• Kılıç, O., Ceyhan, V., Alkan, I. 2009b. Determinants of Economic Efficiency: A Case Study of Hazelnut (Corylus Avellana) Farms in Samsun Province, Turkey, New Zealand Journal of Crop and Horticultural Science, 37:263-270.
• Koç, B., Gül, M., Parlakay, O. 2011. Determination of Technical Efficiency in Second Crop Maize Growing Farms in Turkey: A Case Study for the East Mediterranean in Turkey, Asian Journal of Animal and Veterinary Advances, 6(5):488-498.
• Konyalı, S., Gaytancıoğlu, O. 2008. Veri Zarflama Yöntemi (VZA) ile Buğday Üretiminde Kullanılan Girdilerin Etkinliğinin Ölçülmesi: Trakya Bölgesi Örneği, VIII. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, 25-27 Haziran 2008, Bursa, s. 245-254.
• Kumar, S., Gulati, R. 2008. Evaluation of technical efficiency and ranking of public sector banks in India: An analysis from cross-sectional perspective, International Journal of Productivity and Performance Management, 57(7):540-568.
• Külekçi, M. 2010. Technical Efficiency Analysis for Oilseed Sunflower Farms: A Case Study in Erzurum, Turkey. J Sci Food Agric, 90:1508–1512.
• Külekçi, M., Dönmez, R., Güler, M. 2016. Elazığ İli Kayısı Üretiminde Etkinliğin Belirlenmesi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 3:130-136.
• Meeusen, W., Van den Broeck, J. 1977. Efficiency Estimation from Cobb-Douglas Production Functions With Composed Error, International Economic Review, 18:435-444.
• Ören, M.N., Alemdar, T. 2006. Technical Efficiency Analysis of Tobacco Farming in Southeastern Anatolia, Turk J Agric For, 30:165-172.
• Özçelik, A., Ceyhan, V., Bozoğlu, M., Cinemre, H.A. 2006. Samsun İlinde Açıkta Sebze Yetiştiren İşletmelerde Teknik Etkinlik ve Teknik Etkinliği Belirleyen Faktörler, VII. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, 13-15 Eylül 2006,Antalya, s.1044-1053.
• Özden, A. 2014. Türkiye Tarımını Konu Alan Etkinlik ve Verimlilik Çalışmalarının İncelenmesi, Türkiye XI. Tarım Ekonomisi Kongresi, 3-5 Eylül 2014, Samsun, s.1129-1135.
• Özden, A., Armağan, G. 2005. Aydın İli Tarım İşletmelerinde Bitkisel Üretim Faaliyetlerinin Verimliliklerinin Belirlenmesi, Tarım Ekonomisi Dergisi, 11(2):111-121.
• Özden, A., Armağan, G. 2012. Türkiye Tarımında NUTS 1 Bölgeleri Açısından Etkinlik Karşılaştırması (2000-2010). Türkiye X. Tarım Ekonomisi Kongresi, 5-7 Eylül 2012, Konya, s.764-771.
• Özden, A., Özer, O.O., Çınar, G. 2012. Etkinlik Ölçümünde Kullanılan Bir Bilgisayar Yazılımı: DEAP 2.1. Türkiye X. Tarım Ekonomisi Kongresi, 5-7 Eylül 2012, Konya, s.772-780.
• Özden, A., Öncü, E. 2016. Kiraz Üretim İşletmelerinde Etkinlik Analizleri: Çanakkale İli Lâpseki İlçesi Örneği, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 53(2):213- 221.
• Parlakay, O., Alemdar, T. 2011. Türkiye'de Yerfıstığı Tarımında Teknik Ve Ekonomik Etkinlik, Tarım Ekonomisi Dergisi, 17(2):47- 53.
• Ray, S.C. 2008. Comparing Input- and Output-Oriented Measures of Technical E ciency to Determine Local Returns to Scale in DEA Models, Economics Working Papers. 200837.
• Savaş, Y. 2013. Asma Fidanı İşletmelerinin Ekonomik Analizi Ve Etkinliklerinin Değerlendirilmesi: Manisa İli Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Tipi, T., Yıldız, N., Nargeleçekenler, M., Çetin, B. 2009. Measuring the Technical Efficiency and Determinants of Efficiency of Rice (Oryza Sativa) Farms in Marmara Region, Turkey, New Zealand Journal of Crop and Horticultural Science, 37:121- 129.
• Ulu, Ö., Engindeniz, S., Özden, A. 2016. İzmir'de Bamya Üretiminde Girdi Kullanım Etkinliğinin Analizi, Tarım Ekonomisi Dergisi, 22(2):69-76.
• Unakıtan, G., Lorcu, F. 2011. Technical Efficiency of Canola Production in Turkey, African Journal of Business Management, 5(10):3981-3985.
• Yulafçı, A., 2007. Samsun İli Tarım İşletmelerinin Sermaye Yapısı, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 1:35- 41.