ABD Lisanslı Depoculuk Sistemi ve Fiyat Desteği Uygulaması Işığında Hububatta Yeni Bir Destekleme Fiyat Sistemi Önerisi*

Yıl 2018, Cilt: 24 Sayı: 1, 53 - 62, 31.07.2018

Mustafa Kaya

https://doi.org/10.24181/tarekoder.449998

Cited By: 2

Öz

Türkiye'de hububatta destekleme fiyat politikası Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü (TMO) tarafından gerçekleştirilen destekleme alımlarıyla yürütülmektedir. Destekleme alımları temel olarak, üreticilerin düşük olan arz esnekliklerinden kaynaklanmaktadır. Bu durum dikkate alınarak üreticilere depolama ve finansman imkânı sunması nedeniyle arz esnekliğini artıran lisanslı depoculuk sisteminin uygulanmasına yönelik çalışmalar Türkiye'de 2005 yılından beri devam etmektedir. Bu sistemin iyi bir şekilde uygulandığı Amerika Birleşik Devletleri (ABD) göz önüne alındığında bu sisteme entegre bir destekleme fiyat politikasının da sürdürüldüğü görülmektedir. Bu kapsamda çalışmanın amacı, ABD lisanslı depoculuk sistemi ve destekleme fiyat sistemi uygulamalarını inceleyerek Türkiye için lisanslı depoculuk sistemiyle uyumlu yeni bir destekleme fiyat sistemi önerisi sunmaktır. Bu doğrultuda lisanslı depoculuk sistemine ilişkin literatür ve Türkiye'de uygulanan sistem TMO-TOBB Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk San. ve Tic. A.Ş. (TMO-TOBB LİDAŞ) lisanslı depoculuk uygulaması çerçevesinde incelenmiştir. Çalışmada, yurt içi piyasa yapısı da dikkate alınarak TMO'nun destekleme alımı yapmasına gerek kalmaksızın belirli bir taban fiyatın üreticiye garanti edilmesine dayanan ve lisanslı depoculuk sistemiyle uyumlu bir fiyat desteği sistemi önerilmiştir. Ayrıca, önerilen sistemin etkileri ve TMO'nun yeni sistemde kurumsal olarak nasıl konumlandırılabileceği de tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hububat, destekleme fiyat sistemi önerisi, lisanslı depoculuk sistemi, TMO

A New Support Price System Propasal in Cereals in the Light of US Licensed Warehousing System and Price Support Implementation

Öz

Support price policy of cereals in Turkey is carried out through support purchases of the TMO (Turkish Grain

Board). Support purchases are mainly due to the low supply elasticities of the producers. Based on this policy,

efforts to improve a licensed warehousing system which increases supply elasticity through offering storage and

financing facilities for producers have been pursued in Turkey since 2005. When the United States (US) case, in

which the licensed warehousing system is implemented effectively, is examined, it is seen that an integrated

support price policy is also maintained within licensed warehousing system. This study aims to propose a

support price system which is integrated with the licensed warehousing system in Turkey while considering the

US licensed warehousing system and support price policy implementations. In this context, related literature and

licenced warehousing implementation of TMO-TOBB LİDAŞ company has been reviewed. A price support

model, that ensures a certain minimum price level without need for TMO's support purchases and which is

compatible with the domestic market structure has been developed for Turkey. Moreover, the effects of the

proposed system and the TMO's role and function in the suggested system is also analyzed in the study.

Anahtar Kelimeler

Cereals, support price system proposal, licensed warehousing system, TMO

Kaynakça

• Briones, R. and Tolin, L.A. (2016). “Warehouse Receipts as a System for Improving the efficiency of Rice and Corn Marketing in The Philippines”, Philippine Institute for Development Studies, Discussion Paper Series, No. 2016-45.
• Coulter, J. and Onumah, G. (2002). “The role of warehouse receipt systems in enhanced commodity marketing and rural livelihoods in Africa”, Food Policy, pp.319-337.
• Coulter, J. (2009). Review of Warehouse Receipt System and Inventory Credit Initiatives in Eastern & Southern Africa. United Nations UNCTAD.
• Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (2017). 2016 Yılı Faaliyet Raporu. Ankara.
• Hacıoğlu Deniz, M., Özçelebi, O. ve Haykır Habikoğlu, E. (2011). “Küresel Rekabet Koşullarında Türkiye'de Lisanslı Depoculuğun Gelişmesinin Türk Tarım Ürünlerinin Rekabet Gücüne Etkisi”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, Cilt:61, Sayı:2, ss.165-186.
• Hofstrand, D. (2008). “Marketing Loans and LDPs, Ag Decision Maker”, Iowa State University, File A1-38.
• Höllinger, F., Rutten, L. and Kiriakov, K. (2009). The Use of Warehouse Receipt Finance in Agriculture in ECA Countries. FAO Investment Centre Working Paper, St. Petersburg / Russian Federation.
• Jovičić, D., Jeremić, L., Milićević, L. and Zeremski, A. (2014). “Warehouse Receipts Functioning To Reduce Market Risk”, Economics of Agriculture, No.2, pp.347-365.
• Karabaş, S. ve Gürler, A.Z. (2010). “Lisanslı Depoculuk Sisteminin İşleyişi Ve Türkiye'de Uygulanabilirliği”, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, No.1, ss.196-2010.
• Kaya, M. (2017). “Tarımda Lisanslı Depoculuk Sistemi: Hububat Piyasası Örneği”, Kalkınma Bakanlığı Uzmanlık Tezi, Kalkınma Bakanlığı, Ankara.
• Kaya, M. (2018). “Türkiye'de Buğday Piyasası: TMO Alımlarının Ekonometrik Analizi”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Lacroix, R. and Varangis P. (1996), “Using Warehouse Receipts in Developing and Transition Economies”, Finance & Development, pp.36-39.
• Memiş, S. ve Keskin, H.D., (2015). “Tarımsal Mamullerde Lisanslı Depoculuk Sisteminin Rolü”, Yönetim ve Ekonomi, Cilt: 22, Sayı:2, ss.619-633.
• Nacar, E. (2009). “Türkiye Buğday Piyasasının İşleyişi ve Regülasyonu”, DPT Uzmanlık Tezi, Devlet Planlama Teşkilatı, Ankara.
• Niyaz, Ö.C., Keskin, B., Savran, K., Tosun, D. ve Demirbaş, N. (2012). “Türkiye'de Lisanslı Depoculuk Sisteminin Fındık Sektörü Açısından Değerlendirilmesi”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, Cilt: 4, No:1, ss. 245-254.
• Olson, K. (2014). “Title I. Commodities: Overview for crops”, Agricultural Act of 2014, Fact Sheet 1, Agricultural Business Management, University of Minnesota Extension.
• Savran, M.K. and Demirbaş, N. (2017). “The Warehouse Receipt System in terms of Olive Oil Producers in Turkey”, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 54(1), ss.45-52.
• Shalendra, Jariath, M.S., Haque, E. and Peter, V.A., “Issues Limiting the Progress in Negotiable Warehouse Receipt (NWR) Financing in India”, Agricultural Economics Research Review, Vol. 29, No:1, pp. 53-59.
• Shields, D. A. (2014). Farm Commodity Provisions in the 2014 Farm Bill (P.L. 113-79), Congressional Research Service. Şakar, N. (2012). “Türkiye'de Lisanslı Depoculuk Sistemi'nin Vergi Harcaması Yöntemiyle Yaygınlaştırılması”, Ekonomik Forum Dergisi, ss.20-27.
• Taşkın, K. (2009). “Türk Tarımında Destekleme Ödemelerinin Transfer Etkinliği”, DPT Uzmanlık Tezi, Devlet Planlama Teşkilatı, Ankara.
• TMO-TOBB LİDAŞ. (2014). 2013 Yılına Ait Faaliyet Raporu, Ankara.
• TMO-TOBB LİDAŞ. (2017). 2016 Yılına Ait Faaliyet Raporu, Ankara.
• TMO (2014). 2013 Hububat Raporu, Ankara.
• Tosun, D., Savran, K., Niyaz, Ö.C., Keskin, B., and Demirbaş, N. (2014). “The Evaluation of the Warehouse Receipt System for Agro-food Products in Turkey”, Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 29(3), pp.240-247.
• TÜİK (2018). Tarımsal İşletme Yapı Araştırması.
• USDA (2011). Warehouse Licenced under the U.S. Warehouse act., https://www.fsa.usda.gov/Internet/FSA_File/ whselst2011.pdf, Erişim Tarihi: 22.02.2018.