Avrupa’da veba salgını ve salgında din faktörü (Viyana örneği)

Yıl 2017, Cilt: 36 Sayı: 62, 173 - 204, 01.10.2017

Emrah İstek

Öz

Ortaçağ Avrupası tarihçiler tarafından birçok olumsuz uygulamalardan dolayı “karanlık bir çağ” olarak adlandırılmıştır. Söz konusu tanımlamada milyonların ölümüne neden olan salgınların başat rol oynadığı bilinmektedir. Bu salgınlardan en acımasızı ise, kendisini sık sık gösteren ve her gelişinde daha acımasız olan veba salgınıdır. Bu çalışmada, Ortaçağ’da başlayıp yüzyıllarca Avrupa’yı diken üstünde tutan, milyonlarca insanın hayatına mal olan ve bunlarla birlikte demografik değişimlere sebep olan veba salgınının genelde Avusturya’da (Habsburg İmparatorluğu) özelde ise Viyana’da nasıl bir kıyım yaptığı kronolojik bir sırayla ele alınmıştır. Ayrıca salgının etkileri, nasıl ortaya çıktığı konusundaki yaklaşımlar ve ağırlıklı olarak da kilise ve din adamlarının salgınlar esnasındaki rolleri üzerinde durulmuştur. Gerek vebanın ortaya çıkışında ve gerekse hastalığı yenmek için aranan çözümlerde din faktörünün etkisi makalenin ana temasını oluşturmaktadır. Bu makale hazırlanırken, özellikle Viyana’daki veba salgınları sırasında yaşayan yazarların eserlerinden ve salgınların hemen sonrasında salgını birinci kişilerden dinleyenlerin eserlerinden faydalanılmıştır. Böylece ağırlıklı olarak birincil kaynaklar kullanılmış ve bu durumun da çalışmayı daha değerli kılacağı düşünülmüştür

Anahtar Kelimeler

Veba, Salgın, Viyana, Tanrının Gazabı, Din

GREAT PLAGUE IN EUROPA AND RELIGIOUS FACTOR IN PLAGUE (THE SAMPLE OF VIENNA)

Öz

Medieval Europe was called as dark ages by the historians because of many negative practices. In the aforesaid definition, the outbreaks causing millions death are known to play dominant role. The most brutal of these outbreaks is plague which manifested itself very often and each appearance it became more brutal. In this article, how did the plague that started in the Middle Ages and kept Europe on the hop for centuries, destroying many people’s lives besides causing demographic changes slaughter generally in Austria (Habsburg Empire), particularly in Vienna in a chronological order. In addition, it is also focused on the effects of the outbreak, the approaches of how it appeared and the role of the church and clergies during the outbreaks. The effects of the religious factor on both the emergence of plague and the solution sought to defeat is the main theme of this article. In this article, the works of the authors living during the great plague in Vienna and the works that their authors listened the plague from the first person just after the plague were used. Thus, mainly primary resources are used and this situation is thought to make this study more valuable

Anahtar Kelimeler

Plague, Epidemic, Vienna, the Wrath of God, Religion

Kaynakça

• Akyay, N., “Türkiye’de Veba Salgınları ve Veba Hakkında Eski Yayınlar”, Mikrobiyoloji Bülteni, c. VIII, Sayı 2, Nisan 1974, s. 209-219.
• Arık, Feda Ş., “Selçuklular Zamanında Anadolu’da Veba Salgınları”, ADTCFD, c. 15, Sayı 26, Ankara 1991, s. 27-59.
• Aschbach, J., Allgemeines Kirchen Lexikon, c. I-IV, Rupferberg und Kirchenheim Verlag, Mainz 1850.
• Bermann, M., Alt- und Neu-Wien. Geschichte der Kaiserstadt und ihrer Umgebung, A Hartlebens Verlag, Wien, 1880.
• Boscium, Ioannem L., Ratschlag. Wie man sich zu den gefährlichen Zeiten vor der Pestilenz hütten, Ingolstatt, 1563.
• Czeike, F., Historisches Lexikon Wien, c. IV, Verlag von Kremayr &Scheriau/ Orac, Wien-München-Zurich 2004.
• Eduard von Lichnowsky, Geschichte des Hauses Habsburgs, c. III, Schanmburg und Compagnie, Wien 1838.
• Slump, F., Gottes Zorn- Maria Schutz, Pestbilder und verwandte Darstellungen als ikonographischer Ausdruck spätmittelalterlicher Frömmigkeit und als theologisches Problem, Münster 2000.
• Freiherr v. Krafft- Ebing, Gechichte der Pest in Wien (1349-1898), Leipzig und Wien 1899.
• Fuhrmann, M., Alt- und neues Wien, oder dieser Kaiserlich- und Residentz-Stadt Chronologisch- und Historische Beschreibung von derselben Ursprung an biß au die neuen Zeiten, Wien 1738.
• Hecker, Justus F. C., Der schwarze Tod im vierzenhnten Jahrhundet, Verlag von Friedr. Aug. Herbig, Berlin 1832.
• İbn-i Batuta, Büyük Dünya Seyahatnamesi, İlk Türkçe Çev. M. Şerif Paşa, Yenişafak Kültür Armağanı, İstanbul 1907.
• İbn-i Haldun, Mukaddime, Dergâh Yayınları, İstanbul 2013.
• Jankrift, K. P., Krankheit und Heilkunde im Mittelalter, Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 2003.
• Karamzin, N. M., Geschichte des Russischen Reiches, c. III, Hartmann Verlag, Riga 1823.
• Kikeriki Gazetesi, 1879 yılı sayıları.
• Klaus, Bergdolt, Der Schwarze Tod: Die grosse Pest und das Ende des Mittelalters, C. H. Beck, München 1994.
• Lexikon der Geschichte, Voltmedia, Paderborn, 2005
• Lexikon des Mittelalters, Verlag J.B. Metzler, Stuttgart, Weimar 1999.
• Nohl, J., Der Schwarze Tod. Eine Chronik der Heft 1348 bis 1720, G. Kiepenheuer, Postdam 1924
• P. Abraham A. St. Clara, Merck’s Wien, Buchdrucker der döblinger Universitaet, Wien 1680.
• Pest-Beschreibung und Infections-Ordnung Heinger, Heyinger Verlag, Viyana 1727.
• Rosemarie Jansen und Hans Helmut Jansen, Der Tod in Dichtung Philosphie und Kunst, Dietrich Steinkopff Verlag, Darmstadt 1989.
• Sen, Christian Lehmanns, Weiland Pastoris zu Scheibenberg Historischer Schauplatz derer natürlichen Merckwürdigkeiten in dem Meißnischen Ober- Ertzgebirges… , Friedrich Lanckischens Erben, Leibzig 1699.
• Schmidt, C. C., Jahrbücher der in- und ausländischen gesammten Medicin, c. IV, Verlag von Otto Wigand, Leibzig 1834.
• Schmidt, E., Die Geschichte der Stadt Wien, Jugend und Volk Verlag, Wien- München 1978.
• Stentzel, J. C., , Regiment und Ordnung, wie zur Zeit der Pestilentz… , Rottweil 1683.
• Varlık, N., “Tâun”, DİA, c. XL, İstanbul 2011, s. 175-177.
• Zaddach, B. I., Die Folgen des Schwarzen Todes (1347-51) für den Klerus Mitteleuropas, G. Fischer, Stuttgart 1971. . Ekler Ek 1: Viyana’da Büyük Veba. Fuhrmann, a.g.e., s. 994-95
• 1679 yılında Viyana’da bir veba hastanesi, Erwin Schmidt, Die Geschichte der Stadt Wien, Viyana-Münih, 1978, s. 142.