Öz
Rituals of Kizzuwatna origin occupy a significant place in the archives of Boğazköy/ Hatttuša and Ortaköy/Šapinuwa. “Rituals for Evoking Gods” are the ones intended to turn back the gods that are thought to have left a country, city or temple for various reasons. There are a lot of ritual texts arranged for his purpose in the archives of Boğazköy/Hattuša and Ortaköy/Šapinuwa. The origin of rituals concerned with the act of turning back the gods by means of the prepared materials of sacrifice dates back to Kizzuwatna, where Hurri-Luwi common life was observed. It is possible to see a lot of common elements of both communities
Anahtar Kelimeler
Purification rituals ANA KASKAL(MEŠ) huittiia- “calling to the paths” bird sacrifice sacrifice terms sacrifice pits Šapinuwa Hattuša
Kaynakça
- Archi, A. (1990), “The Names of the Primeval Gods”, Orientalia 59, Roma, s.14- 121.
- Arfman, W.R. (2008), Visiting the Calvario at Mitla, Oaxaca: A Critical Look at the Continuity of of a religious practice, Sidestone Press, Leiden University, Leiden. Bush, F.W. (1964), A Grammar of the Hurrian Language, Michigan.
- CHD, The Hittite Dictionary of the Oriental Institute of the University of Chicago, Chicago 1980 vdd.
- Collins, B.J. (2002), “Necromancy, Fertility and the Dark Earth: The Use of Ritual Pits in Hittite Cult”, Magic and Ritual in the Ancient World, (eds. By Paol Mirecki and Marvin Meyer), Leiden. Boston. Köln, s. 224-241.
- Daddi, F.P. (1982), Mestieri, professioni e dignitànell’Anatolia ittita (Incunabula Graeca 69), Roma.
- Deviatkina, T. (2011), “Images Of Birds In Mordvinian Mythology”, Folklore: Electronic Journal of Folklore, Mirdovia.
- Drewal, M.T. (1992), Yoruba Ritual: Performers, Play, Agency, Indiana University Press, Indianapolis.
- Ertem, H. (1987), Boğazköy Metinlerine Göre Hititler Devri Anadolusunun Florası, (2. Baskı), Ankara.
- Friedrich, J. (1930), Staatsverträge des Hatti-Reiches, 2. Teil., Mitteilungen der Vorderasiatisch-Aegyptischen Gesellschaft 34, I, Leipzig.
- Good, A. (2015), “Animal sacrifice and the law in Tamil Nadu, South India”, 5th Congrès Asie et Pacifique, Paris.
- Güterbock, H.G. (1975), “Yazılıkaya: Apropos A New Interpretation”, Journal of Near Eastern Studies (JNES) Volume 34, Number 4, Chicago-Illinois, s.273- 277.
- Haas, V.-Wäfler, M. (1974), “Yazılıkaya und der Grosse Tempel”, Oriens Antiquus 12, Berlin, s.211-226.
- Haas, V.–Wilhelm, G. (1974), Hurritische und Luwische Riten aus Kizzuwatna, Hurritologische Studien I, Alter Orient und Altes Testament Sonderreihe (AOATS) III, Neukirchen-Vluyn.
- Haas, V. (1988), Die hurritischen Ritualtermini in hethitschem Kontext, Corpus der hurritischen Sprachdenkmäler (ChS) 9, Roma.
- HW, Friedrich, J., Hethitisches Wörterbuch, 1952 Leiden.
- HZL, C.Rüster- E.Neu, Hethitischen Zeichenlexion, 1989 Wiesbaden. Karauğuz, G. (2015), Hitit Mitolojisi, Konya
- Krishna, N. (2010), Sacred Animals of India, Penguin Books India, New Delhi. Kümmel, H.M. (1967), Ersatzrituale für den hethitischen König, Studien zu den Boğazköy Texten (StBoT) 3, Harrassowitz Verlag-Wiesbaden.
- Laroche, E. (1968), Textes de Ras Shamra en Langue Hittite, Ugaritica V, Paris.
- Laroche, E. (1976), Glossaire de la Langue Hourrite (GLH), (A-L), Revue Hittite et Asianique (RHA) XXXIV, Paris.
- Laroche, E. (1977), Glossaire de la Langue Hourrite (GLH), (M-Z), Revue Hittite et Asianique (RHA) XXXV, Paris.
- Neu, E. (1988), Das Hurritische: eine altorientalische Sprache in neuem Licht (Akademie der Wissenschaften und der Literatur, Abhandlungen der geister-und sozialwiss. Klasse 1988/3); Mainz/Stuttgart.
- Neu, E. (1996), Das hurritische Epos der Freilassung I, Studien zu den Boğazköy Texten (StBoT) 32, Harrassowitz Verlag-Wiesbaden.
- Rabin, C. (1963), “Hittite Words in Hebrew”, Orientalia Nova Series (OrNS) 32, Roma, s.113-139.
- Reyhan, E. (2002), Hitit Kaynaklarında Kizzuwatna’lı Kadın Maštigga’ya Ait Ritüel Metinler, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
- Reyhan, E. (2008), “Ortaköy/Šapinuva Arşivinde Geçen Yeni Kurban Terimleri Hakkında”, VI Congressso Internazionale di Ittitologia Roma, 5-9 settembre 2005, Studi Micenei Ed Egeo-Anatolici, (SMEA)Volume L – Parte II, Roma, s. 625-636.
- Reyhan, E. (2010), “Ortaköy/Šapinuwa’dan Kizzuwatna Kökenli Ritüellerde Geçen Yeni Bazı ‘Kurban Terimleri’, VII. Uluslararası Hititoloji Kongresi Bildirileri (Çorum 25-31 Ağustos 2008), Ankara, s.637-650.
- Reyhan, E. (2012), “Eskiçağ Anadolu Mitoslarından Bir Örnek: Hititlerde Kayıp Tanrı Telipinu Mitosu”, Ömer Çapar’a Armağan, Ankara, s.245-259.
- Sevinç, F. (2008), “Hititlerde Yeraltı Dünyası”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (9) 1, Eskişehir, s.231-247.
- Süel, M. (2008), Bir Hitit Başkenti, Ortaköy Šapinuwa, Ankara.
- Süel, A.-Süel, M. (2011), “Başkent Šapinuwa: Hitit Dünyasındaki Yeri ve Önemi”, I.Çorum Kazı ve Araştırmalar Sempozyumu, Çorum s. 93-100.
- Süel, A.-Süel, M. (2013), “Šapinuwa: Hitit Devleti’nin Başka Bir Başkenti”, Hititler: Bir Anadolu İmparatorluğu, İstanbul, s.178-193
Öz
Boğazköy/Hatttuša ve Ortaköy/Šapinuwa arşivlerinde Kizzuwatna kökenli ritüeller geniş bir yer tutmaktadır. Bunlardan, “Tanrıları Çağırma Ritüelleri”, çeşitli sebeplerden dolayı bir ülkeyi, kenti ya da tapınağı terk ettiği düşünülen tanrıları geri döndürmek amacıyla yapılan ritüellerdir. Hattuša ve Šapinuwa arşivlerinde bu amaçla düzenlenmiş pek çok ritüel metin bulunmaktadır. Hazırlanan kurban malzemeleri vasıtasıyla tanrıların çağırılması konusunu içeren ritüellerin kökeni Hurri-Luwi ortak yaşamının görüldüğü Kizzuwatna’dır. Söz konusu ritüellerde her iki topluma ait pek çok ortak nokta görmek mümkündür
Anahtar Kelimeler
Arınma Ritüelleri ANA KASKAL(MEŠ) huittiya- “yollara çağırmak” Kuş Kurbanı Kurban Terimleri Kurban Çukurları Šapinuwa Hatttuša
Kaynakça
- Archi, A. (1990), “The Names of the Primeval Gods”, Orientalia 59, Roma, s.14- 121.
- Arfman, W.R. (2008), Visiting the Calvario at Mitla, Oaxaca: A Critical Look at the Continuity of of a religious practice, Sidestone Press, Leiden University, Leiden. Bush, F.W. (1964), A Grammar of the Hurrian Language, Michigan.
- CHD, The Hittite Dictionary of the Oriental Institute of the University of Chicago, Chicago 1980 vdd.
- Collins, B.J. (2002), “Necromancy, Fertility and the Dark Earth: The Use of Ritual Pits in Hittite Cult”, Magic and Ritual in the Ancient World, (eds. By Paol Mirecki and Marvin Meyer), Leiden. Boston. Köln, s. 224-241.
- Daddi, F.P. (1982), Mestieri, professioni e dignitànell’Anatolia ittita (Incunabula Graeca 69), Roma.
- Deviatkina, T. (2011), “Images Of Birds In Mordvinian Mythology”, Folklore: Electronic Journal of Folklore, Mirdovia.
- Drewal, M.T. (1992), Yoruba Ritual: Performers, Play, Agency, Indiana University Press, Indianapolis.
- Ertem, H. (1987), Boğazköy Metinlerine Göre Hititler Devri Anadolusunun Florası, (2. Baskı), Ankara.
- Friedrich, J. (1930), Staatsverträge des Hatti-Reiches, 2. Teil., Mitteilungen der Vorderasiatisch-Aegyptischen Gesellschaft 34, I, Leipzig.
- Good, A. (2015), “Animal sacrifice and the law in Tamil Nadu, South India”, 5th Congrès Asie et Pacifique, Paris.
- Güterbock, H.G. (1975), “Yazılıkaya: Apropos A New Interpretation”, Journal of Near Eastern Studies (JNES) Volume 34, Number 4, Chicago-Illinois, s.273- 277.
- Haas, V.-Wäfler, M. (1974), “Yazılıkaya und der Grosse Tempel”, Oriens Antiquus 12, Berlin, s.211-226.
- Haas, V.–Wilhelm, G. (1974), Hurritische und Luwische Riten aus Kizzuwatna, Hurritologische Studien I, Alter Orient und Altes Testament Sonderreihe (AOATS) III, Neukirchen-Vluyn.
- Haas, V. (1988), Die hurritischen Ritualtermini in hethitschem Kontext, Corpus der hurritischen Sprachdenkmäler (ChS) 9, Roma.
- HW, Friedrich, J., Hethitisches Wörterbuch, 1952 Leiden.
- HZL, C.Rüster- E.Neu, Hethitischen Zeichenlexion, 1989 Wiesbaden. Karauğuz, G. (2015), Hitit Mitolojisi, Konya
- Krishna, N. (2010), Sacred Animals of India, Penguin Books India, New Delhi. Kümmel, H.M. (1967), Ersatzrituale für den hethitischen König, Studien zu den Boğazköy Texten (StBoT) 3, Harrassowitz Verlag-Wiesbaden.
- Laroche, E. (1968), Textes de Ras Shamra en Langue Hittite, Ugaritica V, Paris.
- Laroche, E. (1976), Glossaire de la Langue Hourrite (GLH), (A-L), Revue Hittite et Asianique (RHA) XXXIV, Paris.
- Laroche, E. (1977), Glossaire de la Langue Hourrite (GLH), (M-Z), Revue Hittite et Asianique (RHA) XXXV, Paris.
- Neu, E. (1988), Das Hurritische: eine altorientalische Sprache in neuem Licht (Akademie der Wissenschaften und der Literatur, Abhandlungen der geister-und sozialwiss. Klasse 1988/3); Mainz/Stuttgart.
- Neu, E. (1996), Das hurritische Epos der Freilassung I, Studien zu den Boğazköy Texten (StBoT) 32, Harrassowitz Verlag-Wiesbaden.
- Rabin, C. (1963), “Hittite Words in Hebrew”, Orientalia Nova Series (OrNS) 32, Roma, s.113-139.
- Reyhan, E. (2002), Hitit Kaynaklarında Kizzuwatna’lı Kadın Maštigga’ya Ait Ritüel Metinler, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
- Reyhan, E. (2008), “Ortaköy/Šapinuva Arşivinde Geçen Yeni Kurban Terimleri Hakkında”, VI Congressso Internazionale di Ittitologia Roma, 5-9 settembre 2005, Studi Micenei Ed Egeo-Anatolici, (SMEA)Volume L – Parte II, Roma, s. 625-636.
- Reyhan, E. (2010), “Ortaköy/Šapinuwa’dan Kizzuwatna Kökenli Ritüellerde Geçen Yeni Bazı ‘Kurban Terimleri’, VII. Uluslararası Hititoloji Kongresi Bildirileri (Çorum 25-31 Ağustos 2008), Ankara, s.637-650.
- Reyhan, E. (2012), “Eskiçağ Anadolu Mitoslarından Bir Örnek: Hititlerde Kayıp Tanrı Telipinu Mitosu”, Ömer Çapar’a Armağan, Ankara, s.245-259.
- Sevinç, F. (2008), “Hititlerde Yeraltı Dünyası”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (9) 1, Eskişehir, s.231-247.
- Süel, M. (2008), Bir Hitit Başkenti, Ortaköy Šapinuwa, Ankara.
- Süel, A.-Süel, M. (2011), “Başkent Šapinuwa: Hitit Dünyasındaki Yeri ve Önemi”, I.Çorum Kazı ve Araştırmalar Sempozyumu, Çorum s. 93-100.
- Süel, A.-Süel, M. (2013), “Šapinuwa: Hitit Devleti’nin Başka Bir Başkenti”, Hititler: Bir Anadolu İmparatorluğu, İstanbul, s.178-193
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Ekim 2016 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2016 Cilt: 35 Sayı: 60 |