Osmanlı Devleti’nde Ermeni nüfusu ve Fransız Ermeni ittifakı üzerine bir araştırma

Yıl 2016, Cilt: 35 Sayı: 60, 175 - 194, 01.10.2016

Fatma Uygur

https://doi.org/10.1501/Tarar_0000000648

Cited By: 3

Öz

Dağılma sürecini yaşayan Osmanlı Devleti’nin topraklarından pay almak düşüncesi ile Fransızlar Osmanlı Devleti’nde meskûn Ermeni toplumuyla siyasal ve askeri ittifak arayışı içine girmişlerdir. Bu ittifakın neticesi olarak 1914-1918 ve 1920-1921 yılları arasında Ermeniler Fransız üniforması içinde Adana, Antep, Maraş, Haçın (Saimbeyli), Suriye, Lübnan, Kafkasya, Serdarabat, Selanik, Manastır, Çanakkale gibi tam 31 cephede yan yana olmuşlardır Yakın tarihte Ermenilerle Fransızların ittifak içinde hareket etmekteki amaçları incelendiğinde her iki ulusun da farklı niyetlerle bir arada oldukları görülmektedir. Özellikle Osmanlı Devleti’ne karşı yapılan ittifakta Ermeniler bir Ermenistan kurmayı hedeflerken, Fransızlar emperyalist hedefleri doğrultusunda, Ermenileri Fransa için savaşan savaşçılar olarak görmekte ve bunu diktikleri anıtta açıkça ifade etmektedirler. Bu çalışma, Osmanlı Devleti’ni paylaşmaya yönelik bir ittifak arayışını, bu ittifakın kuruluşunu ve neticelerini Fransızların, Rusların ve yeri geldiğinde Ermenilerin kaleminden çıkan itiraflar eşliğinde değerlendirmek amaçlıdır. Öte yandan, soykırıma maruz kaldığı iddia edilen Ermenilerin Anadolu coğrafyasındaki popülasyonu ve pek çok cephede savaşmalarının gerekçeleri de Fransız kaynakları çerçevesinde irdelenecektir

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, Türkiye, Fransa, Ermeni, Ermeni soykırımı

A study on Population of Armenians in Ottoman Empire and French-Armenian Alliance

Öz

With the intention of getting a share from the lands of Ottoman Empire, which was in disintegration period, The French were in the search of politicial and military alliance with the Armenians that were then Ottoman Empire’s residents. As a result of this alliance, The Armenians were in French Uniforms and fought together with the French in 31 battlefronts such as Adana, Antep, Maraş, Haçın (Saimbeyli), Syria, Lebanon, Caucasus, Serdarabat, Salonica, Monastir and Dardanelles between 1914-1918 and 1920-1921. When researched extensively, the reasons why the Armenians and The French have been in close collaboration can be seen. It can be said that the two nations get together for different reasons. The former want to establish a separate Armenia, whereas the French, in accordance with their imperialist aims, see Armenians as soldiers fighting for France and this fact has been stated clearly on the monument they erected. Our paper aims at evaluating the search for an alliance towards the sharing of Ottoman Empire, the formation and the results of this alliance through the confessions of the French, Russian, and Armenians. On the other hand, the population of The Armenians in Anatolia, who were alleged to be subjected to genocide, and the reasons why they fought in a lot of battlefronts will be examined carefully within the scope of French resources.

Anahtar Kelimeler

Ottoman, Turkey, French, Armenian, Armenian genocide

Kaynakça

• A.D.M.A.E.F. (Archives Diplomatiques Du Ministre Des Affaires Etrangères Français- Fransız Dışişleri Bakanlığı Diplomatik Arşivi), 133 Cp/322 P/676 Vues: 364.
• Alizade, Zahide, “1918 Senesinde Azerbaycan’nın Kentlerinde Azerbaycanlı Soykırımı”, Yeni Türkiye, Ermeni Meselesi Özel Sayısı III, Yıl 20, Sayı 60, Ankara, 2014.
• Armaoğlu, Fahir, 19.Yüzyıl Siyasi Tarihi, Alkım Yayınevi, İstanbul, 2010.
• Barbié Du Bocage, Victor-Amédée, De L'ıntroduction Des Arméniens Catholiques En Algérie, Librairie D’amyot, Paris, Mdccclv/1855.
• Berkes, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, (Yayına Hazırlayan: Ahmet Kuyaş), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2011.
• Eugène Garay De Monglave, Le Cte Vien De Mont-Orient Charleval, Histoire Politique, Maritime Et Militaire De La Guerre D’orient Sébastopol, Victoires Et Conquètes, Tome Premier, Eugène Penaud Libraire-Editeur, Paris, 1857
• Febvre, Michel, L'état Présent De La Turquie, Paris, 1675.
• Foulquier, Moynet, Alexandre Dumas. En Russie: İmpressions De Voyage -Le Caucase: İmpressions De Voyage, Paris, 1907.
• Gürün, Kamuran, Ermeni Dosyası, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1983.
• Güzel, Hasan Celal, “Ermeni Meselesinin Genel Değerlendirmesi” Yeni Türkiye, Ermeni Meselesi Özel Sayısı I, Yıl 20, Sayı 60, Ankara, 2014.
• Halaçoğlu, Yusuf, Ermenilerin Suriye’ye Nakli: Sürgün Mü, Soykırım Mı? Belgeler, Ankara Ticaret Odası Yayınları, Ankara, Basım Tarihi Yok.
• Hommaire De Hell, Adèle, Voyage Dans Les Steppes De La Mer Caspienne Et Dans La Russie Méridionale, Librairie De L. Hachette, Paris, 1860.
• Karal, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, c. VIII, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2007.
• Khlebof, Tverdo, Journal De Guerre Du Deuxième Régiment D’artillerie De Forteresse Russe D’erzéroum, Traduit Du Manuscrit Original Russe, 1919.
• Kodaman, Bayram, Ermeni Macerası (Tarihi Ve Siyasi Bir Değerlendirme), Süleyman Demirel Üniversitesi Yayınları, Isparta, 2001.
• Kurat, Akdes Nimet, Rusya Tarihi, Başlangıçtan 1917’ye Kadar, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2010
• Küçük, Cevdet, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Millet Sistemi Ve Tanzimat”, Tanzimat, Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu (Editörler: Halil İnalcık; Mehmet Seyitdanlıoğlu), İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2012.
• Le Petit Journal, Supplément Illustré (24 Kasım 1895, Pazar), Paris.
• Ludovic De Contenson, Les Réformes En Turquie D'asie La Question Arménienne, La Question Syrienne, Librairie Plon, Paris 1913.
• Macler, Frédéric, Autour De L’arménie, Librairie E. Nourry, Paris, 1917.
• La Nation Arménienne: Son Passé, Ses Malheurs, Librairie Fischbacher, Paris, 1924.
• Mouradian, Claire, L’arménie, Puf, Paris, 1995.
• Ortaylı, İlber, Türkiye Teşkilât Ve İdare Tarihi, Cedit Neşriyat, Ankara, 2008.
• Pamir, Aybars, “Kapitülasyon Kavramı Ve Osmanlı Devleti’ne Etkileri”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2002, C. 51, S. 2, Ss. 79-119.
• Passy, Paul, La Verité Sur L’arménie, Paris, 1896.
• Rousset, Camille, Histoire De La Guerre De Crimée, T. I, Librairie Hachette, Paris, 1878.
• Sarınay Yusuf, “Türk Arşivleri Ve Ermeni Meselesi”, Belleten, c. LXX, Sayı 257, Türk Tarih Kurumu, Ankara, Nisan 2006.
• Süslü, Azmi, Ermenilerin Yaptıkları Katliamlar, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, 1986.
• Tahmazian, K. K., Turcs et Arméniens, Plaidoyer Et Réquisitoire, Imprimerie H. Turabian, Paris, 1919.
• Thouvenel, L., Nicolas 1er et Napoléon Iıı Les Préliminaires De La Guerre De Crimée, 1852-1854, D’après Les Papiers İnédits De M.Thouvenel, (Editeur: Calman Lévy), Paris, 1891.
• Turabian, Hagop, Délégation De La République Arménienne. L'arménie Et La Question Arménienne, Avant, Pendant Et Depuis La Guerre, Imprimerie Turabian, Paris,1922.
• Uras, Esad, Tarihte Ermeniler Ve Ermeni Meselesi, Belge Yayınları, İstanbul, 1976.
• Uygur, Fatma, XIX. Yüzyıl Fransız Seyyahı Ve Diplomatı Edouard Antoine Thouvenel’e Göre Osmanlı Devleti, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2015.
• Varandian, Mikaël, L'arménie Et La Question Arménienne, Imprimerie Moderne, Laval, 1917.
• Yıldırım, Halil İbrahim, Ermeni Kronolojisi, Ermeni İsyanları, Duru Yayınları, 2015.
• Web Kaynağı: . Http://Www.İstanbulermenivakiflari.Org/Tr/İstanbul-Ermeni- Vakiflari/Vakif-Listesi/Kocamustafapasa-Surp-Kevork-Ermeni-Kilisesi-Mektebi-Ve- Mezarligi-Vakfi/54 (Erişim Tarihi: 21.9.2016). Ekler
• Ek-1. DOĞU OLAYLARI. Ermeniler tarafından bir camiye yapılan saldırı. Le Petit Journal, Supplément Illustré (24 Kasım 1895).
• Ek-2. Fransa İçin Ölen Fransız Ordusundaki Ermenilerin Anısına (1914-1918) (1939-1945) Yer: Père Lachaise Mezarlığı, Paris.
• Ek-3. Ermenilerin Fransızlarla birlikte savaştığı cepheler. Ermeni İhanetinin Taşa Kazınan Belgesi. Yer: Père Lachaise Mezarlığı, Paris. Ermeni anıtının bir yüzü.