Some Notes on the Provincial (Vilayet) Newspaper of Tuna/Danube and Its Contents (From March 1865 to March 1868)

Yıl 2015, Cilt: 34 Sayı: 57, 121 - 158, 01.05.2015

Bekir Koç

https://doi.org/10.1501/Tarar_0000000601

Cited By: 3

Öz

Tuna Newspaper which can be regarded as forerunner of the Ottoman Provincial Press in the framework of Official publication, started its publication as a result of process of modernization that aimed to include provinces in the reformation and also efficiently using of press in development efforts modeled the West. Tuna/Dunav newspaper appeared on March, 1865 as bilingual Turkish and Bulgarian and in the first year as weekly on Wednesday and later on twice in a week -Wednesday and Sunday- and with a press run of 1,500 copies. Some of the topics of the newspaper were as follows: provincial reforms, activities of Midhat Pasha, news on other provinces of the empire, educational information on a wide variety of subjects, foreign politics, proclamations and commercial announcements as well as Bulgarian nationalism and prevention of political activism of Russia in the region. Tuna newspaper contributed to the development of Turkish language by adopting plain language and also paid special attention to developments of liberalism, democracy, science, education and industrialization in the Europe, as well as paved the way for spread of provincial newspapers which were important elements of press-publication and cultural life in the Ottoman provinces.

Anahtar Kelimeler

Midhat Pasha, Provincial Newspaper, Danube, Ottoman, Bulgaria

Tuna Vilayeti Gazetesi ve içeriğine dair bazı bilgiler (Mart 1865-Mart 1868)

Öz

Resmi yayıncılık çerçevesinde Osmanlı taşra basınının öncüsü kabul edilebilecek olan Tuna gazetesi, yeniden yapılanmaya taşrayı da dâhil etme ve Batı’yı model alan kalkınma çabalarında matbaayı etkin olarak kullanma sürecinin bir ürünü olarak yayın hayatına girmiştir. Midhat Paşa’nın Tuna Vilayeti valiliği yaptığı dönemde (Ekim 1864-Mart 1868) Türkçe ve Bulgarca olarak 1865 Mart’ında çıkmaya başlayan Tuna/Dunav, ilk yıl her hafta Çarşamba günleri, ikinci yıldan itibaren ise haftada iki defa -Pazar günleri de- okurlarıyla buluşmuş ve 1500’ün üzerinde bir tiraja ulaşmıştır. Yeni vilayet uygulamaları, Midhat Paşa’nın faaliyetleri, vilayet dışında kalan İmparatorluktaki diğer yerleşim birimlerine ait haberler, akla gelebilecek her konudaki eğitici bilgiler, dış politika ile resmi duyuru ve özel sektörün ticari ilanlarına sayfalarında yer veren gazete; Bulgar ulusalcılığı ve Rusya’nın bölgedeki siyasi faaliyetlerini engellemek konusunda da enerji sarf etmiştir. Liberalizm, demokrasi, bilim, eğitim ve sanayileşme gibi Avrupa’daki gelişmelere özel bir ilgi göstermiş olan Tuna, benimsediği sade üslupla Türkçenin gelişmesine katkıda bulunduğu gibi, Osmanlı taşra basın-yayın ve kültür hayatının önemli unsurları haline gelecek olan vilayet gazetelerinin yaygınlaşmasına öncülük de yapmıştır.

Anahtar Kelimeler

Midhat Paşa, Vilayet Gazetesi, Tuna, Osmanlı, Bulgaristan

Kaynakça

• BOA.İ.DH., Dosya No: 535, Gömlek No: 37115.
• BOA.MVL., Dosya No: 1071, Gömlek No: 49.
• BOA.MVL., Dosya No: 1072, Gömlek No: 27.
• BOA.A.MKT., MHM. Dosya No: 329, Gömlek No: 9.
• BOA.MVL., Dosya No: 1072, Gömlek No: 10.
• BOA.MVL., Dosya No: 1071, Gömlek No: 54.
• BOA.C.MF., Dosya No: 79, Gömlek No: 3942. 2- Süreli Yayınlar
• Tuna Vilayeti Gazetesi Tuna’nın 10 Şevval 1281-16 Şevval 1281, numero 1 ila 20 Muharrem 1285, numero 272 arasındaki sayılarının tamamına yakını görülmüştür.
• Ruznâme-i Ceride-i Havâdis, 3 Rebiü’l-evvel 1283, numero 446.
• Salnâme-i Vilâyet-i Tuna, Defa 1, Sene 1285, Tuna Vilâyeti Matbaası, Rusçuk 1285.
• Ahmed Midhat, Menfa, Sürgün Hatıraları, Yayına Hazırlayan: Handan İnci, Arma Yayınları, İstanbul 2002.
• Bakırcieva, Teodora, Na kraçka pred vremeto: Dırjavnikıt reformator Midhat Paşa, (1822-1884), Ruse 2009.
• Çadırcı, Musa, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Eyalet ve Sancaklarda Meclislerin Oluşturulması(1840-1864), Tanzimat Sürecinde Türkiye Ülke Yönetimi, İmge Kitabevi, Ankara 2007, ss.259-285.
• Çelik, Mehmet, Balkanlar’da Tanzimat: Midhat Paşa’nın Tuna Vilayeti Valiliği 1864-1868, İstanbul 2010.
• Decei, Aurel, “Boğdan”, İslâm Ansiklopedisi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1978.
• Duman, Hasan, Osmanlı Salnameleri ve Nevsalleri Bibliyografyası ve Toplu Kataloğu, Ankara 1999.
• İnalcık, Halil, Tanzimat ve Bulgar Meselesi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1943.
• İskit, Server R., Türkiye’de Matbuat Rejimleri, İstanbul 1939.
• İsmail Kemal Bey’in Hatıratı, (Editör: Sommerville Story, Çevirenler: Adnan İslamoğulları-Rubin Hoxha) Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2009.
• Eren, İsmail, “Tuna Vilayeti Matbaası ve Neşriyatı (1864-1877)”, Türk Kültürü, Sayı 29( Mart 1965).
• Güneş, Mehmet, “Osmanlı Köy ve Mahalle İdarelerinde Yeni Bir Dönem: İhtiyar Meclislerinin Teşekkülü”, History Studies, Volume 6 Issue 3(April 2014).
• Karaer, Nihat, Paris, Londra, Viyana; Abdülaziz’in Avrupa Seyahati, Phoenix, Ankara 2003.
• Kılıç, Selda, “1864 Vilâyet Nizamnamesinin Tuna Vilâyetinde Uygulanması ve Mithat Paşa”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, Cilt 24, Sayı 37(2005).
• Kocabaşoğlu, Uygur, “Tuna Vilayeti Gazetesi”, OTAM, sayı 2( Ocak 1991).
• Kocabaşoğlu, Uygur- Birinci, Ali, “Osmanlı Vilâyet Gazete ve Matbaaları Üzerine Gözlemler”, Kebikeç, Sayı 2(1995).
• Koç, Bekir, Midhat Paşa (1822-1884), Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara 2002.
• Koç Bekir, “Midhat Paşa’nın Niş ve Tuna Vilayetlerindeki Yenilikçi Valiliği”, Kebikeç, İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırma Dergisi, sayı 18(2004).
• Koç, Bekir, “Osmanlı Islahhanelerinin İşlevlerine İlişkin Bazı Görüşler”, Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 6, Sayı:2(2007).
• Koç, Bekir, “Ankara Vilâyeti Salnâmelerine Göre XIX. Yüzyılın Son Çeyreğinde Ankara”, Tarihte Ankara Uluslararası Sempozyumu, Bildiriler, Ankara 2012.
• Koyuncu, Aşkın, “Tuna Vilâyeti’nde Nüfus ve Demografi (1864-1877)”, Turkish Studies, Volume 9/4(Spring 2014).
• Ortaylı, İlber, Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahalli İdareleri (1840-1880), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 2011.
• Sabev, Orlin, İbrahim Müteferrika ya da İlk Osmanlı Matbaa Serüveni, İstanbul 2006.
• Selimoğlu, İsmail, Osmanlı Devleti’nde Tuna Vilayeti (1864-1878), Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara 1995.
• Seyitdanlıoğlu, Mehmet, Tanzimat Döneminde Modern Belediyeciliğin Doğuşu, Yerel Yönetim Metinleri, İstanbul 2010.
• Şentürk, M. Hüdai, Osmanlı Devleti’nde Bulgar Meselesi (1850-1875), Türk Tarih Kurumu, Ankara 1992.
• Yazıcı, Nesimi, “Vakayi-i Mısriye Üzerine Birkaç Söz”, OTAM, sayı 2(1991) .