Main Sources of 19. Century Ottoman History: Analysis of The Buyruldu and Certificate Register Books

Yıl 2014, Cilt: 33 Sayı: 56, 205 - 232, 01.10.2014

Mehmet Güneş

https://doi.org/10.1501/Tarar_0000000586

Cited By: 1

Öz

Imperial Court that assembled to interview state works in the Ottoman had been organized every day first times, gradually began to assemble four days and later two day a week, eventually once in three month. Together with decreasing of these assemblies state works began to be interviewed more in the courts that sadrazam organized. Bureaus in Imperial Court were moved to Sublime Porte. Grand vizier or sadrazam managed state works in Sublime Porte. Letter writer/chief secretary office which had an important place among offices under sadrazam, received and arranged registers coming from provinces to sadrazam and wrote writings that sadrazam would send to province administrators and central officials. One copy of these writings were preserved being registered to books. Registers written with various reasons by official bureaus in 19. Century and today many exist in Ottoman Archive of Prime Ministry are very important basic materials for the Ottoman history researchers. Buyruldu and Certificate Register Books in that archive are a group of source to be examined based on importance of judgments they contain and contributions they provide for history researchers and these are abbreviated as A.DVNS.BUY.İLM.d. Although these books deal with local matters in Istanbul and provinces, they also include important knowledge about conditions of foreign merchants and subjects and ships. This article explaining these topics intends to show a way for the Ottoman history researchers by explaining mentioned books

Anahtar Kelimeler

Sadaret, Imperial Court, Sublime Porte, Buyruldu, Certificate, Register book

19. yüzyıl Osmanlı tarihinin ana kaynakları: Buyruldu ve İlmühaber Defterlerinin tahlili

Öz

Osmanlı’da devlet işlerini görüşmek üzere toplanan Divan-ı Hümayun, ilk zamanlarda her gün tertip edilirdi, zamanla haftada dört gün ve daha sonra iki gün, en sonunda üç ayda bir toplanmaya başladı. Bu toplantıların azalmasıyla birlikte devlet işleri, daha ziyade sadrazamın düzenlediği divanlarda görüşülmeye başlandı. Divan-ı Hümâyun’da bulunan bürolar da Babıâli’ye taşındı. Babıâli’de devlet işlerini vezir-i azam ya da sadrazam yürütmekteydi. Sadrazamın idaresi altındaki bürolar içerisinde önemli bir yere sahip olan Mektubi kalemi, taşradan sadrazama gelen yazıları teslim alınıp düzenler, sadrazamın taşra idarecileri ile merkez memurlarına göndereceği yazıları yazardı. Bu yazıların birer kopyası da defterlere kaydedilerek muhafaza edilirdi. 19. Yüzyılda resmi dairelerde çeşitli vesilelerle yazılan ve büyük bölümü günümüzde Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde mevcut olan bu kayıtlar, Osmanlı tarihi araştırıcıları için çok önemli temel malzemelerdir. Bu arşivde bulunan Buyruldu ve İlmühaber Defterleri de içerdiği hükümlerin önemine ve tarih araştırıcılarına sağlayacağı katkılara binaen irdelenmesi gereken bir kaynak grubudur. Bu makalede ele alınan Buyruldu ve İlmühaber Defterleri, Sadaret makamından çıkan emirleri ihtiva eden önemli bir fon durumundadır ve bunlar A.DVNS.BUY.İLM.d olarak kısaltılmaktadır. Bu defterler, yoğun olarak İstanbul ve taşradaki mahalli meseleleri ele almakla birlikte yabancı tüccar ile tebaaya ve gemilerin durumuna dair önemli bilgileri de içermektedir. Bu konuları izah eden bu makale, söz konusu defterleri açıklamak suretiyle Osmanlı tarihini araştırıcılarına yol gösterme gayesini gütmektedir

Anahtar Kelimeler

Sadaret, Divan-ı Hümayun, Babıâli, Buyruldu, İlmuhaber, Defter

Kaynakça

• BOA, A.DVS.BUY.İLM.d., (Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Babı Asafi Divan-ı Hümâyun Sicilleri Buyruldu ve İlmühaber Defterleri), numara: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8. B- Kitap ve Makale
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi Rehberi, Hazırlayanlar Yusuf İhsan Genç ve diğerleri, Başbakanlık Basımevi, Ankara 2010.
• Akyıldız, Ali, Tanzimat Dönemi Osmanlı Merkez Teşkilâtında Reform (1836-1856), Eren Yayıncılık ve Kitapçılık, İstanbul 1993.
• Doğan, Muzaffer, “Divân-ı Hümâyûn’dan Babıâli’ye Geçiş”, Yeni Türkiye, cilt 31, Ankara Ocak-Şubat 2000.
• Gökbilgin, M. Tayyib, Osmanlı İmparatorluğu Medeniyet Tarihi Çerçevesinde Osmanlı Paleografya ve Diplomatik İlmi, Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul 1979.
• İpşirli, Mehmet, “Sadrazam”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, cilt 35, İstanbul 2008.
• Kütükoğlu, Mübahat S., “Buyruldu”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, cilt 6, İstanbul 1992.
• _____, “İlmühaber”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, cilt 22, İstanbul, 2000.
• _____, Osmanlı Belgelerinin Dili (Diplomatik), Kubbealtı Neşriyatı, İstanbul 1994.
• Mumcu, Ahmet, Divan-ı Hümayun, Phoenix Yayınevi, Ankara 2007.
• Serin, Muhittin, “Rikʻa”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, cilt 35, İstanbul 2008.
• Şemseddin Sami, Kâmûs-ı Türki, cilt 1-2, Çağrı Yayınları, İstanbul 2001.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Devletinin Merkez ve Bahriye Teşkilatı, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1988.