Atatürk dönemi Türkiye-Balkan ülkeleri ilişkileri ve Türk Havacılığı hakkında bilinmeyen bir kaynak: “Sabiha Gökçen’in Balkan Turne Notları”

Yıl 2014, Cilt: 33 Sayı: 56, 403 - 428, 01.10.2014

Tahir Kodal

https://doi.org/10.1501/Tarar_0000000592

Öz

Balkan ülkeleri ile olan ilişkilerin daha da geliştirilmesini sağlamak, Türk havacılığında gelinen noktayı ve modern Türk kadınının “yeni Türkiye”de neler yapabileceğini ve Mustafa Kemal Atatürk’ün isteğini gerçekleştirmek amacıyla, Sabiha Gökçen 16-21 Haziran 1938 tarihleri arasında Balkan turnesine çıkmıştır. Yunanistan’ı, Bulgaristan’ı, Yugoslavya’yı, Romanya’yı ziyaret etmiş, bu ülkelerin havacılık federasyon temsilcileriyle görüşmelerde bulunmuştur. Türkiye’ye döndükten sonra bu ziyaretlerini 1 Temmuz 1938’de rapor hâline getirerek Başbakanlığa sunmuştur. Sabiha Gökçen tarafından yazılan ve Cumhuriyet Arşivi’nde yer alan bu rapor, Sabiha Gökçen’in anıları da dahil olmak üzere, bu güne kadar yazılan eserlerde olduğu gibi yer almamıştır. Bu nedenle, bu çalışmada, Atatürk dönemi Türkiye-Balkan ülkeleri ilişkileri ve Türk havacılığı hakkında bilinmeyen bir kaynak niteliğinde olan “Sabiha Gökçen’in Balkan Turne Notları” konu edilmiş ve Atatürk dönemi Türkiye-Balkan ülkeleri ve Türk havacılığı üzerine çalışacakların kullanımına sunulmuştur. Bu yüzden, çalışmanın giriş kısmında, Atatürk dönemi Türkiye-Balkan ülkeleri ilişkileri, Türk havacılığı ve notların yazarı Sabi Gökçen hakkında çok kısa bilgi verilmiştir. Çalışmanın değerlendirme bölümünde, “Sabiha Gökçen’in Balkan Turne Notları”na ilişkin bilgiler verilmiş, verilen bilgiler, diğer kaynaklar ve Türk basını ile desteklenmiştir. Çalışmanın son bölümünde, diğer araştırmacılara farklı değerlendirme ve yorum yapabilme imkânı sağlamak için, “Sabiha Gökçen’in Balkan Turne Notları”na olduğu gibi yer verilmiştir

Anahtar Kelimeler

Atatürk, Sabiha Gökçen, Balkan, Yunanistan, Bulgaristan, Yugoslavya, Romanya

An Unknown Resource About the Relationship Between Turkey and the Balkan States in Ataturk’s Time and Turkish Aviation: “Sabiha Gökçen’s Memories of the Balkan Tours”

Öz

Sabiha Gökçen went on the Balkan states tour between 16-21 June in 1938 in order to improve the relationship between the Balkan states more, to show the situation Turkish aviation had come and what the Turkish woman could do in “New Turkey” and finally to fulfill Mustafa Kemal Atatürk’s wish. She visited Greece, Bulgaria, Yugoslavia, Romania and met with the representatives of these countries’ aviation federation. After she came Turkey back, she prepared reports about her visits in the 1th of June in 1938 and submitted them to the prime ministry. Together with the memories of Sabiha Gökçen; this report, which was written by Sabiha Gökçen and was kept in the Republic Archive, was not included as it is in the works written so far. Consequently, this work focused on “Sabiha Gökçen’s Memories of the Balkan Tours” as an unknown resource about the relationship between Turkey and the Balkan states in Atatürk’s time and Turkish aviation and was open to the use of the people who will study on Turkey-the Balkan states in Atatürk’s time and Turkish aviation. Therefore, in the introduction part of the work, a little information is given about the relationship between Turkey and the Balkan states in Atatürk’s time, Turkish aviation and the writer Sabiha Gökçen.In the evaluation part of the work, there is information about “Sabiha Gökçen’s Memories of the Balkan Tours.” And the given information is supported by the other resources and the Turkish media.In the last part of the work, “Sabiha Gökçen’s memories of the Balkan tours” is included as it is in order to give other researchers opportunities for different evaluation and interpretation

Anahtar Kelimeler

Atatürk, Sabiha Gökçen, Balkan, Greece, Bulgaria, Yugoslavia Romania.

Kaynakça

• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA), Fon Kodu: 030.10. Yer No:59.399.19.1-5.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA), Fon Kodu: 030.18.01.01. Yer No: 016.64.24.
• “Atatürk’ten Elen Milletine Selam”, Ulus Gazetesi, 18 Haziran 1938, s.1.
• ADIGÜZEL, M. Bahattin, Gökteki Venüs, E. Ali Yıldız, Türk Hava Kurumu Kültür Yayınları, Ankara 2004. Akşam Gazetesi.
• Atatürkçülük, Atatürk’ün Görüş ve Direktifleri, (Haz.: Genelkurmay Başkanlığı), Birinci Kitap, Ankara 1983.
• BARLAS, Dilek, “Türkiye’nin 1930’lardaki Balkan Politikası”, Çağdaş Türk Diplomasisi, 200 Yıllık Süreç, TTK Yayını, Ankara 1999.
• DOĞRAMACI, Emel, “Atatürk ve Kadın Hakları”, Atatürkçü Düşünce El Kitabı I, ATAM Yayını, Ankara 2004.
• GÖKÇEN, Sabiha, Ataürk’le Bir Ömür, (Haz.: Oktay Verel), Altın Kitaplar, İstanbul 2007.
• GÜLER, Ali, Dünden Bugüne Yunan-Rum Terörü, Ocak Yayınları, Ankara 1999.
• HAYTOĞLU, Ercan, “Cumhuriyetin İlk Yıllarında Uçak Yapım Politikası ve Uçak Şirketi (TOMTAŞ)”, VI. Uluslararası Atatürk Sempozyumu, (12-16 Kasım 2007, Ankara), Bildiriler, Cilt:I, ATAM Yayını, Ankara 2010.
• ORAN, Baskın, (Edt.), Türk Dış Politikası, Kurtuluş Savaşı’ndan Bu Güne Olgular, Belgeler, Yorumlar, Cilt:1, İletişim Yayınları, Ankara 2001.
• ÖREROĞLU, Mert, Cumhuriyet Döneminde Türk Sanayinin Kuruluşu ve Nazilli Basma Fabrikası, (Haz.. Erhan Palabıyık), Teknord Yayını, Ankara 2004.
• ŞIVGIN, Hale, “Atatürk ve Türk Kadın Hakları”, Atatürkçü Düşünce El Kitabı II, ATAM Yayını, Ankara 2005.
• TAYHANİ, İhsan, Atatürk’ün Bağımsızlık Politikası ve Uçak Sanayii 1923-1950, Türk Hava Kurumu Kültür Yayınları No:1, Ankara 2001. Ulus Gazetesi.
• YALÇIN, Durmuş ve diğ., Türkiye Cumhuriyeti Tarihi-II, ATAM Yayını, Ankara 2008. Ekler