Ismail Hakki Baltacioğlu and His Ideas On Education And Concept Of Educator Between The Second Constitutionalist Period And Republic

Yıl 2014, Cilt: 33 Sayı: 55, 219 - 252, 01.05.2014

Hamza Altın

https://doi.org/10.1501/Tarar_0000000570

Cited By: 2

Öz

İsmail Hakkı Baltacıoğlu was born in İstanbul on 28.02.1886. His father was Baltacıoğlu İbrahim Ethem Efendi from Mucur district of Kırşehir, and his mother was Hamide Hanım from Düzce. İsmail Hakkı Baltacıoğlu experienced Abdülhamid Revolution II, Constitutionalist Period II, and Republic and post-1950 multi-party period. He died on 1 April 1978 in Ankara. İsmail Hakkı Baltacıoğlu was a well-versed person in many areas. He was a pedagogue, an educator, an intellectual and scientist. At the same time, he was involved in politics during his time because he was among founders of the Free Republican Party. He was one of the most famous rhetoricians of that period. Also he wrote novels and plays. Believing that education is a prerequisite for a nation’s development, İsmail Hakkı Baltacıoğlu argued that it can be ensured by schooling of girls besides boys. In his opinion, women should receive education in not only handwork and householding but also child rearing. İsmail Hakkı Baltacıoğlu placed much emphasis on changing the current education system because it relies on memorization being detrimental to personal initiatives, will and courage. The system also leads our people to be lazy and unmotivated. From his point of view, educators must play a more important role than family and environment for bringing up a well-educated generation. Hence, profession of teaching is of utmost importance. He thought that pedagogy, as working area of educators, meant all to a nation

Anahtar Kelimeler

İsmail Hakkı Baltacıoğlu, Education, Pedagogy, School, Student

II. Meşrutiyetten Cumhuriyete İsmail Hakkı Baltacıoğlu ve onun eğitim ve eğitimci kavramları ile ilgili düşünceleri

Öz

İsmail Hakkı Baltacıoğlu, 28.02.1886 yılında İstanbul’da dünyaya geldi. Babası aslen Kırşehir-Mucur’lu Baltacıoğlu İbrahim Ethem Efendi, annesi ise Düzceli Hamide Hanımdır. İsmail Hakkı Baltacıoğlu, II. Abdülhamit Devrini, II. Meşrutiyet Dönemini, Cumhuriyet ve 1950 sonrası çok partili dönemini yaşadı. 1 Nisan 1978 günü Ankara’da hayata veda etti. İsmail Hakkı Baltacıoğlu, çok yönlü bir insandı. Terbiyeciydi, fikir ve bilim adamıydı. Aynı zamanda siyasi bir şahsiyet idi. Serbest Cumhuriyet Fırkasının kurucularındandı. Döneminin en ünlü hatiplerindendi. Roman ve Tiyatro yazarı idi. Millet olarak gelişmenin temel koşulunun eğitim olduğunu savunan İsmail Hakkı Baltacıoğlu, sadece erkeklerin eğitimi ile bu işin yürüyemeyeceğini düşünmekteydi. Bu nedenle mutlaka kızların okutulması gerektiğini ileri sürmekteydi. Kadınlar sadece el işi ve ev idaresi konusunda değil, çocuk terbiyesi alanında da eğitim almalıydılar. İsmail Hakkı Baltacıoğlu, mevcut eğitim sisteminin değişmesi gerektiği üzerinde durmaktaydı. Çünkü hâlihazırdaki eğitim anlayışımız kişisel girişimciliği ortadan kaldıran, azim ve cesareti yıkan, ezbere dayalı bir eğitim sistemidir. Aynı zamanda mevcut eğitim sistemi insanımızı tembel ve uyuşuk yapmaktadır. İsmail Hakkı Baltacıoğlu, yetişecek neslin kusursuz yetişmesinde aile ve çevreden ziyade eğitimcilerin rol oynayacağını söylemekteydi. Bu sebeple öğretmenlik mesleğini fevkalade önemsemekteydi. Ona göre eğitimcinin uğraştığı alan olan terbiye bir millet için her şeydi. İsmail Hakkı Baltacıoğlu, Eğitim, Sosyoloji, Felsefe, öykü, sahne oyunları, halk eğitimi ve din ile ilgili eserler kaleme aldı.

Anahtar Kelimeler

İsmail Hakkı Baltacıoğlu, Eğitim, Pedagoji, Okul, Öğrenci

Kaynakça

• ADASAL, Rasim, “Hocam İ. H. Baltacıoğlu’nun Başarı Nitelikleri”, Yeni Adam, S: 921, Mayıs 1978, s. 14.
• ALTIN, Hamza, “Ethem Nejat ve Eğitim Tarihimizdeki Yeri”, Turkish Studies, Volume 3/4, Summer, 2008. s. 73-96.
• __________, “Ziya Gökalp’ın Eğitim Tarihimiz Açısından Önemi”, History Studies, Volume 2/2, 2010, s. 493-509.
• AKYÜZ, Yahya, Türk Eğitim Tarihi, İstanbul, 2001.
• __________,Türkiye’de Öğretmenlerin Toplumsal Değişimdeki Etkileri, (1848– 1940), Ankara, 1978.
• __________, “Eğitim Alanında Aydınların Öz Eleştirisi ve Balkan Savaşları”, Tarih ve Toplum, S: 228, Aralık 2002. 54-58.
• AKGÜN, M. Zerrin, “Çeşitli Yönleri İle Baltacıoğlu”, Yeni Adam, S: 921, Mayıs 1978, s. 38-43.
• ATA, Bahri, “İsmail Hakkı Baltacıoğlu ve Tarih Öğretimi”, Türk Kültürü, S: 450, Ekim 2000, s. 590-602.
• AYHAN, Serap, “İsmail Hakkı Baltacıoğlu ve Halk Eğitimi ile İlgili Görüşleri”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, C. 23, S: 1, 1990, s. 285- 306.
• AYTAÇ, Kemal, “Baltacıoğlu’nun Hayatı ve Faaliyetleri”, D.T.C.F Araştırma Dergisi, C. IX, 1979, s. 165-190.
• __________, “Baltacıoğlu’nun Eğitim Sisteminin Ana Gelişimi”, Yeni Adam, S.921, Mayıs 1978, s. 4-8.
• __________, “İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, C. 17, S: 1, 1984, s. 237-248.
• __________,“İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu’nun Eğitim Sistemi”, Milli Kültür, S: 49, Temmuz 1989, s.1.
• __________, Kemal, “İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu’nun Eğitim Reformu Kuramı”, Atatürk Döneminden Günümüze Cumhuriyetin Eğitim Felsefesi ve Uygulamaları Sempozyumu Bildirileri, Ankara, 2006, s. 85-101.
• BALTACIOĞLU, İsmail Hakkı, Talim ve Terbiyede İnkılâp, İstanbul, 1329.
• __________, Terbiye ve İman, Yeni Turan Matbaası, İstanbul, 1914.
• __________, Terbiye-i Avam, İkdam Matbaası, Dersaadet, 1330.
• __________, İzmir Konferansları, Selanik Matbaası, İzmir, 1331.
• __________, Terbiye İlmi, Matbaa-yı Orhaniye, İstanbul, 1332.
• __________, Maarifte Bir Siyaset, Necm-i İstikbal Matbaası, İstanbul, 1335.
• __________, Terbiye Dersleri, Necm-i İstikbal Matbaası, İstanbul, 1339.
• __________, Yazının Usûl-i Tedrisi, Matbaa-yı Amire, İstanbul, 1340.
• __________, Tarih ve Terbiye, İstanbul, 1933.
• __________, Toplu Tedris, İstanbul, 1938.
• __________, İçtimai Mektep, Ankara, 1942.
• __________, Öğretmen, (Yer ismi yok), 1944.
• __________, Pedagojide İhtilal, İstanbul, 1964.
• __________, “Terbiye’de İnkılâp Lazım”, Yeni Fikir, C. II, S: 12, Haziran 1329, s.361-366.
• __________, “Resmi Öğretmenin Yolu–I”, Yeni Fikir, C. II, S: 13, Temmuz 1329, s. 401-416.
• __________, “Resmi Öğretmenin Yolu–I”, Yeni Fikir, C. II, S: 14, Ağustos 1329, s. 434-449.
• __________, “Muallimler Kurtaracak Fakat Nasıl?” Yeni fikir, C. 3, S: 21, 1 Mayıs 1330, s. 655-658.
• __________, “İslam Yazılarının Tarihçesi - Sülus Nevii”, Tedrisat-ı İbtidaiye Mecmuası, S: 18, 1327, s. 213-222.
• __________, “İslam Yazılarının Tarihçesi - Talik Nevii”, Tedrisat-ı İbtidaiye Mecmuası, S: 20, 1328, s. 65-73.
• __________, “Riyazat-ı Bedeniye”, Tedrisat-ı İbtidaiye Mecmuası, C. 4, No: 26, 15 Haziran 1330, s. 326-338
• __________, Riyazat-ı Bedeniye”, Tedrisat-ı İbtidaiye Mecmuası, C. 4, No: 27, 7 Temmuz 1330. s. 360-367.
• __________, “Hurufat-ı Tedris”, Tedrisat-ı İbtidaiye Mecmuası, C. 5, No: 28-2, 7 Nisan 1331, s. 33-39.
• __________, “Asrımızın Terbiye Gayeleri”, Muallim, C. 1, S: 1, 15 Temmuz 1332, s. 10-12.
• __________, “Asrın Gayeleri, Milletin Gayeleri”, Muallim, C. 1, S: 3, 15 Eylül 1332, s. 75-80.
• __________, “Ferdi Terbiye”, Muallim, C. I, S: 5, 15 Teşrin-i Evvel 1332, s. 135- 142.
• __________, “Müstahsil Terbiye İçin”, Muallim, C. 1, S: 8, 1 Mart 1333, s. 242- 245.
• ___________, “Kerbela’ya Giden Derviş” Dergâh, 15 Nisan 1337, C.1, S:1, s. 2-3.
• __________, “Öğretmeni Köyde Yetiştirmek Yanlıştır”, Yeni Adam, S: 94, 1935, s. 13.
• __________, “Okutan Öğreten Evrimen”, Yeni Adam, S: 115, Şubat 1936, s. 2.
• __________, “Yapıcılık” , Yeni Adam, S: 921, Mayıs 1978, s. 49.
• __________, “İnkılâbın Mektebi ”, Yeni Adam, S: 921, Mayıs 1978, s. 48.
• __________, “Kalkınma Felsefesi”, Yeni Adam, S: 921, Mayıs 1978, s. 52-53.
• __________, “Hayatım”, Yeni Adam, S: 221, 23 Mart 1939, s. 78.
• __________, “Hayatım”, Yeni Adam, S: 224, 13 Nisan 1939, s. 81.
• BALTACIOĞLU, Tuna, “Kişiliğinin Bilinmeyen Yönleri ile Baltacıoğlu”, Yeni Adam, S: 921, Mayıs 1978, s. 63.
• BEYSANOĞLU, Şevket, “Baltacıoğlu ve Gökalp’la İlgili Birkaç Anısı”, Yeni Adam, S: 921, Mayıs 1978, s. 46-47.
• BAYRAKTAR, Mehmet Faruk, “Baltacıoğlu İsmayıl Hakkı”, TDVİA, , C. 5, (1992), s. 36-38.
• BERKES, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, İstanbul, 2008.
• BOZOK, Hüsamettin, “Bir Defter Kapanırken” Yeni Adam, S: 921, Mayıs 1978, s.
• BİNBAŞIOĞLU, Cavit, Türkiye’de Eğitim Bilimleri Tarihi, İstanbul, 1995.
• ÇELİK, Abbas, “İsmail Hakkı Baltacıoğlu ve Din Eğitimimiz”, Atatürk Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, S.14, 1999, s. 169-199.
• ÇUBUKÇU, İbrahim Agâh, “Ord. Prof. Dr. Baltacıoğlu’nu Kaybettik”, Yeni Adam, S: 921, Mayıs 1978, s. 15.
• CUDA, Mahmut, “Ulu Baltacıoğlu”, Yeni Adam, S: 921, Mayıs 1978, s. 34-35.
• ÇAĞATAY, Neşet, “Baltacıoğlu’nu da Yitirdik”, Yeni Adam, S: 921, Mayıs 1978, s. 28.
• DAĞLAR, Oya, “İsmail Hakkı Baltacıoğlu ve Türk Milli Eğitimine Katkıları”, İstanbul Bilgi Üniversitesi, Bilgi ve Bellek, Türk Devrim Tarihi Çalışmaları Dergisi, Yıl: I, S: I, 2004, s. 119-132.
• EGE, Rıdvan, “Sevgili Baltacıoğlu Ailesi”, Yeni Adam, S: 921, Mayıs 1978, s. 21.
• ERGÜN, Mustafa, II. Meşrutiyet Devrinde Eğitim Hareketleri, Ankara, 1996.
• FELEK, Burhan “Baltacıoğlu da Göçtü”, Yeni Adam, S: 921, Mayıs 1978, s. 58.
• GÖÇERİ, Nebahat, “İsmail Hakkı Baltacıoğlu’nun Halk Eğitim Anlayışı”, Ç.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. III, S: 1, Ocak-Haziran 2003, s. 39-82. __________, “Toplumsal Bir Kalkınma Modeli Olarak İsmail Hakkı Baltacıoğlu’nun Din Eğitimi Anlayışı Üzerine Bir Değerlendirme” ”, Ç.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. III, S: 2, Temmuz-Aralık 2003, s. 45-64.
• GÖZÜBÜYÜK, A. Pulat, “Bilgin ve Düşünür Baltacıoğlu”, Yeni Adam, S: 921, Mayıs 1978, s. 30.
• ILGAZ, Hesene, “Ölümünün Kırkıncı Günü”, Yeni Adam, S: 921, Mayıs 1978, s. 51.
• ILIPINAR, Emirhan, “İ. H. Baltacıoğlu”, Yeni Adam, S: 921, Mayıs 1978, s. 50.
• İĞDEMİR, Uluğ, “Baltacıoğlu’nun Ardından”, Yeni Adam, S: 921, Mayıs 1978, s. 21.
• İNAN, M. Rauf, “Zamanın önünde Düşünen ve Yürüyen Adam”, Yeni Adam, S: 921, Mayıs 1978, s. 16-19.
• KAFADAR, Osman, Türk Eğitim Düşüncesinde Batılılaşma, Ankara, 1997.
• KARAL, Enver Ziya, “Baltacıoğlu’nun Eğitim Tarihimizdeki Yeri”, Yeni Adam, S: 921, Mayıs 1978, s. 20.
• KIRBY, Fay, Türkiye’de Köy Enstitüleri, (Yay. Haz. Engin Tonguç) Ankara, 2000.
• Nafi Atuf, Türkiye Maarif Tarihi II, İstanbul, 1932.
• ÖNDER, Ali Rıza “Hocanın Yeri”, Yeni Adam, S: 921, Mayıs 1978, s. 33.
• ÖYMEN, Hıfzırrahman Raşit, “Kitaplar Arasında” Ülkü, C. III, S: 32, 1943, s. 19- 21.
• __________, “Baltacıoğlu ve Yeni Adam”, Yeni Adam, S: 921, Mayıs 1978, s. 10- 11.
• ÖZERDİM, Sami N., “İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu”, Yeni Adam, S: 921, Mayıs 1978, s. 30.
• ÖZTÜRK, Faruk, “İsmail Hakkı Baltacıoğlu’nun Eğitim Felsefesinde ‘İman’ ve ‘Ahlak’ Kavramı” Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, C. 41, S: 1, 2008.
• ŞENER, Sevda, “İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu ve Tiyatro”,Yeni Adam, S: 921, Mayıs 1978, s. 24-27.
• TANER, Haldun, “İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu”, Yeni Adam, S: 921, Mayıs 1978, s. 59.
• TAŞKIRAN, Tezer, Cumhuriyetin 50. Yılında Türk Kadın Hakları, (Yer ismi yok), 1973.
• TONGUÇ, İsmail Hakkı, İlköğretim Kavramı, C. I, İstanbul, 1946.
• TOZLU, Necmettin, İsmail Hakkı Baltacıoğlu’nun Eğitim Sistemi Üzerine Bir Araştırma, İstanbul, 1989.
• TUNCOR, Ferit Ragıp, “Yeni Adam ve Baltacıoğlu”, Yeni Adam, S: 921, Mayıs 1978, s. 32.
• ULUSOY, A., “Baltacıoğlu, İsmail Hakkı”, Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi, C. II, Ankara, 2002, s. 176-181.
• ÜLKEN, Hilmi Ziya, Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul, 1998.
• TEKEREK, Nurhan, “Tiyatromuzun Modern Tiyatroyla Kesişmesi Yolunda Gelenekselin Önemi ve Baltacıoğlu’ndan Bir Deneme: Kafa Tamircisi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 1, S: 1, Ocak-Temmuz 2005, s. 157-172.
• Yeni Adam, “Çok Yönlü Düşünür ve Yazar İ. Hakkı Baltacıoğlu”, S: 921, Mayıs 1978, s. 56-57.
• Yeni Adam, “Baltacıoğlu’nun Bulunduğu Görevler”, S: 921, Mayıs 1978, s. 13.
• YETKİN, Suut Kemal, “Büyük Bir Öncü”, Yeni Adam, S: 921, Mayıs 1978, s. 22- 23.
• YURDADOĞ, Berin U., “Baltacıoğlu’nu da Yitirdik”, Yeni Adam, S: 921, Mayıs 1978, s. 29.