Atabey Bedreddın Guhertaş (Gevhertaş), The Emır Of Alaeddın Keykubat I (B. ?-D. 1262)

Yıl 2011, Cilt: 30 Sayı: 50, 119 - 136, 01.10.2011

M. Ali Hacıgökmen

https://doi.org/10.1501/Tarar_0000000498

Cited By: 2

Öz

The Emirs had a voice in the management till the last period of the state in the Turkey Seljukians. Mecdüddin Ishak during the reign of Kılıçarslan II. and Gıyaseddin Keyhüsrev I. , Seyfeddin Ayaba and Celaleddin Karatay during the reign of Izzeddin Keykavüs I. and Alaeddin Keykubat, Sadedin Köpek and Muineddin Süleyman Pervane after Alaaddin’s death can be regarded as the leading emirs of that time. Needles to say, apart from these emirs, there were so many emirs whose names weren’t known widely. We couldn’t get much information regarding their tasks in their state administration positions and their life because of the resource shortage. But they provided efficient service in their state management. Bedreddin Gühertaş is one of the emirs we have stated above. He was known as the Atabey of the Alaeddin Keykubat, became prominent with his military characteristics. He was also a member of the Ahi organization in addition to Çaşnigirlik task that he had performed. During that period he became the close ally of Sultanu’l-ulema. He was at the front lines of a war against the Mongolians following the Alaeddin Keykubat’s death and carried the duty of Emir-i Silahtarlık (Warrior) of Izzeddin Keykavus II. He was killed by Süleyman Pervane, the vizier of Izzeddin Keykavus II., by sending to Mongolian Alıncak Noyan after the escape of Izzeddin Keykavus II. to the Byzantine lands. We will analyze these issues in our study

Anahtar Kelimeler

Atabey, Guhertaş, Gevhertaş, Bedreddin Gühertaş, Alıncak Noyan

I. Alaeddin Keykubat dönemi emirlerinden Atabey Bedreddin Gühertas (Gevhertas) (D. ?-Ö. 1262)

Öz

Türkiye Selçuklularında emirler devletin son dönemine kadar yönetimde etkili olmuşlardır. II. Kılıçarslan ve I. Gıyaseddin Keyhüsrev döneminde Mecdüddin İshak, I. İzzeddin Keykavüs ve Alaeddin Keykubat dönemlerinde Seyfeddin Ayaba, Celaleddin Karatay, Alaeddin Keykubat’ın vefatından sonra ise Sadeddin Köpek, Muineddin Süleyman Pervane bunlar arasında sayılabilir. Tabii ki bu emirler dışında ismi öne çıkmayan veya kaynak yetersizliğinden ötürü hayatı ve devlet kademesindeki görevleri bakımından çok az bilgi edindiğimiz, ancak devlet idaresinde etkili olmuş birçok emir de vardır. Bedreddin Gühertaş da bunlardan biridir. Alaeddin Keykubat’ın atabey’i olarak bildiğimiz Gühertaş askeri özelliği öne çıkan birisiydi. Aynı zamanda Ahi olan bir devlet adamıydı. O ayrıca Çaşnigirlik görevini de yapmış idi. Bu dönemde Konya’ya göçen Sultanu’lulema’nın çok yakın dostu olmuş idi. Alaeddin Keykubat’ın ölümüyle birlikte gelen Moğol istilasında Moğollara karşı cephede yer almış, II. İzzeddin Keykavus’un Emir-i silahtarlığını yapmıştır. II. İzzeddin Keykavus’un Bizans’a kaçmasından sonra iktidara geçen IV. Rükneddin Kılıçarslan’ın veziri Süleyman Pervane tarafından, Moğol Alıncak Noyan’a gönderilerek öldürülmüştür. Çalışmamızda bu konular üzerinde durulacaktır

Anahtar Kelimeler

Atabey, Gühertaş, Gevhertaş, Bedreddin Gühertaş

Kaynakça

• AKSARAYİ, Müsameretü’l-Ahbar, (yay. O. Turan), Ankara 1944.
• ALPTEKİN, Coşkun, “Atabeg”, DİA, IV,, İstanbul 1991, s. 38.
• ARABACI, Caner, Osmanlı Dönemi Konya Medreseleri (1900-1924), Konya Ticaret Odası, Konya 1998.
• ARTUK, İ., “Alaeddin Keykubat’ın Meliklik devri Sikkeleri” Belleten, 44/1980.
• BAYBARS EL-MANSÜRİ ED-DEVADAR, Zübdet el-fikre fi tarih el-Hicre, H.725/ M.1325, (yay. D. S. Richards), Beyrut M.1998/H.1419.
• BAYKARA, T., I. Gıyaseddin Keyhüsrev ( 1164-1211), Ankara 1997.
• BAYRAM, Mikail, “Danişmend Oğullarının Dini ve Milli Siyaseti” S.Ü. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 2005/18.
• BAYRAM, Mikail, Mevlana- Ahi Evren Mücadelesi, Konya 2006.
• BAYRAM, Mikail. Ahi Evren- Mevlana mücadelesi, Konya 2006.
• DEMİRKENT, Işın, Türkiye Selçuklu hükümdarı Sultan I. Kılıçarslan, Ankara 1996.
• EFLÂKİ, Ahmet, Âriflerin Menkıbeleri, I, (Çev. Tahsin Yazıcı), Remzi yay. Ankara 1986.
• EFLAKİ, Ahmet, Menakibü’l-Arifin, I, (nşr. Tahsin Yazıcı) TTK yay.Ankara 1976.
• ERSAN, Mehmet. Türkiye Selçuklu Devletinin Dağılışı, Ankara 2010.
• GÖKSU, E., Türkiye Selçuklularında Ordu, Ankara 2010.
• GÖLPINARLI, Baki, Mevlânâ Celâleddin, İstanbul 1941.
• HACIGÖKMEN, M.Ali, ,, “Anadolu Selçuklu Emiri Esededdin Ayaz”, S.Ü. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Bahar 2010/ 27.
• HASAN B. ABDİ’L-MUMİN EL-HOYÎ, Rüsumur- Resail ve Nücumü’l-Fezail (Tashih ve İhtimam: A. S. Erzi) Ankara 1963.
• İBN BİBİ, El- Evâmirü’l-Alaiyye fi’l-Umuri’l-Alaiyye I, Tıpkı Basım, (nşr. A. Erzi- N. Lugal) Ankara 1957.
• İBN BİBİ, El- Evâmirü’l-Alaiyye fi’l-Umuri’l-Alaiyye, (trc. M. Öztürk),II- Kültür Bakanlığı yay. Ankara 1996.
• KANAR, M., Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, İstanbul 2009.
• KAYA, Selim, I. Gıyaseddin Keyhüsrev ve II. Süleyman-şah Dönemi Selçuklu Tarihi (1192-1211), Ankara 2006.
• KAYMAZ, N., Pervane Muineddin Pervane, Ankara 1970.
• KOCA, Salim,”İlk Müslüman Türk Devletlerinde Teşkilât” Türkler, V. Ankara 2002.
• KOCA, Salim., “Selçuklu İktidarının Belirlenmesinde Rol Oynayan Güçler ve Alâeddîn Keykubâd’ın Türkiye Selçuklu Tahtına Çıkısı” S. Ü. Türkiyat Arastırmaları Dergisi, Sa. 25, Bahar 2009.
• KOZMİN, N.N. “Orhun Abidelerinin Muharri “ Atısı” Lakaplı Yollug Tekin ve Sınıfı Mensubuyeti” İ.Ü. Türkiyat Mecmuası, V., (1936).
• KÖPRÜLÜ, F.,”Ata”, İA, I, İstanbul 1978.
• MEVLANA CELALEDDİN RUMİ, Mektuplar, (çev. ve yay. A. B. Gölpınarlı), İstanbul 1999.
• MİNE, E., “Türkiye Selçuklu Devletinde Atabeglik Müessesi” Prof. Dr. Işın Demirkent Anısına, İstanbul 2008.
• Muhasebe-İ Vilayet-İ Karaman Ve Rûm Defteri, (937/1530) I, Ankara 1996.
• OCAK, Yaşar, Babailer İsyanı, İstanbul 1996.
• SARIKAYA, Yaşar, “Osmanlı Dönemi Konya’sında Medrese Kurucusu ve Patronu Olarak Sufiler ve Âlimler (18.-19. Yüzyıllar)”, Turkish Studies, Sa.2/1 Kış.
• STEİNGASS, F., Persian-English Dictionry, London 1947.
• SULTAN VELED, Divan-ı Sultan Veled, (nşr.F. N. Uzluk) Ankara 1941.
• Tapu Kadastro Kuyud-I Kadime (TKKKA) Konya Evkaf Defteri, no:584, (1584) vr. 4a.
• Tapu Kadastro Kuyud-I Kadime (TKKKA),(Nu: 565, 906/1500-1501, Konya Evkaf Defteri, vr. 31.
• TEKİNDAĞ, Ş., “Karamanlılar”, İA, VIII, İstanbul 1977, s. 317-330.
• TEMİR, A., Caca oğlu Nur el-Din’in Vakfiyesi, Ankara 1989.
• TURAN Osman, Türkiye Selçukluları Hakkında Resmi Vesikalar, Ankara 1988.
• TURAN, Osman , “Şemseddin Altun-aba ve vakfiyesi”, Belleten, XII/42 (1947)1947, s. 197-200.
• TURAN, Osman, “II.İzzeddin Keykavus’a Ait Bir Temlikname”, 60. Doğum Münasebeti Nedeniyle Zeki Velidi Togan’a Armağan, , İstanbul, 1950-1955.
• TURAN, Osman, “Selçuk Devri Vakfiyeleri-II”, Mübarezeddin Ertokuş Vakfiyesi”, Belleten,1947/ XII/43(1947)
• TURAN, Osman, “Selçuklu Devri Vakfiyeleri III. Celâleddin Karatay, Vakıfları ve Vakfiyeleri”, Belleten, XII/45 (1948).
• TURAN, Osman, Selçuklular Zamanında Türkiye, İstanbul 1999.
• TURAN, Refik, Türkiye Selçuklular’ında Hükümet Mekanizması (Vezir ve Divan), İstanbul 1995.
• UZLUK, Şehabettin, “Mevlâna’nın Ölümü ve Yeşil Kubbe”, 2.Milli Mevlana Kongresi (Tebliğler), 3-5 Mayıs 1986 Konya, Konya 1987.
• WİTTEK, P., “Ankara Bozgunundan İstanbul’un zaptına”, (çev: H.İnalcık) Belleten, VII/27, 1943.
• YAZICIZADE, Ali, Tevârîh-Âl-i Selçûk, (Histoire des Seldjoucides d’Asie Mineure, IV, yay. Th. Houtsma) Leiden 1902.