A Review of Studies About Kazakh Culture and History in Turkey

Yıl 2010, Cilt: 29 Sayı: 47, 177 - 196, 01.05.2010

Cafer Güler

https://doi.org/10.1501/Tarar_0000000461

Cited By: 1

Öz

Turkological researches gained speed and intensity in the period of Republic. A significant branch of Tturkology studies was in the field of history and culture of Turkic groups outside of Turkey. Continued presence of Türk Ocağı and its press organ Türk Yurdu during transition from Otoman Empire to Republic and in Turkology Institute and its press organTürkiyat Mecmuası we can see studies about Turkish world history and culture. Also we can see articles on this topic in Turkist magazines which started to publish from 1930s and gained intensity during 19391945. In academic field, A. Inan and Saadet Çağatay gave lessons and published books on Turkic dialects including Kazakh in Ankara University Faculty of Language, Geography and History which opened in 1936. In the period between 1961 and 1991, the Institute for Research of Turkic Culture and Foundation for Research on Turkic World conducted important researches about Foreign Turks within the framework of history and culture of Kazakhs. After the collapse of Soviet Union there was huge intensification on studies about history and culture of other Turkic nations including Kazakhs by means of official organs and ministries, assosiations, foundations and press houses. During this period, there were studies of general nature conducted by Turkish scientists related to history and culture of Kazakhs. Over 80 years in the period of the Republic there has been a significant accumulation about history and culture of Kazakhs by copyright and translation works. There seems no obstacle to make more detailed, deeper studies and monographs about Kazakh history and culture

Anahtar Kelimeler

Turkology in Turkey, Kazakhs, Kazakhstan

Türkiye’de Kazak Kültür ve Tarihi Hakkındaki Çalışmalara Bir Bakış

Öz

Türkiye’de Türkiyat araştırmaları Cumhuriyet döneminde hız ve yoğunluk kazanmıştır. Türkiyat araştırmalarının önemli bir kolunu ise Türkiye dışındaki Türk topluluklarının tarih ve kültürü oluşturmuştur. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e geçişte varlığını sürdüren Türk Ocağı ve yayın organı Türk Yurdu 1924’te Darülfünun’a bağlı Türkiyat Enstitüsü ve yayın organı olan Türkiyat Mecmuası’nda Türk dünyası tarihi ve kültürü hakkındaki çalışmalara rastlıyoruz. 1930’lu yıllardan itibaren çıkmaya başlayan ve 1939-1945 arası yoğunluk kazanan Türkçü dergilerde yine aynı şekilde konumuzla ilgili yazıları görmek mümkündür. Akademik planda ise 1936’da öğretime başlayan D.T.C.F.nin Türk Dili ve Edebiyatı bölümünde Abdülkadir İnan, Saadet Çağatay Kazakça’yı da içine alan Türk lehçelerini okutmuşlardır ve bu konuda yayın yapmışlardır. 1961 ile 1991 arası dönemde özellikle Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü ve Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Dış Türkler çerçevesinde Kazak tarihi ve kültürü hakkında önemli çalışmalara imza atmışlardı. Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla birlikte Türkiye’de diğer Türk devlet ve topluluklarının yanı sıra Kazak tarihi ve kültürü hakkında gerek resmi kurum ve kuruluşlar, gerekse özel vakıflar ve enstitüler ile yayınevleri telif ve çeviri yoluyla çok yoğun bir yayın patlaması gerçekleştirmişlerdir. Bu dönemde genel nitelikte Türk bilim adamları tarafından Kazak tarihi ve kültürüne ait eserler verilmiştir. Cumhuriyet döneminde 80 yılı aşkın telif ve çeviri yoluyla Kazak tarihi ve kültürü hakkında önemli bir bilgi birikimine ulaşılmıştır. Türk araştırmacıların daha ayrıntılı monografileri kaleme almalarında bir engel gözükmemektedir

Anahtar Kelimeler

Türkiye’de Türkoloji, Kazaklar, Kazakistan

Kaynakça

• AKALIN, Şükrü Haluk-ERCİLSUN, Ahmet Bican, KARAHAN, Leyla, KİRİŞÇİOĞLU, Fatih, (2006), Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Grameri, I, TDK, Ankara.
• AKÇURA, Yusuf, (1928), Türk Yılı, İstanbul
• Doğum yılı Münasabetiyle Zeki Velidi Togan'a Armağan, (1950), İstanbul.
• ALANBEK, M, (1987), Kazakistan’da İsyan, Türk Yurdu, 8-8
• ALAŞ, (1973), Türkistan Türklerinin Milli İstiklal Parolası, Büyük Türkeli Yay., İstanbul
• ARAT, R. Rahmeti, (1955), Kazakistan, MEB, İA, 6,494-505.
• ARIKAN, Metin, (2007), Kazak Destanları, I, TDK. Yayını, Ankara
• ARIKAN, Metin, (2007), Kazak destanları, II. TDK, Ankara
• ARIKAN, Metin, TÜRKMEN, Fikret, (2007), Kazak destanları, IV, TDK, Ankara
• ASAM, (2001), Avrasya Dosyası, 7-4.
• AKM, (2004), Türk Dünyası Nevruz Şiirleri Antolojisi, Atatürk Kültür Merkezi yayını, Ankara.
• AKM, (2004), Türk Dünyası Nevruz Ansiklopedisi, Atatürk Kültür Merkezi yayını, Ankara.
• Atsız Armağanı, (1976) Ötüken Yayınevi, İstanbul
• AVESPAYEVA, Pakizat-SEYİLBEĞ, Sakenov, (2009), Kazak Destanları, VI, Haz. Oktay Selim Karaca TDK, Ankara
• BAL, H.; ERAT, M., (2003), Mehmet Saray'a Armağan-Türk Dünyasına Bakışlar, Da yayıncılık, İstanbul.
• BARTHOLD, V.V., (1928), Orta-Asya Türk Tarihi Hakkında Dersler, Türkiyat Enstitüsü Yayını, İstanbul
• BAYKARA, T., (1986), Zeki Velidi Togan, Kültür bakanlığı Yay., Ankara.
• BAYSUN, Abdullah Recep, (1943), Türkistan Milli Hareketleri, İstanbul
• BİLGİÇ, E., EREN, H., TURAN, O., (1953), 60. Doğum Yılı Münasebetiyle Fuat Köprülü Armağanı, İstanbul.
• BİNLER, Mehmet Ziya, (2007), Türk Dünyası Aile ve Akrabalık Terimleri Sözlüğü, Selenge yayınları, İstanbul
• BİRİNCİ, Ali, GÜZEL, Hasan Celal, (2002) Genel Türk Tarihi, Yeni Türkiye Yayınları
• BUDAK, F. (1999), Kazakistan, Dünü-Bugünü-Yarını, Ocak Yayınları, Ankara.
• CAFEROĞLU, A., (1965), Kazak Türkleri, Türk Kültürü, 3- 29
• ÇAĞATAY, Sadet, (1950), Türk Lehçeleri Örnekleri VIII-XVIII Yüzyıla Kadar Yazı Dili, A.Ü. DTCF Yayını, Ankara
• ÇAĞATAY, Sadet, (1961), Kazakça Metinler, A.Ü. DTCF Yayını, Ankara
• ÇAĞATAY, Sadet, (1972), Türk Lehçeleri Örnekleri, A.Ü. DTCF Yayını, Ankara
• ÇAĞATAY, Sadet, (1978), Türk Lehçeleri Üzerine Denemeler, A.Ü. DTCF yayını, Ankara
• ÇETİN, A. Y. (2003), Kazakistan Sahası Halk Hikâyeciliği Geleneği, Ankara.
• ÇİÇEK, Kemal, GÜZEL, Hasan Celal ve KOCA Salim, (2002), Türkler Ansiklopedisi, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara
• ÇOBANOĞLU, Özkul, (2004), Türk Dünyası Ortak Atasözleri Sözlüğü, Atatürk Kültür Merkezi Yayını Ankara.
• ÇOKER, F., (1983), Türk Tarih Kurumu-Kuruluş Amacı ve Çalışmaları, TTK Yayını, Ankara.
• DARENDELİOĞLU, İ., (1968), Türkiye'de Milliyetçilik Hareketleri, İstanbul.
• DAVLYATCHİNA, A. (2007), NATO ve Kazakistan A.Ü. SBF Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
• DEVLET, N., (1985), Rusya Türklerinin Milli Mücadele Tarihi 1905-1917, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayını, Ankara
• DEVLET, N., (1989), Çağdaş Türk Dünyası, M.Ü. Fen-Ed. Fak. Yayınları, İstanbul
• DEVLET, N. (der), (1992), Milletlerarası Çağdaş Türk Alfabeleri Sempozyumu, İstanbul.
• DEVLET, N. (haz.) (1999), Türk Dünyasında Nevruz, Marmara Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• DÖNMEZ, Y., (1987), Türk Dünyasının Beşeri ve İktisadi Coğrafyası, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını.
• DUGİN, A. (2006), Nazarbayev’in Avrasya Misyonu, Çev., Lazzat Urakova, Nehriban Gençkal, Yeni Avrasya Yayınevi, Ankara.
• ENGİN, M. (1976), Kazak ve Tatar Türkleri, Boğaziçi Yay., İstanbul.
• ERCİLASUN, (1993), A. B. Örneklerle Bugünkü Türk Alfabeleri, Ankara.
• ERSANLI, B. (1994), Türk Cumhuriyetleri Kültür Profili Araştırması. Kültür Bakanlığı Yay., Ankara.
• ERSANLI, B. (1994), Bağımsızlığın İlk Yılları, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara.
• ESBAYEVA, K.S., (2003), Kazak Türklerinde Kişi Adları, Haz. Nurettin Aksu, TDK, Ankara
• GEORGEON, F., (1986), Türk Milliyetçiliğinin Kökenleri-Yusuf Akçura (1876-1935), Yurt Yay., Ankara.
• GÖMEÇ, S., (1999),Türk Cumhuriyetleri ve Toplulukları Tarihi, Akçağ Yayınları Ankara,.
• GÜLER, H. (1990), Sovyetler birliğinde Türkler, Diyanet Vakfı Yayını, Ankara.
• http://www.turan.org.tr
• http://www.alibeghakim.com
• HAYİT, Baymirza, (1971), Türkistan’da Öldürülen Türk Şairleri, Ankara
• HAYİT, Baymirza, (1975), Türkistan, Rusya ile Çin Arasında, Çev., Abdülkadir Sadak, Otağ Yayınları, İstanbul
• HAYİT, Baymirza, (2004), Milli Türkistan Hürriyet Davası, Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara
• HAYMANA, Münir, YAYLAGİL, A., (1937), Hali Hazırın Türk Toplulukları ve Pan- Türklüğe Dair, İstanbul
• HEYET, Cevat, (2008), Türk Dilinin ve Lehçelerinin Tarihi Seyri, Çev. Mürsel Öztürk, TDK, Ankara
• İLGÜREL, S. (1975), Türkiyat Enstisüsü , Türk Kültürü, 14-158.
• İNAN, A. (1998) Makaleler, İncelemeler, 2 Cilt, Türk Tarih Kurumu Yayını.
• İstanbul Darülfünunu Türkiyat Enstitüsü, (1931), Evkaf Matbaası, İstanbul.
• KALKAN, Mustafa, (2006), Kırgızlar ve Kazaklar, Selenge Yayınları, İstanbul
• KANDİRBOİ, G. (2002), Alaş Türkler Ansiklopedisi, 18, Ankara.
• KARA, A. (2007), Kazakistan’ın Yeniden Doğuşu 1986 Aralık Olayları, Ufuk Ötesi Yayınları, İstanbul.
• KARACA, Oktay Selim, (2007), Kazak Destanları, III, TDK, Ankara
• KARLYGASH, S. (2001), Kazakistan Bankacılık Sektörünün Durumu ve İktisadi Kalkınmadaki Rolü A.Ü. SBF Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi,.
• KARPAT, K. (2003), Türkiye ve Orta Asya, İmge Yay., Ankara.
• KAZAKBALASI, C., (1988)17-18 Aralık 1986 Kazakistan Olayları, Büyük Türkeli Yayınları, İstanbul.
• Kazakistan Bilimler Akademisi (2007), Kazakistan ve Kazaklar, Çev. Abdulvahap Kara, (İstanbul).
• KESİCİ, K. (2003), Dün, Bugün ve Hedefteki Kazakistan, IQ Yayınları, İstanbul.
• KLYASHTORNY S.G. - SULTANOV T.İ. (2003), Türk’ün Üç Bin Yılı, Çev. Ahsen Batur, Selenge Yayınevi, İstanbul
• KOVALSKAYA, S. (2002), Kazakistan’da Cedidcilik, Türkler Ansiklopedisi, 18, Ankara.
• KÖPRÜLÜ, F, (1953), 60. Doğum Yılı Münasebetiyle Fuat Köprülü Armağanı, İstanbul.
• LANDAU, J. (1999), Pantürkizm, Çev. Mesut Akın, Sarmal Yayınları, İstanbul.
• Marmara Üniversitesi (1995) Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Seminerleri 1993-1994, İstanbul.
• LİGETİ, L.(1946), Bilinmeyen İç Asya, Ankara.
• NASKALİ, Emine Gürsoy, ŞAHİN, Erdal, (2002), Bağımsızlıklarının 10. Yılında Türk Cumhuriyetleri, Hollanda
• NASKALİ, Emine Gürsoy, TAŞAĞIL, Ahmet, ( 2003), Türk Dünyası Kültür Atlası, Türk Kültürüne Hizmet Vakfı, İstanbul
• NİSANBAYEV, Abdülmalik, (2000), Kazakistan’da Dede Korkut, Atatürk Kültür merkezi, Ankara.
• ORALTAY, H., (1961), Kazak Türkleri Hürriyet Uğrunda Doğu Türkistan, İstanbul.
• ORALTAY, H., (1978), Kazak Türklerinin Çadırları, Türk Kültürü 16-192
• ORALTAY, H., (1984), Kazak Türkçesi Sözlüğü, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayını
• ORKUN, Hüseyin Namık, (1932), Türk Dünyası, İstanbul
• ORKUN, Hüseyin Namık, (1944), Yeryüzünde Türkler, İstanbul
• OKTAY, A., (1950), Türkistan Milli Hareketi ve Mustafa Çokay, İstanbul
• OKTAY, A. (1952), Türkistan’a Dair Bazı Cereyanlar Hakkında Görüşlerimiz, İstanbul
• ÖZDEMİR, H; ŞENOL, H., (2006), DTCF'de Türkoloji'nin Öyküsü, Ankara.
• RASONYİ, L.(1942), Dünya Tarihinde Türklük, Ankara.
• RAŞİT, A., (1996), Orta Asya’nın Dirilişi-İslam mı, Milliyetçilik mi? Çev. Osman Deniztekin, Cep yayınevi, İstanbul.
• ROY, O. (2000)Yeni Orta Asya’da Ulusların İmal Edilişi, Çev. Mehmet Moralı, Metis yayınları.
• SARAY, M. (1975), Rusya’nın Türk İllerinden Yayılması, İstanbul.
• SARAY, M. (1984), Rus işgali devrinde Osmanlı Devleti ile Türkistan Hanlıkları Arasındaki Siyasi Münasebetler (1775-1875), İstanbul Matbaası.
• SARAY, M. (1996), Türk Cumhuriyetleri Tarihi, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara.
• SARAY, M. (1988), Dış Türkler, MEB, İA, 12/2, 409-445
• SARAY, M., (2004), Kazakların Uyanışı-Kazakistan Tarihi, TİKA, Ankara
• SARINAY, Y., (2004), Türk Milliyetçiliğinin Tarihi Gelişimi ve Türk Ocakları, 2. baskı, Ötüken yayınları, İstanbul.
• ŞALENKENOV, V. - GÖZENOV N.O.A. (2006) Ortaçağda Aktöbe, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara.
• SOMUNCUOĞLU, A. (2001) Kazakistan ve Özbekistan Ekonomileri Geçiş ve Büyüme Stratejileri, Ankara.
• TEMİZ, S. (1991), 17 Aralık 1986 Kazakistan Olayları ve Celtoksan Şiiri, Türk Yurdu, 11.
• TOGAN, Z. V., (1940), 1929-1940 Seneleri Arasında Türkistan Vaziyeti, İstanbul.
• TOGAN, Z. V., (1942), Bugünkü Türkili -Türkistan- ve Yakın Tarihi, İstanbul.
• TOGAN, Z. V., (1946), Umumi Türk Tarihine Giriş, İstanbul.
• TOGAN, Z. V., (1969), Hatıralar, İstanbul.
• TOGAN, Z. V., (1970), Türklüğün Mukadderatı Üzerine, İstanbul.
• TTK (2007), Kazakistan Tarihi Makaleler, Ankara.
• TURAL, S., (2002-2007)Türk Dünyası Edebiyatı Tarihi, Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara.
• TURAL, S., (2002-2007) Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi, Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara.
• TURAL, S., (2002-2006) Türk Dünyası Edebiyat Terimleri ve Kavramları Ansiklopedik Sözlüğü, Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara.
• TURAL, S., (2002-2006), Türk Dünyası Edebiyat Metinleri Antolojisi, Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara.
• TÜLBASİYEVA, L., (2004) Kazakların Yaşam Estetiği, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara.
• TKAE, (1976) Türk Dünyası El Kitabı, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Ankara.
• VANER, S. (1997)Unutkan Tarih Sovyet Sonrası Türk Dilli Alan Çev. Ercan Eyüboğlu, Metis yayınları
• Y.T., (1951-1954), Türkistan’da Türkçülük ve Halkçılık, İstanbul
• YALÇINKAYA, A. (1997) Almatı’dan Akmola’ya Kazakistan’ın Başkenti, Sakarya.
• ZİYAEV, H. (2007) Türkistan’da Rus Hakimiyetine Karşı Mücadele, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara.