The Relationship of the Timurids and Turcomans with the Shirwanshahs

Yıl 2006, Cilt: 25 Sayı: 40, 113 - 140, 01.10.2006

Kazım Paydaş

https://doi.org/10.1501/Tarar_0000000254

Cited By: 1

Öz

Shirwan, a city located on the north of Kur and the western shores of the Caspian Sea, constituted some part of Arran at the beginning of the Middle Ages. In I395, by taking the advantage of the raid that Timur set off to make against Toktamısh, the sovereign of the Golden Horde State, Sharwanshah Ibrahim went to Timur and presented respectjully his devotion to him. In this way, the relationships of the Shirwanshahs with the Timurids started and continued for along time. Af ter the death of Timur, the Qara-Qoyunlu becoming stronger made many raids on Shirwan with the aim of making the Shirwanshahs devoted to themselves. Yet, because of that raids, the Shirwanshahs demanded aid from the ruler of the Timurids, Shah Rukh. That demand was accepted by him, so that the Qara-Qoyunlu thread was eliminated. Nevertheless, the devotion of the Shirwanshahs to the Timurids cam e to an end when Uzun Hasan Beg struggled against Abu-Said, the Timurid ruler. At that baule occuring among the Timurids and the Aq-Qoyunlu, the Shirwanshahs were left no choice but to side with the Aq-Qoyunlu. Therefore, they depended on the Aq-Qoyunlu after Abu-Said was defeated by the Turkomans. Those relationships among the Shirwanshahs and the Aq-Qoyunlu were made stronger by means of the matrimonies among those dynasties during the reign of Sultan Yaqub.

Anahtar Kelimeler

Shirwan, Timur, Darband, Shah Rukh, Sharwanshah.

Timurlu ve Türkmenlerin Şirvanşahlarla Olan Münasebetleri

Öz

Şirvan, Kür'ün kuzeyinde Hazar Denizi'nin batı kıyısı üzerinde bulunan bir ülke olup, ortaçağın ilk devresinde Arran'ın bir kısmını teşkil ediyordu. 1395 yılında Timur'un Altın Ordu hükümdarı Toktamış'a karşı çıktığı seferi değerlendiren Şirvanşahı İbrahim, Timur'un huzuruna çıkarak ona bağlılığını bildirdi. Şirvanşahlar'ın Timurlular ile olan ilişkileri bu şekilde başlamış ve uzun bir süre devam etmiştir. Timur'un ölümünden sonra ise güçlenen Kara-Koyunlular, Şirvanşahlar'ı itaat altına almak için bu ülkeye seferler düzenlemişlerdir. Ancak, bu saldırılar karşısında Şirvanşahlar Timurlu hükümdarı Şahruh 'tan yardım istemişlerdir. Bu yardım talepleri ise Timurlu hükümdarı tarafından olumlu karşılanarak Kara-Koyunlu baskısı önlenmiştir. Buna karşılık, Şirvanşahlar'ın Timurlular'a bağlılığı Uzun Hasan Bey'in Timurlu hükümdarı Ebu Said'e karşı girişmiş olduğu mücadelede son bulmuştur. Timurlular ve Ak-Koyunlular arasında meydana gelen bu çarpışmada Ak-Koyunlular'ın tarafını tutmak zorunda kalan Şirvanşahlar, Ebu Said'in Türkmenler tarafından yenilgiye uğratılarak ortadan kaldırılmasından sonra, Ak-Koyunlular'a bağımlı bir hale gelmişlerdir. Şirvanşahlar ile Ak-Koyunlular arasındaki bu ilişkiler, Sultan Yakub zamanındaiki hanedan arasında yapılan evlilikler vasıtasıyla daha da güçlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Şirvan, Timur, Derbend, Şahruh, Şirvanşah

Kaynakça

• Abbas al Azzavi, Tarihu'l-Irak beyne İhtilaleyn el-Hükumat el-Türkmaniyye, c. III, Bağdad 1939
• Abdürrezak-ı Semerkandi, Matla'ı Sa'deyn ve Mecma'ı Bahreyn, c. II/I, yay. Muhammed Şefi, Lahor 1360
• Ahmed LütfuIlah Münecimbaşı, Sahaifü'I-Ahbar, c. III, İstanbul 1285
• Aka İsmail, İran'da Türkmen Hakimiyeti, Ankara 2001
• Aka İsmail, Timur ve Devleti, Ankara 1991
• Aşık Paşa Zade,Tevarih-i al-i Osman, Ali Bey Neşri, İstanbul 1332
• Berdzenişvili Nikoloz - Canaşia Simon, Gürcistan Tarihi (Başlangıçtan 19. Yüzyıla Kadar), Türkçe'ye çev. Hayri Hayrioğlu, İstanbul 1997
• Cafer b. Muhammed el-Hüseynı, Tarih-i Kebir, Alm. Terc. Abbas Zeryab-ı Khoyı, Der Bericht über die Nachfolger Timurs aus dem Tarih-i Kabir des Gaferı ibn Muhammed al-Husaini, Mainz 1960
• Devletşah, Tezkiretü'ş-Şuara, Çev. Necati Lügal, İstanbul 1997, c. LV
• EI-Beliizurı, Fütuhu'I-Büldan, Çev. Mustafa Fayda, Ankara 1987
• Fazlulliih b. Rüzbihan Hunci-i İsfahani, Tarih-i Alem Aray-ı Emini, Persian text edited by John E. Woods, London 1992
• Gaffarı, Tarih-i Cihan-ara, Neşr. Hasan-ı Nerakı, Tahran 1343
• Grousset Rene, Bozkır İmparatorluğu, Çev. M. Reşat Uzmen, İstanbul 1993
• Gülşeni Muhyiddin, Menakıb-ı İbrahim Gülşeni, Neşr. Tahsin Yazıcı, Ankara 1982
• Hiifız-ı Ebru, Zeyl-i Cemiüt-Tevarih, yay. Hanbaba Beyani, Tahran 1350
• Hamdullah-ı Müstevfi, Nüzhetü'I-Kulfib, yay. G. L Strange, London 1915
• Hasan-ı Rumlu, Ahsenü't-Tevarih, Neşr. Abdülhüseyn-i Neviiı, c. XI, Tahran 1349
• Hicazifer Haşim, Şah İsmail-i evvel ve Ceng-i Çaldıran, Tahran 1374
• Hinz Walther, Uzun Hasan ve Şeyh Cüneyd, Ankara 1992
• Hoca Sadettin Efendi, Tacü't-Tevarih, c. III, Hazırlayan: İsmet Parmaksızoğlu, Ankara 1992, c. III
• Hudud al-Alam, Translated and Explained by V.Minorsky, Cambridge 1982
• Hvandmır, Habibü's-Siyer, yay. Celiileddin-i Humayı, c. III, Tahran 1333
• İbn Arabşah, Acaibü'I-Makdur fi Ahbar Teymur, Farsça Terc. Muhammed Ali Necati, Tahran 1339
• İskender Beg-i Türkmen, Tarih-i alem ara-yi Abbasi, c. I, Tahran 1314
• Jamiill M. K. Youssef, The Life and Personality of Sh ah ısmail I., Thesis . Submitted for the Degree of Doctor of Philodophy, University of Edinburgh 1981
• Makrzı, Kitabu's-Sülôk ii Marifeti Düveli'I-Mülôk, c. IV, yay. Said Aşur, Kahire 1972
• Masum Mirza Muhammed, Tarih-i Selatin-i Safeviyye, Neşr. Seyyid Emir Hasen Alidı, Tahran 1351
• Minorsky V., A History of Sharvan and Darband in the 10 th-ll th centuries, Cambridge 1958
• Minorsky V., Persia A.D 1478-1490, London 1957
• Mircaferi Hüseyin, Tarih-i Timuriyan ve Türkmenan, İsfehan 1375
• Sarwar, A History of Shah ısmail Safawi, Aligarh 1939
• Strange G. LE., The Lands of Eastern Caliphate, Cambridge 1905
• Sümer Faruk, Kara-Koyunlular, Ankara 1984
• Sümer Faruk, Safevi Devletinin Kuruluşu ve Gelişmesinde Anadolu Türklerinin Rolü, Ankara 1992
• Şadruddln, Ahbllrü'd-Devleti's-Selçukiyye, Çev. Necati Lügal, Ankara 1999
• Şerefhan, Şerefname, Çev. M. Emin Bozarslan, c. II, İstanbul 1971
• Tansel Selahattin, Suıtan II. Bayezit'in Siyasi Hayatı, İstanbul 1966
• Togan A. Zeki Velidı, Umumi Türk Tarihine Giriş, İstanbul 1981
• Yahya-yı Kazvinı, Lübbü't-Tevarih, Yay. Seyyid Celaleddin-i Tahranı, Tahran 1343
• Yakubovsky A. YU., Altın Ordu ve Çöküşü, Çev. Hasan Eren, Ankara 1992
• Woods John E., The Aqqoyunlu Clan, Confedaration, Empire, Chicago 1976 Türkçe Çev. Sibel Özbudun, 300 Yıllık Türk İmparatorluğu Akkoyunlular, İstanbul 1983.