İSPANYOLLARIN GÖZÜNDEN OSMANLI DEVLETİ’NDE 1876 DARBELERİ VE II. ABDÜLHAMİD’İN TAHTA ÇIKIŞI

Yıl 2019, Cilt: 38 Sayı: 65, 279 - 302, 19.09.2019

Tufan Turan

Öz

Osmanlı Devleti
ile İspanya’da 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren eşzamanlı olarak liberal
gelişmeler yaşanmaya başlamıştır. Osmanlı Devleti’nde Sultan Abdülaziz’in hal’i
ile meşrutî monarşi düzenine geçiş başlamışken, İspanya’da da Kraliçe II.
Isabel tahttan indirilmiş ve cumhuriyet rejimi denemesi yapılmıştır. İki ülkede
de bu süreçler kısa sürmüş ve monarşiler liberal hareketlere karşı üstünlük
sağlamışlardır. Bu süreçler içerisinde, İspanya, kendisiyle aynı türden
gelişmelerin yaşandığı dostu Osmanlı Devleti’ndeki gelişmeleri yakından takip
etmiştir. İspanyol basını da, Sultan Abdülaziz’in hal’inden itibaren süreci
yakından takip etmiş ve İspanya halkını bu gelişmelerden haberdar etmiştir. Çalışmanın
temel kaynağı olarak kullanılan İspanyol gazetelerinde yayımlanan haberler,
İspanya Milli Kütüphanesi ve İspanya Kültür ve Spor Bakanlığı bünyelerindeki
gazete arşivlerinden temin edilmiştir. Haberlerde sadece bilgiler verilmekle
kalınmamış ve yapılan yorumlarla İspanyolların Osmanlı Devleti’ndeki gelişmelerle
ilgili düşünce ve yargıları da ortaya konulmuştur. Haberlerde ele alınan temel
konular, Sultan Abdülaziz’in hal’i, Sultan V. Murad’ın tahta çıkışı,
faaliyetleri ve hastalığı ile Sultan II. Abdülhamid’in tahta çıkışıdır.
Bunların yanı sıra, İspanyol basınında, özellikle Sultan Abdülaziz’in hal’inde
önemli rol oynayan softalarla ilgili de ayrıntılı bilgilere rastlanmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Sultan Abdülaziz, Sultan V. Murad, Sultan II. Abdülhamid, basın, darbe, İspanya, İspanyollar

COUP D'ETATS OF 1876 IN THE OTTOMAN EMPIRE AND THE ASCEND OF SULTAN ABDULHAMİD II TO THE THRONE THROUGH THE EYES OF SPANIARDS

Öz

From the second half of the 19th century, there has
been liberal movements in the Ottoman Empire and Spain simultaneously. In the
Ottoman part, after the demolition of Sultan Abdulaziz transition process to
the constitutional monarchy had started. In Spain, similar movements had
dethroned the Queen Isabel II and republican regimen had tried for the first
time. In both countries, these processes had ceased in a short time and
monarchs had outbalanced against liberal movements. Within these processes,
Spain had closely tracked the similar developments in the allied Ottoman Empire.
Even Spanish press, have closely followed up the liberal process in the Ottoman
Empire after the demolition of Sultan Abdulaziz and kept Spaniards informed
about the improvements. News in the Spanish newspapers as the main source of
this work, was collected from the newspaper archives of Spanish National
Library and Spanish Ministry of Culturee and Sports. Newspapers not only gave
information about the movement in the Ottoman Empire but also transmitted
thoughts and judgments of Spaniards by making comments in the news. Main
subjects handled in the news were, demolition of Sultan Abdulaziz, accession of
Sultan Murad V. to the throne, his activities and illness and accession of Sultan
Abdulhamid to the throne. Besides these, Spanish newspapers gave detailed
information especially on “Softa”s which played an important role in the
demolition of Sultan Abdülaziz. 

Anahtar Kelimeler

Sultan Abdulaziz, Sultan Murad V, Sultan Abdulhamid II, press, coup d’etat, Spain, Spaniards

Kaynakça

• Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi, I HR, 149/7841.I HR, 187/10423Diario Oficial de Avisos Madrid. El Globo.El Imparcial. El Siglo Futuro. El Solfeo.La Correspondencia de España.La Epoca.La Iberia.La Ilustracion Española y Americana.Ahmed Cevdet Paşa, Tarih-i Cevdet, c. 2, Matbaa-i Osmaniye, İstanbul, 1309.Arıkan, M., “Türk-İspanyol Münasebetleri Bakımından Aragon Kraliyet Arşivi’nin Ehemmiyeti ve Türklerle İlgili Vesikalar”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, c: 2, sayı: 2, Ankara, 1964, s. 251-275.Beydilli, K., “İspanya”, İslam Ansiklopedisi, c. 23, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, 2001, s. 165-168.Ergün, M., “II. Meşrutiyet Döneminde Medreselerin Durumu ve Islâh Çalışmaları”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, c. 30, sayı. 1-2, Ankara, 1982, s. 59-89.Floristan Imizcoz, J. M., “II. Felipe Döneminde İspanyol Siyaseti: Sabotaj ve Utanç Verici Ateşkes”, İspanya-Türkiye, 16. Yüzyıldan 21. Yüzyıla Rekabet ve Dostluk, ed: Pablo Martin Asuero, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2006, s. 191-216.Gencer, A. İ., “Hüseyin Avni Paşa”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. 18, İstanbul, 1998, s. 526-527.Haro de San Mateo, M. V. de, Historia de la Prensa a través de los periódicos y las revistas de información general. Selección de artículos para el estudio de la Historia del Periodismo Español, Murcia, 2011.Hayrullah Efendi, Osmanlı Devleti Tarihi, c. 6, haz: Zuhuri Danışman, Son Havadis Yayınları, İstanbul, 1971.İnalcık, H., “Osmanlı Devleti’nin Altın Devri ve Gerileyişi”, İslam Tarihi Kültür ve Medeniyeti, c. 1, ed: P. M. Holt, A.K.S. Lambton, B. Lewis, Kitabevi Yayınları, İstanbul, 1997, s. 331-362.İnalcık, H., Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600), çev: Ruşen Sezer, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 1995.Karal, E. Z., Osmanlı Tarihi- Islahat Fermanı Devri (1861-1876), c. 7-8, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2003.Küçük, C., “Murad V”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. 31, İstanbul, 2006, s. 183-185.Küneralp, A. S., “İspanya’da Osmanlı Temsilciliği ve Osmanlı-İspanyol Münasebetleri”, Türk Kültürü Araştırmaları Dergisi, c. XI-XIV, 1975, s. 161-175. Orozco Núñez, M., El Nacimiento de la Prensa de Masas en Europa: El Caso de España, Cadiz, 2016.Öksüz, M., Türk-İspanyol İlişkileri Çerçevesinde Ahmed Vasıf Efendi’nin İspanya Elçiliği (1787-1788), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon, 1998. Pears, E., “The Ottoman Turks to the Fall of Constantinople”, The Cambridge Medieval History, ed: J. R. Tanner vd., c. 4 (The Eastern Roman Empire (717-1453), Cambridge University Press, Cambridge, 1923, s. 653-706. Sanchez Molledo, J. M., “El Viaje de Federico Gravina a Constantinopla en 1788”, Arbor, vol. 180, no. 711-712 (2005 Mart-Nisan), s. 727-744. Stavrianos, L. S., The Balkans Since 1453, Hurst & Company, London, 2001.Tabakoğlu, H. S., XVIII. Yüzyılda Osmanlı-İspanya İlişkileri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Akdeniz Dünyası Araştırmaları Bilim Dalı, İstanbul, 2010.Walker, M., Basının Gücü, çev. Gülden Şen, Ad Kitapçılık, İstanbul, 1999.White, G. F., A Century of Spain and Portugal (1788-1898), Methuen & Co Yayınevi, Londra, 1909.