KILIÇİNİ MAĞARASI (ANTALYA) BULUNTUSU IŞIĞINDA MÖ 3. BİNYIL SONUNA KADAR ANADOLU KILIÇLARININ GELİŞİMİ: TİPOLOJİK VE FONKSİYONEL BİR ANALİZ

Yıl 2019, Cilt: 38 Sayı: 65, 83 - 102, 19.09.2019

Hakkı Levent Keskin

Öz

Kılıçlar fonksiyonel kullanımları yanında, sahip oldukları sembolik değer
açısından metal silah tipleri içinde özel bir formu yansıtır. Anadolu, en eski
kılıç örneklerinin ele geçtiği ve bu tipin gelişiminin uzun bir süre boyunca
izlenebildiği bir bölge olması açısından bu konuda son derece önemli bilgiler
sunmaktadır. MÖ 4. Binyılın sonlarında ilk olarak Doğu Anadolu’da başlayan kılıç
üretimi sonraki binyıl boyunca diğer bölgelerde farklı tipler ve teknolojik
gelişimi yansıtan değişik denemelerle devam etmiştir. Antalya yakınlarında
Kılıçini Mağarası’nda bulunan bir kılıç da Anadolu’ya özgü hançer formlarından
gelişen bir tipin güney kıyılarındaki bir temsilcisi olarak ilave bilgiler
sunmaktadır. Bu çalışmada, Kılıçini örneğinden hareketle, Anadolu’da bu formun
tarihsel gelişimi ve MÖ 3. Binyıl sonuna kadar olan süreçteki üretim geleneği
tipolojik ve fonksiyonel açılardan değerlendirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kılıçini Mağarası, Kılıç, Erken Tunç Çağı, Metal İşçiliği, Anadolu

Kaynakça

• Anlağan Ç. – Bilgi, Ö., Sadberk Hanım Müzesi Protohistorik Çağ Silahları, Sadberk Hanım Müzesi, İstanbul, 1989.
• Bilgi Ö., “Metal Objects from İkiztepe-Turkey”, Beitraege zur Allgemeinen und Vergleichenden Archaeologie 6, 1984, 31-96.
• Bilgi Ö., “Some Unstratified Metal Weapons from the East Anatolian Museums”: Frangipane, M. – Hauptmann, H. – Liverani, M. – Matthiae, P. – Mellink, M. (ed.), Between The Rivers And Over The Mountains. Archaeologica Anatolica Et Mesopotamica Alba Palmieri Dedicata, Gruppo Editoriale Internazionale, Rome, 1993, 601-604.
• Bittel K., Prähistorische Forschung in Kleinasien, Istanbuler Forschungen Band 6, Abteilung İstanbul des Archäologischen Institutes des Deutschen Reiches, İstanbul, 1934.
• Bittel K., “Der Depotfund von Soloi-Pompeiopolis”, Zeitschrift für Assyriologie und Vorderasiatische Archäologie Neue Folge XII (XLVI), 1940, 183-205.
• Bittel K., “Einige Kleinfunde aus Mysien und aus Kilikien”, Istanbuler Mitteilungen 6, 1955, 113-118.
• Bonnet H., Die Waffen der Völker des Alten Orients, J. C. Hinrichs’sche Buchhandlung, Leipzig, 1926.
• Di Nocera, G. M., “Metals and Metallurgy. Their Place in the Arslantepe Society Between the End of the 4th and Beginning of the 3rd Millennium BC.”: Frangipane, M. (ed.), Economic Centralisation in Formative States. The Archaeological Reconstruction
of the Economic System in 4th Millennium Arslantepe, Sapienza Università di Roma, Dipartimento di Scienze Storiche Archeologiche e Antropologiche dell’Antichità. Studi di Preistoria Orientale Volume 3, Roma, 2010, 255-274.
• Duru R. – Umurtak, G., “Bademağacı Höyüğü’nde (Antalya) Yapılan Tarihöncesi Kazıları Sona Erdi – II”, TÜRSAB Dergisi 307, 2011, 30-37.
• Frangipane, M., “The Role of Metal Procurement in the Wide Interregional Connections of Arslantepe during the Late 4th–Early 3rd Millennia BC”: Ç. Maner – M. T. Howitz – A. S. Gilbert (ed.), Overturning Certainties in Near Eastern Archaeology. A Festschrift in Honor of K. Aslıhan Yener, Brill, Leiden, 2017, 186-210.
• Frangipane, M. – Di Nocera, G. M. – Hauptmann, A. – Morbidelli, P. – Palmieri, A. – Sadori, L. – Schultz, M. – Schmidt-Schultz, T., “New Symbols of a New Power in a “Royal” Tomb from 3000 BC Arslantepe, Malatya (Turkey)”, Paléorient 27/2, 2001, 105-139.
• Gernez G., L’armement en métal au Proche et Moyen-Orient: Des origines à 1750 av. J.-C. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Sciences de l’Homme et Société. Université Panthéon-Sorbonne-Paris, 2007.
• Gordon D. H., “Swords, Rapiers and Horse-raiders”, Antiquity 106, 1953, 67-78.
• Klimscha F., “Remarks on the Technical Development of bladed Close Combat-Weapons and the Use of the Earliest Swords”, Eurasia Antiqua 20/2014, 2018, 219-228.
• Koşay H. Z., “Ahlatlıbel Hafriyatı”, Türk Tarih, Arkeologya ve Etnografya Dergisi II, 1934, 3-101.
• Koşay H. Z., Türk Tarih Kurumu tarafından yapılan Alacahöyük hafriyatı: 1936’daki çalışmalara ve keşiflere ait ilk rapor, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1938.
• Koşay H. Z., Türk Tarih Kurumu Tarafından Yapılan Alaca Höyük Kazısı. 1937-1939’daki Çalışmalara ve Keşiflere Ait İlk Rapor, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1951.
• Lloyd S. – Gökçe, N., “Excavations at Polatlı: A New Investigation of Second and Third Millennium Stratigraphy in Anatolia”, Anatolian Studies 1, 1951, 21-75.
• Maxwell-Hyslop R., “Daggers and Swords in Western Asia”, Iraq 8, 1946, 1-65.
• Mellink M. J., “The Royal Tombs at Alaca Hüyük and the Aegean World”: Weinberg, S. S. (ed.), The Aegean and the Near East. Studies Presented to Hetty Goldman on the Occasion of her Seventy-fifth Birthday, J. J. Augustin Publisher, New York, 1956, 39-58.
• Mellink M. J., “Excavations at Karataş-Semayük in Lycia, 1968”, American Journal of Archaeology Vol. 73, No. 3, 1969, 319-331.
• Muscarella O. W., Bronze and Iron. Ancient Near Eastern Artifacts in The Metropolitan Museum of Art. The Metropolitan Museum of Art, New York, 1988.
• Pace B., “La zona costiera da Adalia a Side”, Annuario della Scuola Archaeologica di Atene 1916-1920, 1921, 29-71.
• Palmieri A., “Excavations at Arslantepe (Malatya)”, Anatolian Studies 31, 1981, 101-120.
• Przeworski S., “Die Metallindustrie Anatoliens in der Zeit von 1500 bis 700 vor Chr. Rohstuffe, Technik, Produktion”: S. Strelcyn (ed), Stefan Przeworski, Opera Selecta, Instytut Historii Kultury Materialnej, Polskiej Akademii Nauk, Wroclaw, 1967, 69-351.
• Rezepkin A. D., Das frühbronzezeitliche Gräberfeld von Klady und die Majkop-Kultur in Nordwestkaukasien, Archäologie in Eurasien Band 10, Verlag Marie Leidorf, Rahden, 2000.
• Sandars N. K., “The First Aegean Swords and Their Ancestry”, American Journal of Archaeology Vol. 65, No. 1, 1961, 17-29.
• Schiek S. – Fischer, F., “Einige frühbronzezeitliche Funde aus Kleinasien”, Fundberichte aus Schwaben Neue Folge 17, Festschrift für Gustav Riek, 1965, 156-172.
• Schulz C. E., “Zum Aufkommen des Schwertes”: Novotná M. – Jobst, W. – Du ová, M. – Kuzmová, K. –Hnila, P., (ed.), Proceedings of the International Symposium Arms And Armour Through The Ages (From the Bronze Age to the Late Antiquity), ANODOS, Studies of the Ancient World 4-5/2004-2005, Katedra klasickej archeológie, Trnavská univerzita, Trnava, 2006, 215-229.
• Stronach D. B.,“The Development and Diffusion of Metal Types in Early Bronze Age Anatolia”, Anatolian Studies 7, 1957, 89-125.
• Stronach D., “Metal Objects”: S. Lloyd – Mellaart, J., Beycesultan 1: The Chalcolithic and Early Bronze Age Levels, British Institute of Archaeology at Ankara, London, 1962, 280-292.
• Şahoğlu, V. – Sotirakopoulou, P., Karşıdan Karşıya. MÖ 3. Bin’de Kiklad Adaları ve Batı Anadolu, Sakıp Sabancı Müzesi, İstanbul, 2011.
• Tezcan B., “Yeni Horoztepe Buluntuları”, Anadolu/Anatolia V, 1960, 13-28.
• von Luschan F., “Prähistorische Bronzen aus Kleinasien”, Globus LXXXI, 1902, 295-301.
• Yadin Y., The Art of Warfare in Biblical Lands in the Light of Archaeological Discovery, Weidenfeld and Nicolson, London, 1963.
• Yalçın, Ü. – Yalçın H. G., “Evidence for Early Use of Tin at Tülintepe in Eastern Anatolia”, TÜBA-AR 12, 2009, 123-142.
• Yalçınkaya I., “Anadolu İskân Tarihinde Katran Dağı”, 1994 Yılı Anadolu Medeniyetleri Müzesi Konferansları, Anadolu Medeniyetleri Müzesini Koruma ve Yaşatma Derneği Yayınları, No: III-4, Ankara, 1995, 55-76.
• Yalçınkaya I., “Karain Kazıları, 1993”, XVI. Kazı Sonuçları Toplantısı Cilt I, 1995, 1-26.
• Zimmermann T. – Dilek, N. – Önder T. K., “Ein neues Schwert vom Typus ‘Arslantepe’ – frühmetallzeitliche Waffentechnologie zwischen Repräsentation und Ritual”, Prähistorische Zeitschrift 86, 2011, 1-7.