ŞEMS GAZETESİ VE İSTANBUL'DAKİ İRANLILAR

Yıl 2020, Cilt: 39 Sayı: 68, 443 - 453, 30.09.2020

Muhammet Keleş

https://doi.org/10.35239/tariharastirmalari.742701

Öz

Şems gazetesi, II. Meşrutiyet Dönemi'nin özgür basın ortamında İstanbul'da yayımlanan İran diasporasının Fars dilindeki bir yayınıdır ve İstanbul'daki İranlıların siyasi ve sosyal hayatlarına dair kesitler sunar. 1908 Haziran'ında Muhammed Ali Şah'ın emriyle Tahran'da meclisin topa tutturulması ile başlayan İstibdat-ı Sağir Dönemi'nde, anayasal reformcu muhalefetin İran'da yeniden meşrutiyetin tesis edilmesine yönelik kamuoyu oluşturması açısından önem arz eder. Bu makalede Şems gazetesinin 1908-1909 yılları arasında yayımlanan sayılarından yola çıkarak İstanbul'daki İranlılar ve meşrutiyet hareketlerine olan katkıları konu edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Şems gazetesi, İstanbul'daki İranlılar, Meşrutiyet

Kaynakça

• Akşin, Sina, Ana Çizgileriyle Türkiye'nin Yakın Tarihi (1789-1980), Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş., İstanbul, 1. Cilt, 1997.
• Browne, Edward G., The Press and Poetry of Modern Persia, Cambridge University Press, s. XIV, 1914.
• Cudeki, Hüccetullah, "Encümen-i Saadet-i İraniyan-ı İstanbul", Name-i Ferheng, 2.yıl, Sayı 5-6, 1991, s. 118-120.
• Han Melik, Sasani, Yadbudha-yı Sefaret-i İstanbul, İntişarat-ı Babek, Tahran, 2. Baskı, 1975.
• Hassani, Ataullah, "Tahlil-i Muhteva-yi Şems-i İstanbul", Mecelle-i Danişkede-i Ulum-i İnsani: Daneşgah-ı Tehran, Nr. 59, Bahar, 2008, s. 48-49.
• Kesrevi, Ahmed, Tarih-i Meşrute-i İran, Müessese-i İntişarat-ı Emir Kebir, Tahran, 1984.
• Koloğlu, Orhan, Osmanlı'dan Günümüze Basın, İletişim Yayınları, İstanbul, 1. Basım, 1992.
• Liddell, Henry George; Scott, Robert, A Greek-English Lexicon, American Book Company: New York, Chicago, Cincinati, 8. Baskı, 1897.
• Musevi İbadi, Seyyid Ali Asger, "Nakş-i Ruzname-i Şems der Ettelaresani-yi Meşrutiyet u Fihrist-i Sal-i Evvel-i An", Yad, Sayı 86, Kış, 2007. s. 228.
• Parlatır, İsmail v.d., Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, Cilt 1., 9. Baskı, 1998.
• Tevekkeli, Faize, "Evvelinha-yi Meşrute", Hukuk-i Zenan, Nr. 28, 2007, s. 38.
• Topuz Hıfzi, 100 Soruda Türk Basın Tarihi, Gerçek Yayınevi, İstanbul, 1. Baskı, 1975.
• Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye'de Siyasal Partiler: İkinci Meşrutiyet Dönemi (1908-1919), Hürriyet Vakfı Yayınları, İstanbul, İkinci Baskı, 1998.
• Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA), Dahiliye Mektubi Kalemi, 1281/38/1/2/3/4.
• _________________________, Dahiliye Mektubi Kalemi, 2617/97/1.
• _________________________, Hariciye Siyasi, 2896/11/1/2/3/4/5.
• Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, TBMM Basım Evi, Ankara Devre 1, Cilt 1, İçtima 1, 26 Kanunusani 1324 (8 Şubat 1909) 1982, s. 493-494.
• Şems, 8 Şaban 1326-22 Ağustos 1324(4 Eylül 1908)-19 Recep 1327-23 Temmuz 1325 (5 Ağustos 1909), İstanbul, sy. 1-48.