SİVAS’IN TARİHİ YOLLARI: TACİR, RAHİP VE KOMUTANIN AYAK İZLERİ

Yıl 2021, Cilt: 40 Sayı: 69, 1 - 27, 31.03.2021

Hülya Kaya Hasdemir

https://doi.org/10.35239/tariharastirmalari.738530

Öz

Anadolu’yu doğu-batı, kuzey-güney yönlerinde birbirine bağlayan yolların kavşağında yer alan Sivas, uzun tarihsel geçmişi ve sahip olduğu konumu sayesinde farklı dönemlere ait ticari, askeri ve dini önem taşıyan yollar ile donanmıştır. M.Ö. 3. bin yıldan itibaren kullanıldığını bildiğimiz bu yol ağları tarihi devirlerde, Asurlu tüccarlar, Hititler, Persler ve Romalılar tarafından ekonomik ve askeri önemini koruyarak kullanılmaya devam etmiştir. Zamanla yeni yolların eklenmesiyle genişleyen bu yol hattı, Roma’dan sonra Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde de çeşitli amaçlarla tercih edilmiştir. Günümüzdeki modern kara ve demir yollarının büyük kısmı halen bu rotaları takip etmektedir. Bu çalışmada Koloni Dönemi ile Helenistik-Roma dönemleri arasında Sivas ili ve çevresinden geçen ticari, dini ve askeri yollar ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Šamuha, Šarišša, Tegarama, Sebasteia

Kaynakça

• Alp, Sedat, “Die Lage von Samuha”, Anatolia, S. 1, 1956, s. 77-80.
• Alp, Sedat, Hitit Çağında Anadolu, Tübitak, Ankara 2011.
• Alparslan, Metin, “Hititler Çağında Anadolu Ve Çevresinde Ticaret”, Osmanlı Öncesi İle Osmanlı Ve Cumhuriyet Dönemlerinde Esnaf Ve Ekonomi Kongre Bildirileri (9-10 Mayıs 2002), İstanbul, 2003, s. 29-36.
• Barjamovic, Gojko, Historical Geography Of Anatolia İn The Old Assyrian Colony Period, Copenhagen 2011.
• Bayram, Sabahattin, “Kültepe Tabletlerinde Geçen Vergiler Ve Özellikleri”, Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, C. 36, S. 1-2, 1993, s. 1-13.
• Beckman, Gary, Hittite Diplomatic Texts, Atlanta 1996.
• Betten, Francis S., “The Milan Decree Of A. D. 313: Translation And Comment”, The Catholic Historical Review, Vol. 8, No. 2, 1992, s. 191-197.
• Bozgun, Şafak, “Çivi Yazılı Belgelere Göre Tiliura Kentinin Konumu II”, Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, C. 58, S. 2, 2018, s. 1246-1266. Bryce, Trevor, The Kingdom Of The Hittites, Newyork 2005.
• Burney, Charles, Historical Dictionary Of The Hittites, Oxford 2004.
• Çeçen, Salih, “Kaniš Kārum’unun Diğer Kārum Ve Wabartumlar’a Kù.An (Amutum) İle İlgili Önemli Talimatları”, Belleten, C. LXI, S. 231, 1997, s. 219-232.
• Dam, Raymond Van, Becoming Christian: The Conversion Of Roman Cappadocia, University Of Pennsylvania Press, Pensilvanya 2003.
• Doğancı, Kamil, “Geç Antikçağda Hacı Yolu Güzergâhında Bir Merkez Nikomedia”, Uluslararası Gazi Süleyman Paşa Ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu-III, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Yayınları, Kocaeli, 2017, s. 151-165.
• Durbin, Gail E. S., “Iron Age Pottery From The Provinces Of Tokat And Sivas, Anatolian Studies, Vol. 21, 1971, s. 99-124.
• Engin, Atilla, “Gözecik: Sivas’da Yeni Bir Geç Hitit Merkezi Ve Kapı Aslanı”, Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 34, S.2, 2010, s. 60-68.
• Engin, Atilla, “Sivas İli 2009 Yılı Yüzey Araştırması”, 28. Araştırma Sonuçları Toplantısı, C. 2, T.C. Kültür Ve Turizm Bakanlığı Yayın No: 3266-2, Ankara, 2011, s. 81-106.
• Erciyas, Deniz Burcu, “Komana Ve Çevresinde Çağlar Boyu Yerleşim” Türkiye'de Arkeometrinin Ulu Çınarları. Prof. Dr. Ay Melek Özer Ve Prof. Dr. Şahinde Demirci'ye Armağan, Homer Kitabevi, İstanbul, 2012, s. 163-171.
• Erdbrink, D. P. - Van Heekeren, H. R., “The Presence Of Supposedly Primitive Human Tools Along The Upper Reaches Of The Kızılırmak İn Anatolia”, Quaternary Science Journal, Vol. 16, 1965, s. 78-87.
• French, David H., Roman Roads And Milestones Of Asia Minor, British Institute At Ankara 2016.
• Garelli, Paul, Les Assyriens En Cappadoce, Paris 1963.
• Garstang, John, “Hittite Military Roads İn Asia Minor”, American Journal Of Archaeology, Vol. 47, No. 1, 1943, s. 35-62.
• Garstang, John. - Gurney, O. Robert, The Geography Of The Hittite Empire, London 1959.
• Gregorii Nysseni Opera X.1: Gregorii Nysseni Sermones, Eds. O. Heil, J. P. Cavarnos, O. Lendle, Brill, Leiden 1990.
• Günbattı, Cahit, Kültepe-Kaniş Anadolu’da İlk Yazı İlk Belgeler, Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, Kayseri 2012.
• Güterbock, Hans Gustav, “The Deeds Of Suppiluliuma As Told By His Son, Mursili Iı”, Journal Of Cuneiform Studies, Vol. 10, No. 2, 1956, s. 41-68.
• Hawkins, John David, “The Land of Išuwa: The Hieroglyphic Evidence”, III. Uluslararası Hititoloji Kongresi Bildirileri, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1998, s. 281-296.
• Herodotos, Historia (Tarih), Çev. Müntekim Ökmen, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2018.
• İsrael, Hadrian Mar Elijah Bar - Yacoub, Chabril Bar, The Forty Martyrs Of Sebaste, Nazarian Foundation 2014.
• Kaya, Mehmet Ali, “Anadolu’da Roma Egemenliği Ve Pompeius’un Siyasal Düzenlemeleri”, Tarih İncelemeleri Dergisi, C. 13, S.1, 1998, s. 163-173.
• Larsen, Mogen Trolle, The Old Assyrian City-State And Its Colonies, Copenhagen 1976.
• Lassen, Angenete Wisti, “The Trade in Wool in Old Assyrian Anatolia”, JEOL,S. 42, 2010, s. 159-179.
• Macqueen, J. G., Hititler Ve Hitit Çağında Anadolu, Arkadaş Yayınları, Ankara 2013.
• Michel, Cecile- Garelli, Paul, Tablettes Paleo-Assyriennes de Kültepe (TPAK), Vol. 1, Paris 1997.
• Michel, Cecile, “A Table Avec les Marchands Paleo-Assyriens”, CRRAI 39, 1997, s. 95-113.
• Muhly, J. D. - Maddin, R.- Stech, T. - Özgen, E., “Iron Anatolia And The Nature Of Hittite Iron Industry”, Anatolian Studies, Vol. 35, 1985, s. 67-84.
• Müller-Karpe, Vuslat - Müller-Karpe, Andreas, “Kayalıpınar’da Yapılan Araştırmalar”, 29. Araştırma Sonuçları Toplantısı, C. 2, T.C. Kültür Ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları Ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayın No: 153/2, 2011, s. 407-418.
• Müller-Karpe, Andreas, “Untersuchungen İn Kayalıpınar 2013 Und 2014”, MDOG, 146, 2014, s. 11-41.
• Müller-Karpe, Andreas, “Planning A Sacred Landscape Examples From Sarissa And Hattusa”, Sacred Landscapes Of Hittites And Luwians Proceedings Of The International Conference İn Honour Of Franca Pecchioli Daddi, Eds. Anacleto D’agostino- Valentina Orsi- Gıulia Torri, Firenze University Press, Firenze 2015.
• Nashef, K., Repertoire Geographique De Textes Cuneiformes Iv, Wiesbaden 1991.
• Ortaç, Meral, Ziyaretsuyu, Bakü- Tiflis-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı Projesi Arkeoljik Kurtarma Kazıları Dokümanları: 5, Gazi Üniversitesi Arkeolojik Çevre Değerleri Araştırma Merkezi, Ankara 2005.
• Ökse, A. Tuba, “Yukarı Kızılırmak Havzası Tunç Çağları Ve Demirçağ Yerleşim Tarihi”, Belleten, C. LXII, S. 234, 1998, s. 299-355.
• Ökse, A. Tuba, Arkeolojik Çalışmalarda Seramik Değerlendirme Yöntemleri, Arkeoloji Ve Sanat Yayınları, İstanbul 2002.
• Ökse, A. Tuba, “Asur Ticaret Kolonileri Çağında Sivas”, Cumhuriyetin 80. Yılında Sivas Sempozyumu, Sivas, 2003, s. 123-131.
• Ökse, A. Tuba, “Kızılırmak Ve Fırat Havzalarını Birbirine Bağlayan Eski Kervan Yolları”, Bilig 34, 2005, s. 15-32.
• Ökse, A. Tuba, “Ancient Mountain Routes Connecting Central Anatolia To The Upper Euphrates Region”, Anatolian Studies, Vol. 57, 2007, s. 35-45.
• Öz, Esma, “Kültepe Tabletlerine Göre Asur Ticaret Kolonileri Döneminde Anadolu’da Üzüm Yetiştiriciliği ve Bağcılık”, Akademik Bakış, C. 5, S. 9, 2011, s. 285-294.
• Özgüç, Tahsin, Kültepe, Kanis, Nesa, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2005.
• Ramsay, William Mitchell, Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1960.
• Schuler, Einar von, Die Kaskaer, Berlin 1965. Sevin, Veli, Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası I, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2013.
• Sir Gavaz, Özlem, Hitit Krallarının Kült Gezileri, Çorum Belediyesi Kültür Yayınları, Çorum 2012.
• Şahin, Hasan Ali, “Anadolu’daki Koloni Mahkemeleri”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 21, 2006, s. 121-151.
• Şimşirgil, Ahmet, “XV-XVI. Asırlarda Tokat’ta İktisadi Hayat”, Tarih İncelemeleri Dergisi, S. 10, 1995, s. 187-210.
• Tekin, Oğuz, “Pers Dönemi’nde Anadolu’da Para Ve Ticaret”, Persler, Eds. Kaan İren- Çiçek Karaöz- Özgün Kasar, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2017, s. 102-133.
• Ünal, Ahmet, Hititler Devrinde Anadolu, 3, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul 2005.
• Ünal, Ahmet, Hititçe-Türkçe Türkçe-Hititçe Büyük Sözlük, Bilgin Kültür Sanat Yayınları, Ankara 2016.
• Ünal, Ahmet, Eski Anadolu Siyasi Tarihi, Bilgin Kültür Sanat Yayınları, Ankara 2018. Veenhof, Klass R., “Een Oudassyrische Brief Te Brussel”, Akkadica 18, 1980, s. 31-44.
• Veenhof, Klaas R., “Travelling İn Ancient Anatolia Two New Sources From Kanesh”, Hayat Erkanal’a Armağan: Kültürlerin Yayılması, Homer Kitapevi, İstanbul, 2006, s. 778-783.
• Veenhof, Klass R., Kültepe Tabletleri V, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2010.
• Walsh, Michael J.K., “The Re-Emerge Of The Forty Martyrs Of Sebaste İn The Church Of Saint Peter And Paul, Famagusta Norther Cyprus”, Journal Of Cultural Heritage 8, 2007, s. 81-86.
• Wilhelm, Gernot, “Combining Textual And Archeological Evidence Of Urban Structures: Hattusa And Sarissa”, Mesopotamia, XLVI, 2011, s. 103-108.
• Winfield, David, “The Noerthern Routes Across Anatolia”, Anatolian Studies, Vol. 27, 1977, s. 151-166.