Öz
Çanakkale Savaşı, Türk tarih incelemelerinde olduğu kadar dünya askeri tarih incelemelerinde en çok araştırma yapılan savaşlardan birisidir. Savaşın hemen hemen her boyutu ayrı ayı incelendi. Çanakkale Savaşı’na duyulan bu ilgi ve geniş literatürün aksine incelenmeyeni gözlerden uzak kalan konu savaşın havacılık boyutu oldu. Çanakkale Savaşı hava faaliyetlerini incelen çalışmalar bir elin parmaklarını geçmedi ve ne yazık ki konuya Türk perspektif ve Türk kaynaklarından bakmaktan ileriye gidemedi.
Bilinenin aksime Çanakkale Savaşı yoğun bir hava harekâtına sahne oldu. Türk havacılarının Birinci Dünya Savaşı sırasında görev aldığı ilk cephe Çanakkale Cephesi olurken, ilk operatif hava birliği olan 1. Tayyare Bölüğü, Çanakkale Cephesi’nde kuruldu. İtilaf Devletleri de Çanakkale’de büyük denebilecek bir hava gücü bulundurdu.
18 Mart 1915’de İtilaf Donanmasının Çanakkale Boğazı’nı geçmemesi üzerine, çatışmalar müşterek bir harekâta evrilirken, bölgedeki İtilaf hava güce de sayı olarak arttırıldı. Harp sahasına gelen ilk İtilaf hava gücünü barındıran Ark Royal uçak gemisine uçak takviyesi yapılırken, İngiliz Donanma Hava Servisine bağlı 3. Filo’da gölgede konuşlandırıldı. Bu hava gücü daha sonra Fransız deniz uçakları ile takviye edildi.
İngiliz havacılar 25 Nisan 1915 çıkartmasında kan denizinin üzerinde uçtuklarını ifade ettiler. Yüksekten ve geniş bakış açısından yaşanan kıyafetin canlı tanıkları oldular. Bu çalışmada 25 Nisan çıkartması öncesinde İtilaf hava gücünün arttırılmasına yönelik çalışmalara ve çıkartma günü İtilaf hava gücünün faaliyetlerine odaklanacaktır. Konu İngiliz ve Türk arşiv kaynakları ve dönemin şahitlerinin anıları ile karşılaştırmalı incelenerek, İtilaf hava gücünün çıkartma anındaki etkinliği ortaya konulmaya çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Referans1 Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Daire Başkanlığı Arşivi (ATASE), Birinci Dünya Harbi Koleksiyonu (BDH)
- Referans2 Australian War Memorial (AWM -Avustralya Savaş Müzesi)
- Referans3 Imperial War Museums (IWM – İngiliz Kraliyet Savaş Müzeleri)
- Referans4 The National Archives (TNA – İngiliz Ulusal Arşivi)
- Referans5 Dolan, H., Gallipoli Air War: The Unknown Story of the Fight for the Skies Over Gallipoli, Macmillan 2013.
- Referans6 Dolan, H., Gelibolu Çıkarmalarının Anlatılmamış Öyküsü 36 Gün, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2020.
- Referans7 Jones, H. A., The War in the Air: Being the Story of The Part Played in the Great War by the Royal Air Force, Vol.:II, Clarendon Press, Oxford 1928.
- Referans8 Pavelec, S.M., Airpower Over Gallipoli 1915-1916, Naval Instuitute Press, Annapolis, Marylan 2020.
- Referans9 De Broglio, B., “Footnote To A Sideshow: The French Seaplane Squadron At The Dardanelles”, The ’14 -’18 Journal, Australian Society of WW1 Aero Historians, Volume 1, 2019, s.98-114.
- Referans10 Hamy, Y., “L’escadrille MF 98 T Au Coeur De La Bataille”, Association Nationale Des Croix De Guerre Et De La Valeur Militaire, No:324, Juin 2016, s.14-16.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 30 Mart 2023 |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Mart 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 42 Sayı: 73 |
