OSMANLI’DAN CUMHURİYET’E BOZKIR KAZASINDA İMAR VE BAYINDIRLIK FAALİYETLERİ

Yıl 2024, Cilt: 43 Sayı: 76, 199 - 229, 29.03.2024

Mustafa Durdu

https://doi.org/10.35239/tariharastirmalari.1370313

Öz

Bugün Bozkır, Konya iline bağlı bir ilçedir. İlçe merkezi de bu adla anılır. İlk Çağ’dan günümüze sırasıyla Isauria Vetus, Leontopolis, Siristad ve Bozkır adları ile anılan ilçe merkezi, önemli bir tarihi potansiyele sahiptir. Bu makalede, erişilebilirlik açısından kısmen kapalı bir görünüm veren Bozkır’daki imar ve bayındırlık faaliyetlerinin seyri Osmanlı’dan Cumhuriyet’e kısaca analiz edilmiştir. Özellikle XIX. yüzyıldaki Bozkır kaza merkezinin durumu, demografik yapısı, hane ve yol imar çalışmaları, kamu binalarının inşa ve tamir süreçleri ile diğer imar faaliyetleri çalışmanın içeriğini oluşturmaktadır. Osmanlı devrinde işletmeye açılan maden sayesinde nüfusu artan ve ekonomik açıdan gelişen Bozkır kazasının merkezi olan Siristad kasabasının ortasında Çarşamba Çayı akar. Bu nehrin üzerinde yörenin en eski tarihi yapısı olan ve Selçuklu Köprüsü olarak da bilinen bir taş köprü yer almaktadır. Bu köprünün yanında bulunan cami ile mektep, medrese, rüşdiye ve hükümet konağı Bozkır’ın kent silüetini oluşturan temel unsurlarıdır. Günümüzde de mevcut olan caminin yapım tarihi XIX. yüzyıl gibi görünse de bunun bir tamir veya yeniden inşa olduğu açıktır. Osmanlı devri boyunca Bozkır kaza merkezindeki zaviye ve mescitler de dinî yapılar içerisinde yer alan önemli binalardır. Hükümet konağı, XIX. yüzyıl sonlarında harap hâle gelmiştir. Bozkır İdare Meclisi, hükümet konağının yeniden yapılması veya tamir edilmesi için Konya valiliği ile iletişime geçmiştir. Ancak kapsamlı bir tamir yapılamamıştır. Askeri depo ve bazı eğitim kurumlarına ait binaların inşa ve tamiri de tam olarak yapılamamıştır. II. Meşrutiyet devrinde ve Balkan savaşları esnasında bu talepler yinelenmiş, ancak araya giren harpler sebebiyle buna imkân kalmamıştır. Bu talepler büyük ölçüde Cumhuriyet devrinde gerçekleşmiştir. Bununla birlikte Bozkır- Alanya yolunun düzeltilmesi konusu bir daha gündeme gelmemiştir. Bunun yerine Bozkır-Akseki yolu açılmıştır. Bu çalışmada genelde Osmanlı Arşivi ile kısmen Cumhuriyet Arşivi belgelerinden istifade edilmiştir. Bununla birlikte başka kaynaklardan da yararlanılmıştır. Makalede, geçmişle bağlantılı olarak Bozkır’ın günümüzdeki durumu hakkında da bazı analizler yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bozkır, Siristad, Osmanlı, Cumhuriyet, Bayındırlık

Etik Beyan

Etik beyan gerektirecek bir durum yoktur.

RECONSTRUCTİON AND PUBLIC WORKS IN THE BOZKIR DISTRICT FROM THE OTTOMAN TO THE REPUBLIC PERİOD

Öz

Today, Bozkır is a district of Konya province. The district center is also known by this name. The district center, which has been called Isauria Vetus, Leontopolis, Siristad and Bozkır from the ancient times to the present day, has an important historical potential. In this article, the course of reconstruction and public works activities in the Bozkır, which appears partially closed in terms of accessibility, has been briefly analyzed from the Ottoman Empire to the Republic. Particularly, the status and demographic structure of the Bozkır district center in the nineteenth century, household and road development works, construction and repair processes of public buildings and other public works activities constitute the content of the study. Çarşamba Stream flows in the middle of the town of Siristad, which is the center of the Bozkır district, whose population increased and developed economically thanks to the mine opened during the Ottoman period. There is a stone bridge over this river, which is the oldest historical structure in the region and is also known as the Seljuk Bridge. The mosque, school, madrasah, junior high school and government mansion located next to this bridge are the basic elements that make up the city silhouette of Bozkır. The construction date of the mosque, which still exists today, is considered to be the nineteenth century, but it is clear that it was a repair or reconstruction. During the Ottoman period, the zawiyas and masjids in the Bozkır town center were also important religious buildings. The government office fell into disrepair in the late nineteenth century. Bozkır Administrative Council contacted the Konya governorship to rebuild or repair the government office. However, a comprehensive repair could not be made. The construction and repair of buildings belonging to military warehouses and some educational institutions could not be fully completed. These demands were repeated during the constitutional monarchy period and the Balkan wars, but this was no longer possible due to the intervening wars. These demands were largely realized during the Republic period. However, the issue of fixing the Bozkır-Alanya road was not brought up again. Instead, the Bozkır-Akseki road was opened. In this study, documents from the Ottoman Archive and partly from the Republic Archive were used. However, other sources were also used. The article also includes some analyzes about the current situation of Bozkır in relation to the past.

Anahtar Kelimeler

Bozkır, Siristad, Ottoman, Republic Period, Public Works

Kaynakça

• Akçaözoğlu, E.-Aliağaoğlu, A. (2019). “Bozkır (Konya) İlçesinde Tahin Üretimi: Özellikler ve Sorunlar”, Doğu Coğrafya Dergisi, C. 24, S. 41, s. 1-14.
• Altun, S.-Altun, Ö. (2016). “İsaura Antik Kenti Ostotekleri”, SÜ Edebiyat Fakültesi Dergisi, S. 36, s. 497-506.
• Ay, Ahmet-Özel, B. (2016). “Bozkır İlçesi Turizm Altyapısı ve Yerel Ekonomik Kalkınmaya Etkisi”, Uluslararası Sempozyum: Geçmişten Günümüze Bozkır (06-08 Mayıs 2016), Bildiri Kitabı, ed. Hasan Bahar vd., Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yay., Konya, s. 1109-1118.
• Bağcı, Ö. (2019). Demokrat Parti Döneminde Konya (1950-1960), (Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi), Konya.
• Bahar, H. (2016). “Antik Dönemde Bozkır Jeopolitiği”, Uluslararası Sempozyum: Geçmişten Günümüze Bozkır (06-08 Mayıs 2016), Bildiri Kitabı, ed. Hasan Bahar vd., Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yay., Konya, s. 1-32.
• Bahar, H. (1994). “Konya Çevresi Tarih Araştırmaları-1: Hititlerden Romalılara Kadar İsauria Bölgesi”, SÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Edebiyat Dergisi, S. 9-10, s. 219-246.