XII. Yüzyılda Bizans-Pisa İlişkileri

Yıl 2024, Cilt: 43 Sayı: 77, 335 - 362, 30.09.2024

H. Ömer Özdemir

https://doi.org/10.35239/tariharastirmalari.1479251

Öz

Bizans İmparatorluğu bilhassa II. Basileios’un ölümünden sonra büyük bir buhrana sürüklenmiştir. Siyasal ve ekonomik bozulmayı beraberinde getiren bu buhran şüphesiz askeriyeye de sirayet etmiştir. Öte yandan müteakip süreçte başa geçen Komnenos Hanedanı temsilcileri imparatorluğun denizdeki güçsüzlüğünü gidermek adına İtalyan Deniz Cumhuriyetleri ile uzlaşma yoluna gitmişlerdir. Bu minvalde önce dönemin en güçlü donanmasına sahip olan Venedik daha sonra ise çalışmanın merkezinde bulunan Pisa ile ticaret anlaşmaları imzalamışlardır.
Bizans-Pisa ilişkileri oldukça gergin başlamıştır. Haçlılara destek vermek amacıyla doğuya yelken açan mezkûr kentin rotası üzerindeki Bizans adalarını yağmalaması bir dizi çatışmaya sebebiyet vermiştir. Takip eden süreçte Pisa’nın Levant’taki Latinlerle iş birliği yapması tansiyonu daha da yükseltmiştir. Ancak Doğu Akdeniz’deki Latin hâkimiyetinin istikrarsızlığı ve Bizans’ın zengin pazarları kaçınılmaz olarak tarafları bir araya getirmiştir. İmparatorluk Pisa’nın donanmasından faydalanarak denizlerdeki gücünü arttırmak ve Venedik’in kendi sularındaki ticarî üstünlüğünü kırmak istemiştir. Cumhuriyet ise vergi indirimlerinden faydalanarak Bizans’ın oldukça kârlı pazarlarına entegre olmayı amaçlamıştır. Ekonomik ve siyasî çıkarların iç içe girdiği bu durum Aleksios Komnenos döneminde başlayıp İstanbul’un zaptıyla son bulacak olan IV. Haçlı Seferine kadar devam etmiştir. Pek çok çağdaş tanık ve arşiv belgesinin ışığında kaleme alınan bu makalede taraflar arasındaki ilişkiler altı çizilen malî ve siyasî kıstaslar çerçevesinde incelenmiş ve varılan sonuçlar tafsilatlı bir şekilde aktarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

bizans imparatorluğu, pisa, haçlı seferleri, ticaret, imtiyaz

Kaynakça

• Abulafia, D. (2012). Büyük Deniz; Akdeniz’de İnsanlık Tarihi, çev. Gül Çağalı Güven, Alfa Yayınları, İstanbul.
• Abulafia, D. (1977). The Two Italies; Economic Relations between the Norman Kingdom of Sicily and the Northern Communes, CUP, Cambridge.
• Altan, E. (2018). Antakya Haçlı Prinkepsliği Tarihi Kuruluş Devri (1098-1112), TTK, Ankara.
• Angold, M. (1997). The Byzantine Empire 1025-1204, Longman, New York.
• Borsari, S. (1991). “Pisani a Bisanzio Nel XII Secolo”, Societa Storica Pisana, Vol LX, s. 59-75.
• Brand, C. M. (1968). Byzantium Confronts the West 1180-1204, Harvard University Press, Massachusetts.
• Bucossi, A. & Suarez, A. R. (2016). John II. Komnenos Emperor of Byzantium in the Shadow of Father and Son, Routledge, New York.
• Carr, M. (2014). “Between Byzantium, Egypt and the Holy Land; The Italian Maritime Republics and the First Crusade”, Jerusalem the Golden; The Origins and Impact of the First Crusade, ed. Susan B. Edgington ve Luis Garcia Guijarro, Brepols, Turnhout, s. 75-87.
• Chrisholm, H. (1911). “Pallium”, The Encyclopedia Britannica Vol XX, CUP, Cambridge, s. 638-639.
• Day, G. W. (1977). “Manuel and the Genoese: A Reappraisal of Byzantine Commercial Policy in the Late Twelfth Century”, The Journal of Economic History, Vol 37/2, s. 289-301.
• Dölger, F. (1995), Regesten der Kaiserurkunden des Oströmischen Reiches von 565-1453 Vol II Regesten von 1025-1204, Verlag C. H. Beck, Münih.
• Epstein, S. A. (1996). Genoa&Genoese 958-1528, University of North Carolania Press, Londra.