THE PRACTICE OF DEPUTIES TEACHING AT UNIVERSITIES AND COLLEGES IN TURKISH UNIVERSITY HISTORY (1925-1941)

Yıl 2024, Cilt: 43 Sayı: 77, 407 - 426, 30.09.2024

Cağfer Güler

https://doi.org/10.35239/tariharastirmalari.1528699

Öz

The practice of Deputies teaching at Faculties and Colleges between 1925 and 1941 had a special place in the History of Turkish University Decrees, especially in the history of the development of Ankara University. When the Constitution of 1924 was prepared, a proposal that the deputy and the professorship should be held together was not accepted, and as a result, the principle that the deputy and the university faculty membership should not be gathered in one person was included in the Constitution of 1924. On the other hand, after Ankara became the capital, the establishment of faculties and colleges here also led to a shortage of faculty members. In order to eliminate this deficit, different formulas were produced without changing the Constitution. Ankara Faculty of Law, Faculty of Language and History Geography and Faculty of Political Sciences, which moved to Ankara in 1935 in the early years of this faculty member deficit was solved by deputies who were experts in their issues. Thus, with these formulas found, an important contribution was made to the development of these faculties. In addition, although the number was small, some deputies had taught at Istanbul University in different faculties until 1939.

After Hasan Ali Yücel became the Minister of National Education, the practice at Istanbul University was first discontinued in 1939. in 1941, by a decision taken by the General Secretariat of the CHP, the teaching practice of deputies in Faculties and Colleges in Ankara had ended as follows: deputies were required to prefer the university or the assembly. Thus, this application, which had fulfilled an important function in the development of the faculties and colleges established in Ankara for 16 years, had taken its place in the history. After that, steps were taken especially towards linking academic career to more solid principles and eventually the Universities Law of 1946 was reached. In other words, a “normalization” would have been achieved in the academic world.

Anahtar Kelimeler

Turkish University History, Ankara University, Hasan Ali Yucel, Mehmet Fuat Köprülü, National Chef Period

TÜRK ÜNİVERSİTE TARİHİ’NDE MİLLETVEKİLLERİNİN ÜNİVERSİTE VE YÜKSEKOKULLARDA DERS VERME UYGULAMASI (1925-1941)

Öz

Türk Üniversite Tarihi’nde 1925-1941 yılları arasında milletvekillerinin fakülte ve yüksekokullarda ders verme uygulaması özellikle Ankara Üniversitesi’nin gelişim tarihinde ayrı bir yere sahipti. 1924 Anayasası hazırlanırken milletvekilliği ile profesörlüğün birlikte yürütülmesi şeklindeki bir öneri kabul görmemiş ve sonuç olarak 1924 Anayasası’nda milletvekilliği ile üniversite öğretim üyeliğinin bir kişide toplanmaması esası yer bulmuştu. Diğer yandan, Ankara’nın başkent olmasından sonra burada fakülte ve yüksekokulların kurulmaya başlanması beraberinde öğretim üyesi açığını da doğurmuştur. Bu açığı gidermek için Anayasa’yı değiştirmeksizin değişik formüller üretilmişti. Ankara Hukuk Fakültesi, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi ve 1935 yılında Ankara’ya taşınan Siyasal Bilgiler Fakültesi’nin ilk yıllarında ortaya çıkan bu öğretim üyesi açığı konularında uzman milletvekilleri tarafından giderilmişti. Böylelikle bulunan bu formüllerle bu fakültelerin gelişimine önemli bir katkı sağlanmıştı. Ayrıca sayısı azda olsa 1939 yılına kadar İstanbul Üniversitesi’nde de bazı milletvekilleri değişik fakültelerde ders vermişlerdi.

Hasan Ali Yücel’in Milli Eğitim Bakanı olmasından sonra önce 1939 yılında İstanbul Üniversitesi’ndeki uygulamaya son verilmişti. 1941 yılında ise CHP Genel Sekreterliği’nin aldığı bir karar ile Ankara’daki Fakülte ve Yüksekokullarındaki milletvekillerinin ders verme uygulaması şu şekilde sona ermişti: Milletvekillerine üniversiteyi ya da meclisi tercih etme zorunluluğu getirilmişti. Böylelikle 16 yıl boyunca Ankara’da kurulan fakülte ve yüksekokulların gelişmesinde önemli bir fonksiyonu yerine getirmiş olan bu uygulama tarihindeki yerini almıştı. Bundan sonra özellikle akademik kariyerin daha sağlam esaslara bağlanması yönünde adımlar atılmaya başlanmış ve nihayetinde 1946 yılındaki Üniversiteler Kanunu’na ulaşılmıştır. Yani akademik dünyada bir “normalleşme” sağlanmış olacaktı.

Anahtar Kelimeler

Türk Üniversite Tarihi, Ankara Üniversitesi, Hasan Ali Yücel, Mehmet Fuat Köprülü, Milli Şef Dönemi

Kaynakça

• Akün, Ö. M. (2003). “Mehmed Fuad Köprülü”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt 28, Ankara, s. 471-486.
• Berkes, N. (2005). Unutulan Yıllar, İletişim Yayınları, 3. Bs. İstanbul.
• Bilsel, C. (1940). "Yedinci Yıl Açış Nutku", Üniversite Konferansları 1939-1940, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Birinci, A. (yay. haz.) (2003). Osman Turan, Alternatif Yayınları, Ankara.
• Birinci, A. (2008). “Türkiye’de Siyasi Tarihin İlk Asistanı: Rıfkı Salim Burçak: 2 Nisan 1913-30 Ağustos 1998, Prof. Dr. Fahir Armaoğlu’na Armağan (ayrı basım), Türk Tarih Kurumu, Ankara, s. 65-74.
• Bora, T. (2021). Hasan Ali Yücel, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Caferoğlu, A. (1966). "Bilinmeyen Tarafları ile Üstad Fuad Köprülü", Türk Kültürü Fuat Köprülü Sayısı, Sayı:47, Yıl: IV, Eylül.
• Çadırcı, M.- Elibüyük, M.- Koç, B. (2023). Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi: Bir Envanter Çalışması 1935-1946, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Çankaya, A. (1968a). Yeni Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler, I. Cilt, Mars Matbaası, Ankara.