1925-1942 Yılları Arasında Balıkesir’in Modern Kente Dönüşümünde Etkili Olan Yerel Bir Yönetici İsmail Naci Kodanaz ve Çalışmaları

Yıl 2023, Sayı: 13, 279 - 306, 01.08.2023

Merve Üner

Öz

Osmanlı Devleti’nde 19. yüzyıla kadar devlet bünyesinde modernize edilmiş yerel bir yönetim anlayışı söz konusu değildir. Devletin yenileşme sürecinin başladığı Tanzimat dönemiyle birlikte Osmanlı Devleti’nde belediyecilik teşkilatı ortaya çıkmıştır. Halkın yerel ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik bu yasal altyapı ilk önce büyük şehirlerde kurulmaya başlanmış, ardından da taşrada boy göstermiştir.
Tanzimat sonrası ülke genelinde yaygınlaşmaya başlayan belediyecilik teşkilatının bir örneği de Balıkesir’de kurulmuştur. Az sayıda kadrosu ve belirli bir bütçe ile işe başlayan Balıkesir Belediyesi kurulduğu dönemde önemli çalışmalarda bulunmuş, bu çalışmaların devamını Cumhuriyet döneminde de sürdürmüştür.
Balıkesir Belediyesi’nde kuruluşundan günümüze değin pek çok belediye başkanı görev almış, bu kişiler gerçekleştirmiş oldukları altyapı hizmetleriyle şehrin çağdaş bir havaya bürünmesini sağlamışlardır. Özellikle Cumhuriyete geçiş sürecinde belediye başkanlığı yapmış olan İsmail Naci Kodanaz dönemi önem arz etmektedir. Çünkü yeni kurulmuş olan Türkiye Devleti’nde Cumhuriyet rejimine uyum sağlama sürecinde İsmail Naci Kodanaz’ın belediye başkanlığı yapmış olması Balıkesir gibi bir taşra kenti için dönüm noktasıdır.
Biz bu çalışmamızda, İsmail Naci Kodanaz’ın hem kısaca hayatına değinerek hem de 1925-1942 yılları arasında yapmış olduğu Balıkesir belediye başkanlığı ve çalışmalarını değerlendirmeye çalışacağız. Çalışmamızda dönemin tarihine ışık tutacak olan Türk Dili Gazetesi esas alınmış olmakla birlikte, yine konu hakkında bilgi veren diğer çalışmalardan da faydalanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İsmail Naci Kodanaz, Balıkesir, Cumhuriyet dönemi, belediye teşkilatı, belediye başkanı

Local Influencers In The Of Balikesir İnto A Modern City Between 1925-1942 A Manager Ismail Naci Kodanaz And His Studies

Öz

In the Ottoman Empire, untilthe 19th century, there was no modernized localad ministration approach within the state. With the Tanzimat period, when the renewal process of the statebegan, the municipality organization emerged in the Ottoman Empire. This legal infrastructure, which aims to meet the local needs of the people, first started to be established in big cities and then appeared in the countryside.
An example of the municipal organization that started to become widespread through out the country after the Tanzimat was established in Balikesir. Balikesir Municipality, which started towork with a small number of staff and a certain budget, carried out important studies when it was founded, and these studies continued in the Republican period.
Many mayor shave served in Balikesir Municipality since its establishment. These people provided the city with a modern atmosphere with the infrastructu reservices they have provided. Especially the period of Ismail Naci Kodanaz, who was the mayor during the transition period to the Republic, is important. Because the mayorship of Ismail Naci Kodanaz in the process of adapting to the Republican regime in the newly established Turkish State is a turning point for a provincial city like Balikesir.
In this study, we will try to evaluate Ismail Naci Kodanaz’s life and work as mayor of Balikesir between 1925and 1942. In our study, the Türk Dili Newspaper, which will shedlight on the history of theperiod, was taken as the basis, but also other studies that gave information about the subject were also used.

Anahtar Kelimeler

Ismail Naci Kodanaz, Balikesir, Republicanera, municipal organization, mayor

Kaynakça

• Adıgüzel, Nilgün, Cumhuriyet Döneminde Belediyecilik (1923-1938), Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi), 2010.
• Ahcı, Ahmet, Balıkesir Halkevi’nin Türk Modernleşmesi Yönündeki Faaliyetleri (1933-1951), Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi), 2007.
• Akdağ Sarı, Kader, Cumhuriyet Dönemi’nde İktisadi Açıdan İstanbul-Ankara Çekişmesi (1923-1939), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Doktora Tezi), 2019.
• Akpınarlı, Kerim Kâni, Balıkesir Şehir ve Belediye Tarihi, Balıkesir Belediyesi Kent Arşivi Yayınları No.1, 2009.
• Balıkesir Bir Kentin Kimliği, Rotary Yayıncılık, Ankara, 1997.
• Balıkesir’de Zaman ve Mekân, Balıkesir Belediyesi Kent Arşivi Yayınları No:6, Balıkesir, 2012.
• Balıkesir İl Yıllığı, Dizerkonca Matbaası, İstanbul, 1973.
• Ergin, Osman, Beledî Bilgiler, Osmanbey Matbaası, Balıkesir, 1945.
• Karabağ, Hacer, Osmanlıdan Cumhuriyet’e Bursa’da Elektriğin Tarihi (1906-1939), Gaye Kitabevi, İstanbul, 2020.
• Keleş, Ruşen, Yerinden Yönetim ve Siyaset, Cem Yayınevi, İstanbul, 1998.
• Küçükuğurlu, Murat, Erzurum Belediyesi Tarihi 1, Dergâh Yayınları, İstanbul, 2008.
• Ortaylı, İlber, Türkiye İdare Tarihi, Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayın-ları No.180, Ankara, 1979.
• Sert, Ahmet, 1923-1960Döneminde Sosyal, Siyasi Ekonomik Açıdan Balıkesir, Yeditepe Üni-versitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi), 2021.
• Tekeli, İlhan, Cumhuriyetin Belediyecilik Öyküsü (1923-1990), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2009.
• Tekeli, İlhan, Kentsel Arsa, Altapı ve Kentsel Hizmetler, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstan-bul, 2009.
• Yüzbaşı İshak Hakkı Bey, 1920’de Balıkesir, Balıkesir Valiliği Kültür Yayınları, Balıkesir, 1997.
• Demiryürek, Mehmet, “Kıbrıs’ta Modern Belediye Teşkilatının Doğuşu (1868-1876)”, Belleten, C. 84, S. 301, Aralık 2020, ss.1115-1142.
• Haytoğlu, Ercan, “Denizli Kentinin Elektrik Tarihine Bir Bakış (1924-1954)”, Belgi Dergi-si, S.16, Yaz-2018/II, Prof. Dr. Halil İnalcık Özel Sayısı, ss.896-927.
• Özdemir, Naziye, “İmparatorluktan Cumhuriyete Türkiye’de Elektriğin Tarihsel Gelişimi (1850-1938)”, Osmanlı Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, C.2, S.3, Temmuz 2016, ss.17-32.
• Taşdemir, Serap, “Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın Ayvalık Teşkilatlanması ve 1930 Yılı Belediye Seçimleri”, Çağdaş Türkiye TarihiAraştırmaları Dergisi, C.19, S.39, Güz-2019, ss. 613-634.
• Tekeli, İlhan, “19. Yüzyılda İstanbul Metropol Alanının Dönüşümü”, Modernleşme Süre-cinde Osmanlı Kentleri, (Ed.PaulDumont, FrançoısGeorgeon), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1996, ss.19-30.
• Üner, Merve, “20. Yüzyıl Başlarında Balıkesir’de Elektrik İmtiyazına Dair Çalışmalar”, Bir Ömür Tarihle Yaşamak: Prof. Dr. Refik Turan, Berikan Yayınevi, Ankara, 2022, ss.799-812.