LAUSANNE MEETINGS AND TURKISH ECONOMICS CONGRESS

Yıl 2023, Sayı: 13, 205 - 218, 01.08.2023

Nilgün Nurhan Kara

Öz

After the victory of the National Struggle and the signing of the Mudanya Armistice on 11 October 1922, the issue of capitulations was discussed in the "Financial and Economic Issues Commission" in the Lausanne Conference convened on 20 November 1922. However, the negotiations during the conference came to a deadlock and the negotiations were interrupted between February 4, 1923 and April 23, 1923. During this period when the Lausanne Conference was taking a break from its work, the "Pact of Economics" decisions were taken at the Turkish Economy Congress convened in Izmir and it was announced that the New Turkish State would not accept capitulations. After these decisions were taken in the economic field in Izmir, the participant committees of the Lausanne Conference started their work again. At a time when the negotiations in Lausanne for Peace came to a deadlock, the convening of a congress in which economic issues were discussed in Izmir, which is the symbol of victory, and the decisions taken are noteworthy. With this study, it is aimed to study the convening of the Turkish Economy Congress in Izmir at a time when the work was interrupted in the Lausanne Conference.

Anahtar Kelimeler

Mustafa Kemal Paşa, Lausanne, İnönü, Turkish Economy Congress, Izmir, Capitulations

Lozan Konferansı Sürecinde Milli Ekonominin Tesisine Yönelik Kritik Bir Kongre: Türkiye İktisat Kongresi

Öz

Milli Mücadele’nin zaferle sonuçlanması ve 11 Ekim 1922’de Mudanya Mütarekesi’nin imzalanmasının ardından 20 Kasım 1922 tarihinde toplanan Lozan Konferansı’nda kapitülasyonlar meselesi “Malî ve İktisadî Meseleler Komisyonu”nda ele alınmıştır. Fakat konferans sürecinde yapılan müzakereler çıkmaza girmiş ve görüşmeler 4 Şubat 1923 ile 23 Nisan 1923 tarihleri arasında kesintiye uğramıştır. Lozan Konferansı’nın çalışmalarına ara verdiği bu dönemde İzmir’de toplanan Türkiye İktisat Kongresi’nde “Misak-ı İktisadi” kararları alınmış ve Yeni Türk Devleti’nin kapitülasyonları kabul etmeyeceği duyurulmuştur. İzmir’de iktisadi alanda bu kararlarının alınmasının sonrasında Lozan Konferansı’nın katılımcı heyetleri yeniden çalışmalarına başlamıştır. Barış için Lozan’da müzakerelerin çıkmaza girdiği bir sırada, zaferin simgesi olan İzmir’de iktisadi konuların ele alındığı bir kongrenin toplanması ve alınan kararlar dikkate şayandır. Bu çalışma ile Lozan Konferansı’nda çalışmalara ara verildiği bir dönemde İzmir’de Türkiye İktisat Kongresi’nin toplanmasının etüdü amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Mustafa Kemal Paşa, Lozan, İnönü, Türkiye İktisat Kongresi, İzmir, Kapitülasyonlar

Kaynakça

• Boratav, Korkut, Türkiye İktisat Tarihi 1908-2002, İmge Kitabevi, Ankara 2005.
• Cebesoy, Ali Fuat, Siyasi Hatıralar, Haz. Osman Selim Kocahanoğlu, C. 1, Temel Yayınla-rı, İstanbul 2002.
• Çavdar, Tevfik, Türkiye’nin Demokrasi Tarihi 1839-1950, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara 1999.
• Demirci, Sevtap, Belgelerle Lozan Taktik-Stratejik Diplomatik Mücadele 1922-1923, Alfa Basım Yayım Dağıtım, İstanbul 2015.
• Demirel, Ahmet, Birinci Meclis’te Muhalefet, İletişim Yayınları, İstanbul 1994.
• Ebüzziya, Ziyad, Dış Politika Yazıları, Cemre Yayınevi, İstanbul 1994.
• Georgeon, Françoıs, Osmanlı- Türk Modernleşmesi (1900-1930), Çev. Ali Berktay, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2013.
• Hale, William, Türk Dış Politikası 1774-2000, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, Çev. Petek Demir, İstanbul 2003.
• İvanoviç Aralov, Semyon, Bir Sovyet Diplomatının Türkiye Anıları 1922-1923, Çev. Hasan Âli Ediz, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2010.
• Karacan, Ali Naci, Lozan Konferansı ve İsmet Paşa, Bilgi Yayınevi, Ankara 1993.
• Kınross, Lord, Atatürk Bir Milletin Yeniden Doğuşu, çev. Ayhan Tezel, Sander yayınları, İstanbul 1978.
• Ökçün, A. Gündüz, İktisat Tarihi yazıları, Ankara 1997.
• Serçe, Erkan, İzmir İktisat Kongresi, İzmir Büyükşehir Kent Kitaplığı, İzmir 2004.
• Şamsutdinov, Abdula Mardanoviç, Mondros’tan Lozan’a Türkiye Ulusal Kurtuluş Savaşı Tarihi 1918-1923, Çev. Ataol Behramoğlu, Doğan Kitap, İstanbul 1999.
• Şimşir, Bilâl, Dış Basında Laik Cumhuriyetin Doğuşu, Bilgi Yayınevi, Ankara 1999.
• Timur, Taner, Türk Devrimi ve Sonrası, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara 1993.
• Ülker, Necmi- Günay, Vehbi- Daşdemir, Latif, İzmir’in Sevinç Günleri, Atatürk’ün İzmir Ziyaretleri, Ege Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygu-lama Merkezi, İzmir 2009.
• Yalçın, Semih, Atatürk’ün Milli Dış Siyaseti, Berikan Yayınları, Ankara 2000.
• Yıldırım, Vehbi Emre, Atatürk Dönemi Sanayi Alanında Özel Sektör-Devlet İlişkileri, Egeus Yayınları, İzmir 2015.
• Demir, Şerif, “Hâkimiyet-i Milliye Gazetesine Göre Lozan Konferansında Mali ve İktisadi Konular”, Hıstory Studıes, Volume 5 Issue 4, Special Issue on Lausanne, July 2013, (ss.1-17).
• Ertan, Timuçin Faik, “Lozan Görüşmeleri Sırasında Türk Heyeti İle TBMM Hükümeti Arasındaki İlişkiler”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Yıl 1990, Cilt: 6, Sayı 18, (ss.615-626).
• Gönlübol, Mehmet, Ömer Kürkçüoğlu, “Atatürk Dönemi Türk Dış Politikasına Genel Bir Bakış”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Mart 1985, Cilt I, Sayı 2, ( ss. 451-474).
• Gül, Muhittin, “Kapitülasyonlar: Kaldırma Teşebbüsleri ve Lozan’da Kaldırılışı”, Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XII, Sayı 1, 2010, ( ss.70-99).
• Hafızoğulları, Zeki, "İzmir İktisat Kongresi Görüşler ve Değerlendirmeler" , Atatürk Araş-tırma Merkezi Dergisi, C.XVI, S.46, 2000, (ss. 289-313).
• İlyas, Ahmet, “Erken Cumhuriyet’te Ekonominin Millileştirilme Çabalarına Bir Örnek: Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti (1929)”, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensti-tüsü Dergisi, Sonbahar 2021, Sayı 28, (ss.645-660).
• Kara, Nilgün Nurhan, “İzmir İktisat Kongresi’nin Basındaki Yansımaları”, II. Ulusal İktisat Kongresi - Türkiye’nin İktisadi Dönüşüm Süreci, Editör; Recep Kök, İzmir, 2010, (ss.53-67).
• Koç, Ceyhan, “İzmir İktisat Kongresi’nin Türk Ekonomisinin Oluşumuna Etkileri”, Ata-türk Dergisi, Yıl 2000, Cilt 3, Sayı:1, (ss.145-167).
• Lozan Barış Konferans Tutanaklar Belgeler, Takım I, Cilt I, Kitap I, Çev. Seha L. Meray, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları No.291, s. VII.
• Örsten Esirgen, Seda, “Lozan Barış Görüşmelerinde İmtiyazlar Sorunu”, Atatürk Araştır-ma Merkezi Dergisi, Cilt 28, S.83, ( ss. 87-114).
• Özkan, Asaf, “Türkiye’de Yabancı Sermayeli Şirketlerden Yabancı ve Gayrimüslimlerin Tasfiyesinin Nedenleri (1922-1923)”, Belleten, Nisan 2023, Cilt: 87/Sayı: 308, (ss.293-331).
• Öztürk, Serdar-Yıldırmaz, Fatih, “Osmanlı İmparatorluğunun İktisadi Çöküşü Ve Ata-türk Dönemi İktisat Politikaları, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 10, Sayı 2, 2009, (ss.145-165).
• Sonyel, Salahi. R., “Lozan Konferansı’ndan Önce, Konferans Günlerinde ve Konferansı İzleyen Dönemde İzmir’deki Durum”, Tarih İncelemeleri Dergisi, İzmir 1994, IX, ( ss.175-181).
• Toprak, Zafer, “70. Yılında İzmir İktisat Kongresi”, Görüş, S. 8, Mart 1993, (ss.64-69).
• Varlı, Arzu- Koraltürk, Murat, “II. Meşrutiyet’ten Erken Cumhuriyet’e Milli İktisadın Sürekliliği ve İzmir İktisat Kongresi”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, Yıl 2010, Cilt:9, Sayı 20, (ss. 127-142).