Türkiye’de Bir Sosyal ve Ekonomi Tarihçiliği Örneği: Zafer Toprak

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 2, 230 - 247, 23.12.2019

Tülay Yılmaz

Öz

Bu çalışmanın temel amacı, Zafer Toprak’ın tarih çalışmaları üzerinden metodolojik yaklaşımını incelemektir. Toprak’ın tarihle ilgili çalışmaları, ekonomik ve sosyal tarih alanı içerisinde birçok farklı alana yayılmıştır. Toprak’ın çalışmaları özellikle modernleşme ve Cumhuriyet dönemi Türkiye’si üzerine yoğunlaşmaktadır. Geç Osmanlı ve erken Cumhuriyet döneminin sosyal ve ekonomik hayatına olan yaklaşımı açısından kendisinden önceki tarihçilerden ayrılmaktadır. Toprak’ın çalışmaları, özellikle İTC (İttihat ve Terakki Cemiyeti) ve Cumhuriyet dönemi Türkiye siyasetinin ve toplumunun modern anlamda nasıl şekillendiğini açıkça gösteren örnekler teşkil etmektedir. İlk olarak, ekonomi tarihi alanındaki çalışmaları, bu konudaki argümanları ışığında detaylı bir şekilde incelenmektedir. Özellikle Türkiye ekonomi tarihi yazımı alanına katkıları vurgulanmaktadır. Daha sonra, popülizm, feminizm ve antropoloji çalışmaları argümanlarının bir özeti olarak sunulmuştur. Bu bağlamda, Toprak’ın tarihi çalışmalar üzerindeki metodolojik tavrı, geniş kapsamlı tarihî çalışmaları ışığında detaylı olarak ele alınmaktadır. Ayrıca, bu alanlardaki eksiklikleri ve katkıları analiz edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tarih Yazımı, Zafer Toprak, Ekonomi Tarihi

An Example Of Social And Economic Historiography In Turkey: Zafer Toprak

Öz

The main goal of this study is to examine Zafer Toprak’s methodological approach to historical studies. Toprak’s work has influenced many areas of academic disciplines such as economic and social history writing. His studies focused especially on the modernization era and the Republican period of Turkey. He stands apart from historians who came before him with respect to his approach toward social and economic life of the late Ottoman and the early Republican periods. His studies on the period of CUP (Committee of Union and Progress) demonstrate clearly how Turkish politics and society evolved in a modern sense. For this study, first his studies on the economic history of Turkey were reviewed in detail, with emphasis on his arguments and contribution to those fields. Then, his studies on populism, feminism, and anthropology were presented in a brief manner. In this context, his methodological perspective on historiography was assessed through the lens of his extensive historical studies. In addition, his shortcomings and contributions to these fields were analyzed

Anahtar Kelimeler

Historiography, Zafer, Toprak, History of Economics

Kaynakça

• Referans1: Aronowitz, Stanley (1981). “A Metatheoretical Critique of Immanuel Wallerstein's "The Modern World System",” Theory and Society 10, (4), 503-520.Referans2:Berger, Stefan (2003). “Comparative History” in Writing History Theory & Practice, eds. Stefan Berger, Heiko Feldner, Kevin Passmore, London: Arnold.Referans3:Brien, James (2013). "The Role of Causation in History," in History in the Making vol. 2, (1), 72-81.Referans4:Burke, Peter (1992). History and Social Theory, 2nd edition. Ithaca & New York: Cornell University Press.Referans5:Carr, Edward Hallett (1987). What is History?. London: New York: Victoria: Toronto: Auckland, Penguin Books.Referans6:Cizakça, Murat (winter, 1985). “Incorporation of the Middle East into the European World Economy,” Review (Fernand Braudel Center) Vol. 8 (3) 353-377.Referans7:Collingwood, R.G. (1946). The Idea of History. New York: Oxford University Press.Referans8:Collingwood, R.G. (1990). Tarih Tasarımı. Trans. Kurtuluş Dinçer, Ankara: Ara Yayıncılık.Referans9:Froeyman, Anton (2009). “Concepts of Causation in Historiography,” Historical Methods: A Journal of Quantitative and Interdisciplinary History 42 (3) 116-128.Referans10: Gordon, Peter E. (2012). “What is Intellectual History?” Harvard University.Referans11: Hobson, John (1902). A. Imperialism: A Study. New York: James Pott & Company.Referans12: Hodgson, Geoffrey M (2001). How Economics Forgot History. London: New York: Routledge.Referans13: Hudson, Pat (2003). “Economic History,” in Writing History Theory & Practice. eds. Stefan Berger, Heiko Feldner, Kevin Passmore, London: Arnold. Referans14: Iggers, Georg G. (1997). Historiography in the Twentieth Century: From Scientific Objectivity to the Postmodern Challenge. Middletown: Wesleyan University Press.Referans15: Islamoǧlu, Huri, and Keyder, Çaǧlar (1977), “Agenda for Ottoman History.” Review (Fernand Braudel Center) 1 (1) 31-55.Referans16: Islamoǧlu, Huri, and Keyder, Çaǧlar (1977). “Osmanlı Tarihi Nasıl Yazılmalı? Bir Öneri.” Toplum ve Bilim (1) 49-80.Referans17:Kasaba Reşat (1987). “Incorporation of the Ottoman Empire, 1750-1820.” Review X, 805-847.Referans18: Keyder, Çağlar (1981). The Definition of a Peripheral Economy Turkey 1923-1929. Cambridge: Cambridge University Press.Referans19: Kruger, Daniel H. (1955). “Hobson, Lenin, and Schumpeter on Imperialism,” Journal of the History of Ideas 16 (2) 252-259.Referans20: Love, Joseph L. (1980). “Raul Prebisch and the Origins of the Doctrine of Unequal Exchange.” Latin American Research Review 15 (3) 45-72.Referans21: McCullagh, C. Behan (1998). The Truth of History. New York: Routledge.Referans22: Megill, Allan (2011). “Epilogue: On the Current and the Future State of Historical Writing,” in The Oxford History of Historical Writing 5, eds. Axel Schneider, Daniel Woolf, 678-88.Referans23: Özel, Oktay and Çetinsaya, Gökhan (2001). “Türkiye’de Osmanlı tarihçiliğinin son çeyrek yüzyılı: Bir bilanço denemesi.” Toplum ve Bilim (91) 8-38.Referans24: Pamuk, Şevket (2007). Osmanlı-Türkiye İktisadî Tarihi 1500-1914. İstanbul: İletişim Yayınları.Referans25: Seren, Ahmet [Toprak, Zafer] (1977). “Türkiye İşçi Sınıfı ve Tarihte 1 Mayıslar (1906-1925),” Yurt ve Dünya (3) 393-412.Referans26: Skocpol, Theda (1999). “Sosyolojinin Tarihsel İmgelemi,” in Tarihsel Sosyoloji Bloch'tan Wallerstein'e Görüşler ve Yöntemler, ed. Theda Skocpol, trans. Ahmet Fethi, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.Referans27: Smith, Tony (1981). “The Logic of Dependency Theory Revisited.” International Organization 35 (4) 755-761. Referans28: Spirkin, Alexander (1983). “The Principle of Causality” in Dialectical Materialism. Progress Publishers, https://www.marxists.org/reference/archive/spirkin/works/dialectical-materialism/ch02-s06.html Referans29: Stanford, Michael (1994). A Companion to the Study of History. Oxford: Cambridge: Blackwell, Referans30: Stanford, Michael (1998). An Introduction to the Philosophy of History. Oxford: Cambridge: Wiley-Blackwell.Referans31: Şimanov, Dimitri (1990). Türkiye İşçi Ve Sosyalist Hareketi, 2nd Ed., Istanbul: Belge Yayınları.Referans32: Thompson, E.P. (1994). Teorinin Sefaleti, Trans. Fethi Yıldırım. İstanbul: Alan Yayıncılık.Referans33: Tipps, Dean C. (1973). “Modernization Theory and the Comparative Study of Societies: A Critical Perspective.” Comparative Studies in Society and History 15 (2) 201.Referans34: Toprak, Zafer, (2016)."Aydınlık Dergisi [1921-1925], Marksizm ve Feminizm," Müteferrika (50) 4.Referans35: (2014). "II. Meşrutiyet'te Popülizm: Falih Rıfkı ve Ziya Gökalp'in Halkçılık Anlayışları", in Yakın Türkiye Tarihinden Sayfalar - Sina Akşin'e Armağan, ed. Mehmet Ö. Alkan, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.Referans36: (2016). “Tarih Yazımında Bilimsellik,” interviewed by Fevziye Özberk. Bilim ve Ütopya (262) 76-85.Referans37: (2007). “Tarih Yazımının Evrimi ve Türkiye’de Çağdaş Tarih,” içinde, Sosyal Bilimler Öngörü Çalışması, 2003-2023 – Türkiye Bilimler Akademisi Raporlar, Ankara; TÜBA Yayını. 228.Referans38: (2016). Türkiye’de İşçi Sınıfı 1908-1946. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.Referans39: (2015). Türkiye'de Kadın Özgürlüğü ve Feminizm (1908-1935), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.Referans40: (2013). Türkiye'de Popülizm 1908-1923, İstanbul: Doğan Kitap.Referans41: (2012). Türkiye'de Milli İktisat 1908-1918, İstanbul: Doğan Kitap.Referans42: (2012). Darwin’den Dersim’e Cumhuriyet ve Antropoloji, İstanbul; Doğan Kitap.Referans43: (2010). Geçmişten Geleceğe Anadolu Sigorta Türkiye’nin Sigortası, İstanbul; Anadolu Sigorta Yayını.Referans44: (2009). Ulusaldan Küresele Millî Reasürans T.A.Ş. ve Türkiye’de Reasüransın Evrimi, İstanbul; Milli Reasürans Yayını.Referans45: (2007). Cumhuriyet’in İlk Bankası’nın Müzesi, İstanbul; Türkiye İş Bankası Yayını, 2007 (Müze katalogu).Referans46: (1998). Bir Geleceğin Geçmişi – 1948’den 1998’e Akbank Tarihi, İstanbul; Akbank.Referans1: (1990). Sümerbank Holding A.Ş. İstanbul; Creative Yayıncılık, 188 s.Referans47: (1985). Sanayileşmede Tarihsel Perspektif: Ulusal Cam Sanayi ve Teknoloji Transferi.Referans48: (2003). İttihat-Terakki ve Cihan Harbi – Savaş Ekonomisi ve Türkiye’de Devletçilik 1914-1918, İstanbul: Homer Kitabevi.Referans49: (1995). Türkiye’de Ekonomi ve Toplum (1908-1950) Milli Burjuvazi, Milli İktisat- Milli Burjuvazi, İstanbul; Tarih Vakfı Yurt Yayınları.Referans50: (1995). Türkiye’de Ekonomi ve Toplum (1908-1950) İttihat-Terakki ve Devletçilik, İstanbul; Tarih Vakfı Yurt Yayınları.Referans51: Toprak, Zafer ve Şevket Pamuk (eds.) (1982). Türkiye’de Tarımsal Yapılar (1923-2000), Ankara; Yurt Yayınları, 1988.Referans52: (1982).Türkiye’de Milli İktisat (1908-1918), Ankara; Yurt Yayınları.Referans53: (2012). "Türkiye’de Çağdaş Tarihçilik ve Eric Hobsbawm Faktörü", Toplumsal Tarih (227) 36-49.Referans54: (2012). “Erken Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Tarihçilik,” Bugünün Bilgileriyle Kemal’in Türkiye’si- La Turquie Kamâliste, İstanbul; Boyut Yayıncılık, 176-181. Referans55: (2011). “Westphalia’dan Dersim’e Kürt Sorunu,” in Kürt Sorunu ve Devlet – Tedip ve Tenkil Politikaları (1925-1947), ed. Tuğba Yıldırım, İstanbul; Tarih Vakfı Yurt Yayınları, vii-ix.Referans56: (2010). “Doğu Anadolu’da ‘Uygarlaştırıcı Misyon,’ in Doğu Anadolu’da Toplumsal Mühendislik – Dersim-Sason (1934-1946), İstanbul; Tarih Vakfı Yurt Yayınları, vii-xx.Referans57: (2010). “Doğu Sorunu ve Necmeddin Sahir Sılan’ın Raporları,” Toplumsal Tarih (195) 48-56.Referans58: (2010). “Toplumsal Mühendislik ve Necmeddin Sahir Sılan,” içinde: ‘Doğu Sorunu’ – Necmeddin Sahir Sılan Raporları (1939-1953), derleyenler: Tüba Akekmekçi & Muazzez Pervan, İstanbul; Tarih Vakfı Yurt Yayınları, ix-xxiii.Referans59: (2007).“Türkiye’de Enflasyon ve Yapısal Dönüşüm: II. Dünya Savaşı Örneği,” Sentez – Sosyal Bilimler Dergisi (1) 10-12.Referans60: (2006). “Proto-Globalization and Economic Change in the Late Ottoman Empire: A Commentary,” in New Perspectives on Turkey [Special Issiue on Comparative Turkish and Japanese Modernities] (35) 129-134.Referans61: (2003). “Railways, The State and Modernity,” in Iron Track – Age of the Train, Yapı Kredi Cultural Activities, Arts and Publishing, 10-23.Referans62: (2000). “Social Project in the Second Constitutional Period (Meşrutiyet): Solidarity, Profession and National Economy,” in The Great Ottoman, Turkish Civilisation –2- Economy and Society (editor: Kemal Çiçek), Ankara; Yeni Türkiye, 245-263.Referans63: (June 1999). ‘Postmodernite, Kültür ve Tarih’, Tarih Vakfından Haberler/ Aylık Bülten.Referans64: (1999). “From Liberalism to Solidarism: The Ottoman Economic Mind in the Age of the Nation State (1820-1920), in Studies in Ottoman Social and Economic Life, editörler: Raoul Motika, Christoph Herzog, Michael Ursinus, Heidelberg; Heidelberger Orientverlag. 171-190.Referans65: (1977). Ahmet Seren [Toprak, Zafer], “Türkiye İşçi Sınıfı ve Tarihte 1 Mayıslar (1906-1925),” Yurt ve Dünya (3) 393-412.Referans66: (1977). Onur, Hakkı. [Toprak, Zafer], “1908 İşçi Hareketleri ve Jön Türkler,” Yurt ve Dünya (2) 277-295.Referans67:Welskopp, Thomas (2003). “Social History” in Writing History Theory & Practice, eds. Stefan Berger, Heiko Feldner, Kevin Passmore. London: Arnold.Referans68: Yeğen, Mesut (1999). Devlet Söyleminde Kürt Sorunu. İstanbul: İletişim Yayınları.Referans69: Yılmaz, Levent (2011). “Bir Tarihçinin Metnini Okumak,” in Tarih Nasıl Yazılır? Tarih Yazımı için Çağdaş Bir Metodoloji, ed. Ahmet Şimşek. İstanbul: Tarihçi Kitapevi.Referans70: Yılmaz, Tülay (2017). A Critical and Methodological Assessment of Zafer Toprak’s Historical Studies. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.