Vladimir Petroviç Nalivkin’in ‘’Kratkaya İstoriya Kokandskago Khanstva’’ (Kokand Hanlığının Kısa Tarihi) Adlı Eserinin Hokand Hanlığı Tarihi Açısından Değeri

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 2, 224 - 243, 26.12.2022

Hatice Sarıcı Hocayev

Öz

Bir asker, eğitimci, dilbilimci, antropolog, toprak bilimi uzmanı, oryantalist ve daha fazlası olarak Vladimir Petroviç Nalivkin, Rusya yönetiminin Türkistan topraklarını işgal çağında bilgilerinden, araştırmalarından ve tecrübelerinden faydalanılan önemli bir karakter olarak karşımıza çıkmaktadır. V. P. Nalivkin Rus İmparatorluğunun Hive ve Hokand seferlerine katılmış, bu bölgelerde Türklere karşı yapılan katliamlar sonucu askerlik görevinden ayrılmıştır. Nalivkin kısa bir süre sonra Türkistan yerli halklarının dillerini, yaşam tarzını, geleneklerini öğrenmek ve incelemek için ailesiyle birlikte Nanay köyüne yerleşmiştir. Burada Özbek (Sartça) ve Fars dillerini mükemmel bir şekilde öğrenmiş ve o Rusların Türkistan’da ilk Rus dilli okulu olan Taşkent Öğretmen Okulu’nun yerli halka Rusça, Rus askerlere Özbekçe öğreten ilk öğretmeni olmuştur. Nalivkin Türkistan’da yaşadığı süre boyunca Türkistan topraklarının yapısını ve coğrafyasını da inceleyerek bu alanlarda makaleler ve kitaplar yazmıştır. Nalivkin yaptığı bu çalışmalarıyla Rus akademi ve oryantalist camiasının dikkatini ve takdirini kazanmıştır. Nalivkin Türkistan bölgesinde çalıştığı ve yaşadığı dönem boyunca bölgenin tarihini araştırmış, yerli kaynaklarını okumuş; Hokand Hanlığının son döneminde yaşayan insanlardan bilgi almış, halktan dinlediği hikâye ve efsaneleri de öğrenmiştir. Edindiği bu bilgiler ile Hokand Hanlığı tarihini yazan Nalivkin, eseri yazma ihtiyacını ise Rusya’da ve Batı Avrupa’da bu sahada bir çalışma olmadığı için yapmıştır.

Anahtar Kelimeler

Vladimir petroviç Nalivkin,, Rus İmparatorluğu yönetimi,, Türkistan.

Teşekkür

Makalemi yazma sürecimde görüş ve katkıları için değerli hocam Prof. Dr. Muhammed Bilal Çelik'e ve makalenin yayın sürecinde yönlendirme ve destekleri için Sayın Prof. Dr. İbrahim Şirin'e teşekkür ederim.

Kaynakça

• Nalivkin, V. P. (1886). Kratkaya İstoriya Kokandskago Khanstva. Kazan Tipografiya İmperatorskago Universiteta. Barthold, W. (2020). Türkistan’ın Kültür Tarihi, (Çev. Gülnisa Aynakulova). Astana Yayınları.