Osmanlı Müesseseleri ve Medeniyeti Tarihi Konularının Doktora Tezlerindeki Yeri ve Son Dönem Konu Eğilimleri (1982-2020)

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 1, 53 - 101, 27.06.2023

Murat Tuğluca

Öz

Bu çalışmanın amacı Osmanlı Müesseseleri ve Medeniyeti Tarihi kapsamına girebilecek konuların son yıllarda yapılan doktora düzeyindeki tez çalışmalarında nasıl yer edindiğini ve bunlardan nasıl bir profil çıkabileceğini görmektir. Bu maksatla çalışmada; YÖK’ün kurulduğu, tüm üniversitelerin bir çatı altında birleştirildiği ve aynı zamanda müessese anabilim dalının da YÖK tarafından kabul edildiği 1982 yılından itibaren Türk üniversitelerinde bu anabilim dalının kapsamına girebilecek türde konuların ele alındığı doktora tezleri incelenmiştir. Ancak burada anabilim dalına değil konulara odaklanılmıştır. Ayrıca tezlerin nitelikleriyle de ilgilenilmemiştir. Zira onca tez içeriğinin bu sınırlı çalışmada değerlendirilmesi mümkün değildir. İçerikle; sadece tezlerin müessese anabilim dalının konularına girip girmediği ve giriyorsa da tasnif yapabilecek kadarıyla ilgilenilmiştir. Çalışmada elde edilen veriler kantitatif bir yöntemle incelemeye tabi tutulmuştur. Bu bağlamda YÖK Ulusal Tez Merkezi internet sayfasında tarama yapılarak 1982 ilâ 2020 yılları arasında Osmanlı tarihiyle ilgili üretilmiş tezler içerisinden müessese anabilim dalıyla ilişkilendirilebilecek olanlar tespit edilmiştir. Buradan elde edilen istatistiki verilerle Osmanlı müessese ve medeniyeti kapsamında incelenebilecek konuların son 39 yılda nasıl bir profil çizdiği ortaya konulmuştur. Buna göre; bu sürede tarihle ve Osmanlıyla ilgili üretilmiş doktora tezlerinin yarısı Osmanlı müesseseleri ve medeniyetiyle ilişkilendirilebilir. Bunlar içerisinde ilim, bilim, kültür ve edebiyatla ilgili tezler %27 oranla en fazla incelenen türde konular olmuştur. Ardından kurumlar (%17), sanat ve mimari (%16), merkez dışı (taşra) bölgelere dair incelemeler (%16), toplum (%10), biyografi (%5), hukuk (%4), iktisat (%4) ve kaynaklar (%1) şeklinde bir sıralama gerçekleşmiştir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Tarihi Araştırmaları, Teşkilat Tarihi, Medeniyet Tarihi, Doktora Tezi, Anabilim Dalı

The Position of the Subjects of the History of Ottoman Institutions and Civilization in Doctoral Dissertations and Recent Subject Trends (1982-2020)

Öz

The aim of this study is to see how the subjects that could be included within the scope of the History of Ottoman Institutions and Civilization have been included in the thesis studies at the doctoral level in recent years and what kind of a profile can be derived from them. For this purpose, this study examines the PhD thesis in Turkish universities since 1982, when the Council of Higher Education (CHE) was established, all universities were united under the same roof, and at the same time the department of institution was accepted by CHE. Here, the focus is not on the department but on the subjects. Additionally, the quality of the theses was not the actual focus of the study. Because it is not possible to evaluate the content of all these theses in this limited study. About the content, the study only focuses whether the theses fall under the subjects of the department and if so, only on the extent that they can be classified. The data obtained in the study were analyzed with a quantitative method. In this context, a search was made on the website of the National Thesis Center of the Council of Higher Education (YÖK-Tez) and the theses produced between 1982 and 2020 on Ottoman history were identified among the ones that could be associated with the department of the institution. With the statistical data obtained here, the profile of the subjects that could be analyzed within the scope of Ottoman institutions and civilization in the last 39 years has been revealed. Accordingly, half of the PhD thesis on history and Ottoman Empire written during this period can be associated with Ottoman institutions and civilization. Among these, theses on science, culture and literature have been the most analyzed type of subjects with a rate of 27%. This was followed by institutions (17%), studies of the non-central regions (16%), art and architecture (16%), society (10%), biography (5%), law (4%), economics (4%) and sources (1%).

Anahtar Kelimeler

Ottoman Studies, history of organization, history of civilization, PhD thesis, Department

Kaynakça

• Gökbilgin, Tayyib (1977). Osmanlı Müesseseleri Teşkilatı Medeniyeti Tarihine Genel Bakış. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Günay, Durmuş ve Aslı Günay (2011). “1933’ten Günümüze Türk Yükseköğretiminde Niceliksel Gelişmeler”, Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, I(1), 1-22.
• İpşirli, Mehmet (2015). “Osmanlı Müesseseleri ve Medeniyeti Tarihi”, Tarih İçin Metodoloji, Ahmet Şimşek (Ed.), Ankara: Pegem Akademi, 59-61.
• Terzi, Arzu (2004). “Osmanlı Müesseseleri ve Medeniyeti Tarihi Anabilim Dalı’nın Tarihçesi”, Cumhuriyetin 80. Yılında Üniversitelerde Tarih Öğrenimi, Araştırmaları ve Yayınları Semineri, İstanbul: Globus Dünya Basınevi, 285-302.