Tīmūr'un gölgesinde: Muṣliḥ Al-Dīn Al-Lārī ile Ankara Savaşı'nın yeniden değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 94 - 104, 20.12.2024

Nilab Saeedi

Öz

Ankara Savaşı (1402), Tīmūr ile Sultan Yıldırım Bāyezīd I arasında gerçekleşmiş ve Osmanlı İmparatorluğu tarihindeki önemli olaylardan biri olarak Fetret Devri'nin başlangıcını işaret eder. Merkezi Osmanlı devletinin sarsılması ve ardından gelen çöküş büyük ölçüde bu savaşa atfedilmektedir. Bu makale, Safavid kökenli bir göçmen olan ve Osmanlı İmparatorluğu’na yerleşen 16. yüzyıl ʿālimi Muṣliḥuddīn el-Lārī’nin Ankara Savaşı anlatısını incelemektedir. Lārī’nin, Osmanlı Sultanı II. Selīm’in tahta çıkışı münasebetiyle sunmuş olduğu, Farsça kaleme aldığı evrensel tarih eseri Mirʾâtü’l-Edvâr ve Mirḳātü’l-Aḫbâr, savaşla ilgili farklı bir bakış açısı sunmaktadır. Bu makalede, eserin bir Osmanlı sultanına ithaf edilmesine rağmen, Lārī’nin anlatısının Tīmūr'u ve onun Osmanlılara karşı düzenlediği seferi meşrulaştırdığı ve böylelikle Tīmūr'un eylemlerini olumlu bir şekilde sunduğu öne sürülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tīmūr, Yıldırım Bāyezīd, Fetret Devri, Mirʾâtü’l-Edvâr ve Mirḳātü’l-Aḫbâr, Evrensel Tarih

Etik Beyan

This article has been prepared in compliance with all ethical and copyright rules. Ethics committee approval is not required for this study.

Destekleyen Kurum

No external funding was used to support this research.

Teşekkür

-

In the shadow of Tīmūr: Revisitng the battle of Ankara with Muṣlıḥ Al-Dīn Al-Lārī

Öz

The Battle of Ankara in 1402 between Tīmūr and Sulṭān Yıldırım Bāyezīd I occupy an important place in the history of the Ottoman Empire and marks the beginning of the Ottoman Interregnum or Fetret Devri. The decentralization and subsequent collapse of the centralized Ottoman state is largely attributed to this battle. This paper examines the narrative of the Battle of Ankara by the sixteenth-century scholar Muṣliḥ al-Dīn al-Lārī, a Safavid immigrant who settled in the Ottoman Empire. A unique perspective on the battle is provided by Lārī's universal history, Mir'atü'l-advār ve Mirkātü'l-Ahbār, which he presented to the Ottoman Sulṭān Selīm II on his enthronement. This paper argues that despite the work being dedicated to an Ottoman sultan, Lārī's account legitimizes Tīmūr and his campaign against the Ottomans by presenting Tīmūr's actions in a favorable light.

Anahtar Kelimeler

Tīmūr, Yıldırım Bāyezīd, Ottoman Interregnum, Mirʾāt al-Advār wa-Mirqāt al-Akhbār, Universal History

Etik Beyan

This article has been prepared in compliance with all ethical and copyright rules. Ethics committee approval is not required for this study.

Destekleyen Kurum

No external funding was used to support this research.

Kaynakça

• Atâyi, N. (2017). Hada’iku’l-hakaik fi tekmileti’ş-şakayik (Vol. 1). İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı.
• Çetin, H. (2012). Timur’un Anadolu seferi ve Ankara savaşı (1. baskı). İstanbul: Yeditepe.
• Daş, A. (2004). Ankara savaşı öncesi Timur ile Yildirim Bāyezīd’in mektuplaşmaları. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 15, ss.141–167.
• Daş, M. (2005). Bizans kaynaklarında Timur imajı. Tarih İncelemeleri Dergisi, 20(2), 43–58.
• Emecen, F. (2014). İhtirasın gölgesinde bir sultan: Yıldırım Bāyezīd. Osmanlı Araştırmaları, 43, ss. 43–67.
• Hoca Sadeddin Efendi. (1979). Tacü’t- tevarih (Vol. 1). Ankara: Kültür Bakanlığı.
• İbn Arabşah, M. (1977). Acâʾibü’l-maḳdûr fî nevâʾibi aḫbâri Tîmûr (A. Nejati, Trans.). Bengah-i Terjuma.
• Imber, C. (2002). The Ottoman Empire, 1300-1650: The structure of power. London: Palgrave Macmillan.
• Inalcik, H. (1954). Ottoman methods of conquest. Studia Islamica, 2, 103. https://doi.org/10.2307/1595144.
• Kastritsis, D. J. (2007). The sons of Bāyezīd: Empire building and representation in the Ottoman civil war of 1402-1413. Leiden: Brill.
• Lâri, M. al D. (2012). Mirat al-Adwar wa Mirqat al-Akhbar (S. J. Sagharvanyan, Ed.; Vol. 1). Miras Maktoob.
• Lâri, M. al D. (2018). Mirat al-Adwar wa Mirqat al-Akhbar (S. J. Sagharvanyan, Ed.; 2nd ed., Vol. 2). Miras Maktoob.
• Manq, ʻAlī ibn Bālī. (2018). El-ikdu’l-manzûm fî zikri efâzıli’r-Rûm: Ali B. Bâlî’nin Şakâ’ik zeyli (M. Hekimoğlu, Ed.; 1. baskı). İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı.
• Me’ani, A. G. (1984). Tarih-I Tezkireha-yi Farsi,. Sanayi.
• Neşri, M. (1949). Kitab-ı cihan-nüma Neşri tarihi (F. R. Unat & M. A. Köymen, Eds.; Vol. 1). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Quinn, S. A. (2021). Persian historiography across empires: The Ottomans, Safavids, and Mughals. Cambridge: Cambridge University.
• Rafie, A. T. (2006). علل سیاسی بروز جنگ آنقره(Political causes of the Ankara war). Fasel-Name-i Tarikh, 5–15.
• Rahmi, E., & Nafiz, O. (Eds.). (1995). Ankara Meydan Muharebesi, 1402. Ankara: Genelkurmay.
• Tang, R. (2017). Multi-Agent Simulation of the Battle of Ankara, 1402. Uniron of Digital Works.
• Tezcan, B. (2016). Muslihiddin Lari (d. 1572): The fate of an immigrant Polymath in the sixteenth century Ottoman Empire. In history from below: A tribute in memory of Donald Quataert (ss. 615–628). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Yazdi, S. al-D. A. (n.d.). Zafar-nama (A. H. Navayi, Ed.; Vols. 1–2). Rayane-i Qayim-yi Isfahan.
• Yüksel, M. Ş. (2010). Dönemin Arap kaynaklarına göre “Ankara Savaşı.” Tarih İncelemeleri Dergisi, cilt.25, s. 1, ss. 351–369.