An Examination of Vibrato Technique in Ney Performance

Yıl 2023, , 57 - 70, 25.03.2023

Lokman Öztürk

https://doi.org/10.30622/tarr.1254468

Öz

The ney is unquestionably one of the main musical instruments that is used in Turkish music and religious music performances. It is utilized in various religious musical genres, particularly in Mevlevi rituals, but it is also commonly used in non-religious musical genres. The instrument's learning process has been continued through a technique called "meşk" throughout history, and changes have occurred in the application of this method due to the increased use of musical notation. Nonetheless, the meşk method remains the most effective way to learn this instrument. Ney’s playing style is taught and passed down from generation to generation with the practice based on the teacher-student relationship. The playing styles of ney are based on the differences in note-performing, ornamentation, and articulation elements. The aim of this study is to address and clarify the concept of vibrato in all its aspects, which has an important place in ney performance and shows differences in practice between styles. The aim of this study is to address and clarify the concept of vibrato, which has an important place in ney performance and shows differences in practice between styles. The literature on the concept of vibrato has been examined, but only a few definitions and information have been found. This study has determined that the ways of making vibrato differ between styles and has identified two ney styles, the lodge style (tekke tavrı) and the Niyazi Sayın style, based on written documents. However, as sufficient information about these styles could not be obtained from written documents, oral sources such as interviews with prominent ney players and teachers (Dr. Süleyman Erguner, M. Sadreddin Özçimi, and Ahmed Şahin) were consulted. According to the information obtained from the interviews and written sources, the definition of vibrato, its place in Turkish music and ney performance, the differences in practice between the styles, the types of vibrato according to the place and the way it is made have been explained. Finally, information about cheek vibrato is provide, and exercises for developing this vibrato technique and the training method are included.

Anahtar Kelimeler

Vibrato Technique on the Ney, The Importance of Vibrato, Types of Vibrato, Ney, Vibrato

Ney İcrasında Vibrato Tekniğine Dair Bir İnceleme

Öz

Türk müziği ve dinî mûsikî icralarında etkin rol alan sazların başında hiç şüphesiz ney gelmektedir. Ney, başta Mevlevi ayinleri olmak üzere birçok dinî mûsikî formunda kullanılmasının yanı sıra la-dinî mûsikî formlarında da yoğun bir şekilde kullanılmaktadır. Bu sazın öğreniminin, tarihsel süreçte meşk adı verilen bir yöntem ile devam ettirildiği bilinmekte olup günümüzde nota kullanımının artması ile işleyişinde değişiklikler oluşmuştur. Bu işleyişteki değişikliklere rağmen meşk yöntemi, bu sazın en etkin öğrenim metodu olmaya devam etmektedir. Hoca-talebe ilişkisine dayanan meşkle ney tavrı öğretilmekte ve nesilden nesile aktarılmaktadır. Ney icra tavrılarını oluşturan öğeler; nota-icra farklılıkları, süslemeler ve artikülasyon öğelerindeki farklılıklardır. Bu araştırma ile amaçlanan; ney icrasında önemli bir yer tutan ve tavırlar arası uygulama farklılıkları gösteren vibrato kavramının tüm yönleri ile ele alınması ve açıklığa kavuşturulmasıdır.
Bu amaçla; ney icrası özelinde vibrato kavramının literatürdeki yeri incelenmiş ancak birkaç tanım ve bilgiden öteye gidilememiştir. Yazılı kaynaklardan elde edilen bilgilerde vibratonun yapılış şekillerinin tavırlar arasında farklılık gösterdiği belirlenmiş ve bu minvalde ülkemizdeki ney tavırlarının tespiti yapılmaya çalışılmıştır. Taranan kaynaklarda tekke tavrı ve Niyazi Sayın tavrı olmak üzere iki ney tavrından bahsedildiği görülmüştür. Yazılı kaynaklardan detaylı bilgiye ulaşılamadığından sözlü kaynaklara başvurma gerekliliği doğmuş ve her biri günümüzde önde gelen neyzen ve eğitmenlerden olan Doç. Dr. Süleyman Erguner, M. Sadreddin Özçimi ve Ahmed Şahin ile görüşmeler yapılmıştır. Yapılan görüşmelerden ve yazılı kaynaklardan edinilen bilgilere göre vibratonun tanımı, Türk müziğindeki ve ney icrasındaki yeri, tavırlar arasındaki uygulama farklılıkları, yapıldığı yere ve yapılış şekline göre vibrato çeşitleri açıklanmaya çalışılmıştır. Son olarak yanak vibratosuyla ilgili bilgilere yer verilmiş olup bu vibrato tekniğinin geliştirilmesine ve eğitim şekline dair egzersizlere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ney, Neyde Vibrato Tekniği, Vibrato, Vibratonun Önemi, Vibrato Çeşitleri

Kaynakça

• Arıkan, R. (2011). Araştırma Yöntem ve Teknikleri. Nobel Yayın Dağıtım.
• Aydın, M. C. (2019). Neyzen Halil Dikmen’in Ney Tavrı ve Ses Kayıtlarının Müzikal Analizi [Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Behar, C. (2008). Musıkiden Müziğe (2. bs). Yapı Kredi Yayınları.
• Behar, C. (2015). Osmanlı / Türk Musıkisinin Kısa Tarihi (1. baskı). Yapı Kredi Yaỵları.
• Beşiroğlu, Ş. (1998). Türk Mûsikîsinde Üslup ve Tavır Açısından Meşk. İçinde IV. İstanbul Türk Müziği Günleri Türk Müziğinde Eğitim Sempozyumu. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Erguner, S. (2007). Ney Metod (2. bs). Erguner Müzik.
• Ersöz, B. (2014). Flüt Vibratosu [Sanatta Yeterlik Tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Kandemir, A. (2019). Popüler Müzikte Ney’in Kullanımı ve Post Modern Yaklaşımlar [Yüksek Lisans Tezi]. Ege Üniversitesi.
• Köroğlu, N. O. (2015). Niyazi Sayın’ın Toplulukla Saz Eseri İcralarındaki Tavrının İncelenmesi ve Bu Çerçevede Oluşturulan Etütlerin Ney Eğitiminde Kullanılabilirliği [Doktora Tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Özbek, S. (2006). Niyazi Sayın ile Röportaj. Zeck Dergisi, 16. http://neyniyaz.blogspot.com/2008/10/niyazi-sayn-zeck-dergisi-rportaj.html
• Özbilen, N. Ö. (2007). Fasıl Şarkıcılığı Açısından Türk Makam Müziği’nde Süslemeler [Sanatta Yeterlik Tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Radyo Haftası Dergisi. (1954). Hadise Yayın Evi, 12.
• Say, A. (2005). Müzik Sözlüğü (C. 2). Müzik Ansiklopedisi Yayınları.
• Tan, A. (2008). Niyazi Sayın’ın Ney Tavrında Perde Pozisyonları [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi. Tanrıkorur, C. (2008). Osmanlı Dönemi Türk Musikisi (5. bs). Dergâh Yayınları.
• Turgay, H. (2017). Flüt Vibratosunun Teknik, Müzikal ve Kültürel Boyutu. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, 3(2). https://doi.org/10.22252/ijca.370899
• Tüfekçi, A. (2011). Coğrafi Yayılım, Kültür-Medeniyet Etkileşimleri Çevçevesinde: “Ney” Tarih, Teknik ve İcrasına İlişkin Karşılaştırmalı Bir Analiz [Doktora Tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Üstünkaya, O. (2021). Neyzen Yavuz Akalın Özelinde Ney İcrâ Tavrı [Yüksek Lisans Tezi]. Uludağ Üniversitesi.
• Varış, Y. A. (2012). Viyolada Vibrato Tekniği ve İncelemesi. NWSA-Fine Arts Dergisi, 7(2). https://doi.org/10.12739/10.12739