Kur’ân’ı Mûcize Kılan İ’câz Yönü: Fesâhat ve Tenâsüp (Fahreddin er-Râzî’ye Göre)

Yıl 2018, , 39 - 60, 30.12.2018

İbrahim Halil Erdoğan

https://doi.org/10.30622/tarr.430042

Cited By: 1

Öz

Kur’ân’ın
mûcize yönlerini ifade eden i’câzu’l-Kur’ân meselesi, geçmişten günümüze tazeliğini
koruyarak araştırmalara konu olmaya devam etmiştir. Çağımızda birçok İslam
âlimi, konu ile ilgili eserler telif etmiş ve daha önceki i’câz vecihlerinden
farklı birtakım meseleleri gündeme getirmişlerdir.

Kur’ân’ın i’câzı konusunda Abdulkâhir
Cürcânî’nin (ö. 471/1078) eserlerini tetkik eden Fahreddin er-Râzî (ö. 606/1210),
Abdulkâhir’in konu ile ilgili üç eserini özetlemiş ve “Nihâyetü’l-Îcâz fî
Dirâyeti’l-İ’câz” ismiyle ayrı bir eser telif etmiştir. Kelâmî konularda
yazdığı eserlerin neredeyse tümünde i’câz konusunu detaylı bir şekilde ele almış,
Kur’ân’ın mûcize oluşunu üstün fesâhatinde ve tenâsübünde olduğunu tespit
etmiştir. Ancak Râzî’nin fesâhat anlayışı daha önce Câhız’ın (ö.255/865) ifade
ettiği fesâhat anlayışından farklıdır. Câhız, sadece lafızcı bir yaklaşımla
fesâhatı tarif ederken, Cürcânî ve Râzî, lafız-mâna birlikteliğini sağlayan bir
fesâhat anlayışına sahiptir.  Döneminde
yazılan birçok eseri incelemesi ve i’câz meselesini geniş bir yelpazede ele
almasının yanı sıra daha önce hiçbir âlimin bahsetmediği Kur’ân âyetleri
arasındaki tenâsübün bir i’câz veçhi olduğunu ortaya koyması açısından önemli
bir yere sahiptir. Bu
çalışmada Râzî’nin fesâhat anlayışı ve daha önce kimsenin üzerinde
durmadığından yakındığı “tenâsüp” meselesi incelenecektir.

Not: Bu makale 24/03/2017 tarihinde
tamamladığım “Nübüvvetin İspatı Bağlamında Fahreddin er-Râzî’nin
İ’câzu’l-Kur’ân Görüşü” başlıklı doktora tezi esas alınarak hazırlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kelam, Nübüvvet, Fahreddin er-Râzî, Mûcize, Tehaddî, İ’câz.

Icaza of the Qur’an Makes Miracle: Eloquence and Harmony (According to Fahraddin al-Razi)

Öz

The issue of i’câzu’l-Qur’an, which expresses the militaristic aspects of the Qur’an,has continued to be a subject of research by protecting its daily glory from the past. Many Islamic scholars in our age have copyrighted works related to the subject and brought up a number of different issues from previous ones. Fahreddin al-Razi (d. 606/1210), who examined the works of Abdulkahir Jurjani (d. 471/1078) on the subject of the Qur’an, summarized Abdulkahir’s three works on the subject and summarized “Nihayetu’l- Icâz fi Dirayeti’l-I’caz” he has written a separate work under the name. Almost all of the writings he wrote in theological writings have dealt with the subject of i’jaz in detail and have found that the Qur’an is in the superior favors and tenacity of the formation of the spirit. However, the understanding of Razi’s fâââhat is different from the concept of misrepresentation previously expressed by Jahiz (p. 255/865). While Jahz describes it as a lousy approach, Jürcânî and Razi have an understanding of the abundance of words and words. In addition to examining many works written in the period and discussing the subject of i’cz in a wide range of fiefs, it also has an important place in terms of revealing that the genuineness among the verses of the Qur’an, which no scholar has mentioned before, is an i’câz vechhi. In this study, Razi’s understanding of “Eloquence” and the question of “Harmony” which is close to the fact that he did not care about anyone before will be examined. Note: This article is extracted from my doctorate dissertation entitled “Icaza Of Quran Opınıon Of Fahreddın Al-Razı In The Context Of Prophethood Proof”, (PhD Dissertation, Erciyes University, Kayseri/ Turkey, 2017). 

Anahtar Kelimeler

Kalam, Prophecy, Fahraddin al-Razi, Miracle, Challenge, Icaza

Kaynakça

• Kur’ân-ı Kerîm Meâli. Halil Altuntaş. Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2010.
• Abdulcebbâr, Ḳâḍî. Şerḥu Uṣûli’l- Ḫamse. Thk. Abdulkerîm Aḥmed Osmân. Kahire: Mektebetü Vehbe. 1996.
• Arpa, Abdülmuttalip. “Fahreddin Er-Râzî’nin İ’câzu’l-Kur’ân Anlayışı”. The Journal of Academic Social Science Studies. 2013, VI/8: 781/800.
• Bâḳillânî, Ebû Bekr Muḥammed b. et-Ṭayyib. İʿcâzu’l-Ḳur’ân. Thk. es-Seyyid Aḥmed Ṣaḳr. Kahire: Dâru’l-Maʿârif, 1954.
• Bayram, İbrahim. “İslâm Düşüncesinde Nübüvvetin Vehbîliği-Kesbîliği Meselesi”. Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2015, I/169-198.
• Bolay, M. Naci, “Delâlet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları. 1994, IX/119.
• Cürcânî, Abdulḳâhir b. Abdurraḥman. Delâilu’l-İʿcâz. Thk. Maḥmûd Muḥammed Şâkir. Kahire: Mektebetü’l-Ḫancî, 1984.
• Cürcânî, Abdulḳâhir b. Abdurraḥman. Esrâru’l-Belâġa. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2001.
• Derînî, Fetḥî. Buḥûsu Mukâreneti fî’l-Fıkhî’l-İslâmiyyi ve Usûlihi. Müessetü’r-Risâle. Beyrut, 2008.
• Fâize, Sâlim Ṣâlih. İlmü’l-Meʿânî fi’t-Tefsîri’l-Kebîr li’l-Faḫri’r-Râzî ve Eserihi fi’d-Dirâsâti’l-Belaġiyye. Doktora Tezi. Mekke: Ümmü’l-Ḳurâ Üniversitesi, 1992.
• Hacımüftüoğlu, Nasrullah. Fahreddin er-Râzî’nin Nihâyetü’l-Îcâz fî Dirâyeti’l-İ’câz’ının Tahkikli Neşri ve Abdulkâhir el-Cürcânî’nin Belâgat Alanındaki Eserleriyle Mukayesesi, Doktora Tezi. Erzurum, 1987.
• Hacımüftüoğlu, Nasrullah. Kelam, İ’câz ve Belâgat İlişkisi Üzerinde Araştırmalar. Yayınlanmamış Çalışma. Erzurum, 1989.
• Hacımüftüoğlu, Nasrullah. Kur’ân’ın Belâgatı ve İ’câzı Üzerine. Erzurum: Ekev Yayınları, 2001.
• Ḫaṭîb, AbdulKerîm. el-İʿcâz fî Dirâseti’sâbiḳîn. Beyrut: Dâru’l-Fikri’l-Arabî, 1974.
• Ḫaṭṭâbî, Ebû Süleyman b. İbrahim. Beyânu İʿcâzi’l-Ḳur’ân. Thk. Muḥammed Ḫalefullah Aḥmed. Muḥammed Zaġlûl Sellâm. (Selâsu Resâil). Kahire: Daru’l-Maârif, 1976.
• İbn-i Ḫallikân, Ebu’l-Abbâs Şemsüddîn. Vefeyâtu’l-Aʿyân ve Enbâu Ebnâi’z-Zemân. Thk. İḥsân Abbâs. Dâru Ṣadır. Beyrut, 1994.
• İbn-i Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmâʿil. es-Sîyretü’n-Nebeviyye. Beyrut: Dâru’l-Maʿrife, 1976.
• İbn-i Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmâʿil. Tefsîru’l- Ḳur’âni’l-Aẓîm. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1998.
• İbn-u Asâkir. Tarîḫu Medîneti Dımaşḳ. Thk. Ali Şîrî. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1995.
• İbn-u Manẓûr, Muḥammed b. Mükrem. Lisânu’l-Arab. Beyrut: Dâru Ṣâdır, ts.
• İsmail Hakkı, İzmirli. Yeni İlmi Kelam. İstanbul: Ankara Okulu Yayınları, 2013.
• Karadeniz, Osman. “Kelamcılara Göre Kur’ân-ı Kerîm’in İ’câz Meselesi”. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1986: III/135-146.
• Nesefî, Ebu’l-Muʿîn. Tabṣiratu’l-Edille fî Uṣûli’d-Dîn. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2003.
• Râfiʿî, Mustafa Ṣâdık. İʿcâzu’l-Ḳur’ân ve’l-Belâġatu’n-Nebevviyye. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1973.
• Râzî, Faḫreddîn. el-Erbaʿîn fî Uṣûli’d-Dîn, Thk. Ahmed Ḥicâzî es-Sekkâ, Kahire: Mektebetü’l-Külliyâti’l-Ezheriyye. Kahire, 1986: II/87.
• Râzî, Faḫreddîn. el-Mebâḥisu’l-Meşriḳiyye fî İlmi’l-İlâhiyyâti ve’t-Ṭabîʿiyyât. Beyrut: Dâru’l-Kitabi’l-Arabî, 1990.
• Râzî, Faḫreddîn. el-Mesâilu’l- Ḫamsûn fî Uṣûli’dîn. Thk. Aḥmed Ḥicâzî es-Sekkâ. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1990.
• Râzî, Faḫreddîn. el-Meṭâlibu’l-Âliye mine’l-İlmi’l-İlâhî, Thk. Aḥmed Ḥicâzî es-Sekkâ, Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1987.
• Râzî, Faḫreddîn. Mefâtîḥu’l-Gayb, Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2013.
• Râzî, Faḫreddîn. Muḥassalu Efkâri’l-Muteḳaddimîn ve’l-Müteaḫḫirîn mine’l-Ulemâi ve’l-Mütekellimîn. Kahire: Mektebetü’l-Külliyâti’l-Ezheriyye, ts.
• Râzî, Faḫreddîn. Nihâyetü’l-Îcâz fî Dirâyeti’l-İʿcâz, Thk, Nasrullah Hacımüftüoğlu, Beyrut: Dâru Sâdır, 2004.
• Râzî, Faḫreddîn. Nihâyetü’l-Ukûl fî Dirâyeti’l-Uṣûl. Thk. Saʿîd Abdullaṭif Fûda. Beyrut: Dâru’z-Zehâir, 2015.
• Suyûṭî, Celaleddin. el-İtḳân fî Ulûmi’l-Ḳur’ân. Kahire: Dârü’l-Meʿârif, 1996.
• Şehbe, İbn-i Ḳâḍî. Ṭabaḳâtu’ş-Şâfiʿiyye. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1986.
• Zehebî, Şemsüddîn b. Aḥmed. Tarîḫu’l-İslâm ve Vefeyâti’l-Meşâhîri ve’l-Aʿlâm. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1987.
• Zemaḫşerî, Ebu’l-Ḳasım Maḥmûd b. Omer. el-Keşşâf an Ḥaḳâiḳi’t-Tenzil, Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1986.
• Zerḳân, Muḥammed Ṣâliḥ. Faḫreddin er-Râzî, Ârâuhu’l-Kelâmiyyeti ve’l-Felsefiyye. Kahire: Dâru’l-Fikr, 1963.