Agricultural Production in the Ottoman Country: Ottoman Sipahi and Peasant

Yıl 2021, , 725 - 751, 25.06.2021

Mehmet Ali Türkmenoğlu

https://doi.org/10.30622/tarr.910256

Cited By: 3

Öz

Sipahi-peasant relations in the Ottoman Empire have always been one of the topics studied by Ottoman social and economic history researchers. However, domestic research based on archival documents has always remained at a negligible rate compared to those made by westerners in this area. This situation has led to the result that the studies are often handled with an Orientalist perspective. For this reason, the Ottoman Timar system has always been compared with the European feudal order. In fact, the two systems differ from each other much more than their similarity. If the European feudal order were to be compared to an order in the Ottoman Empire, this would undoubtedly be the Timar system. Moreover, this understanding is often a misunderstanding and its fundamental points. The reason why timar is compared with Feudality is the effort to compare and understand the sipahi and the senor, the peasant and the serf. However, the Timar system, which is the basic land management and tax collection system, like many institutions of the Ottoman Empire, is more oriental than western in terms of its own and resources. Indeed, it would be more correct to look for the origins of the Timar system in the katia system in the Abbasids or the ikta system in the Seljuks, not in the feudal system that existed in western societies before it. In fact, aside from the indispensability of tax collection for states, the fact that almost all of the production was agricultural-based in the Middle Ages and the transportation vehicles were very limited and slow in this period, the tax should be collected in kind and spent in the place where it was collected rather than transported. The need to collect the tax in kind and spend it on site has created the need for an organization of tax collectors all over the country. For this reason, whether its name is timar, katia or feudal order, similar structures appeared in all medieval states. In every country where these structures emerged, the relationship of the members of this structure naturally came to the agenda, and this relationship, which takes place in very different channels within the framework of the special conditions of each country, has been a subject of great interest to today's researchers. In the article, in the case of the Ottoman Empire, this relationship, namely the relationship between the taxpayer-collector, or in other words, the relationship between the ruler and the ruled, or the military-reaya relationship in the term, finally, the sipahi-peasant relationship is discussed.

Anahtar Kelimeler

Ottoman, History, Feudalism, Sipahi, Villager, Timar, Tax

Osmanlı Taşrasında Zirai Üretim: Osmanlı Sipahisi ve Köylüsü

Öz

Osmanlı Devleti’nde sipahi-köylü ilişkileri her zaman Osmanlı sosyal ve ekonomi tarihi araştırıcılarının incelediği konulardan birisi olmuştur. Ancak arşiv belgelerine dayalı yerli araştırmalar, bu alanda batılılar tarafından yapılanlara kıyasla ihmal edilmiştir. Bu durum yapılan çalışmaların sıklıkla Oryantalist bir bakış açısıyla ele alınması sonucunu doğurmuştur. İşte bu sebeple Osmanlı timar sistemi daima Avrupa feodal düzeniyle karşılaştırılmıştır. Aslında iki sistemin birbirinden farklılığı benzerliğinden çok daha fazladır. Gerçi Avrupa feodal düzeni Osmanlı’daki bir düzenle kıyas edilecek olsa bu şüphesiz timar sistemi olur; ancak bu kıyas Avrupalının gözüyle sistemi anlama çabasından öte gitmez. Kaldı ki bu anlama da çoğu zaman bir yanlış anlama olur. Zira timarın feodaliteyle karşılaştırılmasının sebebi sipahi ile senyörü, köylü ile serfi karşılaştırma ve anlama çabasıdır. Ancak Osmanlı Devleti’nin birçok kurumu gibi temel toprak yönetim ve vergi toplama sistemi olan timar sistemi de kendine özgü ve kaynakları itibariyle de batılı olmaktan çok doğuludur. Gerçekten timar sisteminin kökenlerini kendisinden önce batı toplumlarında yaşanan feodal sistemde değil Abbasilerdeki katia sisteminde veya Selçuklulardaki ikta sisteminde aramak daha doğru olur. Bu yapılanmaların ortaya çıktığı her ülkede tabii olarak bu sistemin elemanlarının ilişkileri meselesi de gündeme gelmiş; her ülkenin kendi özel şartları çerçevesinde çok farklı mecralarda seyreden bu ilişki günümüz araştırmacılarının çok ilgisini çeken bir konu olmuştur. Makalede, Osmanlı Devleti örneğinde bu ilişki; vergi veren-toplayan, yöneten-yönetilen şeklinde belirtilmiştir. Istılahtaki adıyla askeri-reaya ilişkisi, nihayet konunun kendi adıyla ifade edecek olursak sipahi-köylü ilişkisi ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, Tarih, Feodalite, Sipahi, Köylü, Timar, Vergi

Kaynakça

• (Başkanlık Osmanlı Arşivi), Osmanlı Arşivi. Cevdet Tımar Tasnifi Defterleri.
• (Başkanlık Osmanlı Arşivi), Osmanlı Arşivi. İbn'ül Emin Dahiliye Tasnifi Defterleri.
• (Başkanlık Osmanlı Arşivi), Osmanlı Arşivi. Mühimme Defterleri, No. 23.
• Afyoncu, Erhan. “Sipahi”. TDV. İslam Ansiklopedisi. 37 / 256-258. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
• Barkan, Ömer Lütfi. “Feodal Düzen ve Osmanlı Tımarı”. Hacettepe Üniversitesi Türkiye İktisat Tarihi Semineri, (1973 Haziran).
• Barkey, Karen. Eşkıyalar ve Osmanlı Tarzı Devlet Merkezileşmesi. Çev. Zeynep Altok. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2011.
• Bloch, Marc. Feodal Toplum. Çev. Mehmet Ali Kılıçbay. Ankara: Doğu-Batı Yayınları, 4. Baskı, 2005.
• Çakır, Baki. Osmanlı mukataa sistemi XVI. XVIII yüzyıl. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2003.
• Çaylak, Adem. “Osmanlı’da “Yöneten-Yönetilen” İlişkisi: Başlıca Yaklaşımlar ve Şerif Mardin”. Kırıkkale: Kırıkkale Ü. Sos. Bil. Enstitüsü Kamu Yönetimi ABD Yüksek Lisans Tezi, 1997.
• Davud Paşa Mahkemesi 1 Numaralı Sicil (H.1196 - 1197 / M.1782 - 1783). İstanbul: Kültür AŞ., 2019. Erişim adresi: www.kadisicilleri.org
• Emecen, Feridun. Osmanlılarda Yerleşik Hayat Şehirliler ve Köylüler. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 2000.
• Eyüb Mahkemesi 90 Numaralı Sicil (H. 1090 - 1091 / M. 1679 - 1680). İstanbul: İSAM Yayıncılık, 2011. Erişim adresi: www.kadisicilleri.org
• İnalcık, Halil. “Adaletname”. TDV. İslam Ansiklopedisi. 1 / 346-347. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.
• İnalcık, Halil. “Köy Köylü ve İmparatorluk” V. Milletlerarası Türkiye Sosyal ve İktisat Tarihi Kongresi, İstanbul: M. Ü. Türkiyat Araştırma ve Uygulama Merkezi, 21-25 Ağustos 1989.
• İnalcık, Halil. “Köy Köylü ve İmparatorluk” V. Milletlerarası Türkiye Sosyal ve İktisat Tarihi Kongresi. M. Ü. Türkiyat Araştırma ve Uygulama Merkezi. (21-25 Ağustos 1989).
• İnalcık, Halil. “Osmanlılarda Raiyyet Rüsumu”. Belleten. XXIII. (1959). 577-594.
• İnalcık, Halil. “Tımar”. TDV. İslam Ansiklopedisi. 41 / 168-173. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
• İnalcık, Halil. Devlet-i Âliyye Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar I. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, Ekim 2009.
• İnalcık, Halil. Osmanlı Ekonomik ve Sosyal Tarihi. Çev. Ayşe Berktay vd., Cilt: 2. İstanbul: Eren Yayıncılık, 2004.
• İnalcık, Halil. Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ 1300-1600. Çev. Ruşen Sezer. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2009.
• İnalcık, Halil. Osmanlı İmparatorluğunun Ekonomik ve Sosyal Tarihi 1300-1600. Çev. Halil Berktay. İstanbul: Eren Yayıncılık, 2000.
• İslamoğlu, Huricihan. Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Köylü. Haz. Ayşe Çavdar. İstanbul: İletişim Yayınları, 2. Baskı, 2010.
• Kantaş, Mehmet Ziya. Lübnan’da Lise Düzeyinde Okutulan Resmi Tarih Kitabında Türk Tarihi Algısı. Ankara: Gece Akademi Yayıncılık, Eylül 2019.
• Köprülü, Mehmet Fuat. “Orta Zaman Türk-İslam Feodalizmi”. Belleten. 5 / 29. (1943). 320-331.
• Lindner, Rudi Paul. Ortaçağ Anadolu’sunda Göçebeler ve Osmanlılar. Çev. Müfit Günay. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları, 2000.
• Lindner, Rudi Paul. Ortaçağ Anadolu’sunda Göçebeler ve Osmanlılar. Çev. Müfit Günay. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları, Haziran 2000.
• Özyüksel Murat. Feodalite ve Osmanlı Toplumu. İstanbul: Der Yayınları, 3. Baskı, 1997.
• Rumeli Sadâreti Mahkemesi 106 Numaralı Sicil (H. 1067 – 1069 / M. 1956 – 1958). İstanbul: Kültür AŞ., 2019. Erişim adresi: www.kadisicilleri.org
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı. Osmanlı Tarihi (Osmanlı Devleti’nin Kuruluşundan İstanbul’un Fethine Kadar). Ankara: TTK Yayınları, 1982.
• Üsküdar Mahkemesi 396 Numaralı Sicil (H. 1150 – 1151 / M. 1737 – 1738). İstanbul: Kültür AŞ., 2019. www.kadisicilleri.org
• Veinstein, Gilles. “Çiftlik Tartışması Üzerine” Osmanlıda Toprak Mülkiyeti ve Ticari Tarım, Eds. Çağlar Keyder & Faruk Tabak. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2009.