Beden, Mesken ve Bilgi Mahremiyeti Açısından Sosyal Medyadaki Tasarrufların Fıkhî Açıdan Değerlendirilmesi

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 1, 25 - 44, 15.06.2018

Nilüfer Sena Çalık

https://doi.org/10.30622/tarr.402056

Cited By: 3

Öz

İnternet, ortaya çıktığı zamanlarda günümüzdeki gibi yaygın bir
kullanım alanına sahip değilken, mobil iletişim teknolojilerindeki gelişmeler
ile birlikte her an elimizin altında olan, hayatımızı kolaylaştıran birer araca
dönüşmüştür. İnternetin bu derece yaygın kullanılmasında ve hayatımızın
vazgeçilmez birer parçası hâline gelmesinde sosyal medya araçlarının etkisi göz
ardı edilemeyecek kadar büyüktür.

İnternet teknolojisinin hayatımıza girmesi ile birlikte fıkhî
açıdan tartışılması gereken yeni meseleler ortaya çıkmıştır. Özellikle sosyal
medya araçlarının hayatımızda bu derece etkin yer etmeye başlaması sosyal medya
üzerinde yeni tartışma alanlarını da beraberinde getirmiştir. Sosyal medyada
mahremiyet algısı da bu yeni tartışma alanlarından birisidir.

Mahremiyet insana kendi kendisine kalabileceği, başkalarının gözetiminden uzak
bir alan tesis etmektedir. Her koşulda korunması gereken bu mahremiyet
algısının sanal ortama gelindiğinde değişime uğradığı görülmektedir. Bu çalışmada
Allah’ın bizi ve bedenlerimizi korumak adına mahremiyet kavramı ile nasıl bir
sınır oluşturduğuna değinerek sosyal medya kullanıcılarının sosyal medya
hesapları üzerinden bu sınırları nasıl ihlal ettiklerine ve fıkhi açıdan nasıl
bir mahremiyet anlayışına sahip olmamız gerektiğini ortaya koymaya çalışacağız. 

Anahtar Kelimeler

Mahremiyet, fıkıh, sosyal medya, internet, tesettür

Evaluation of the Social Media Savings in Terms of Body, Dwelling and Knowledge Privacy

Öz

The Internet did not have a widespread use as of the time it first
appeared. Along with the
development of mobile communication technologies, it has been transformed into
a vehicle that is under our control at all times, making life easier. The influence of social media
tools on widespread use of internet is so gerat that it can not be ignored.
Moreover, this makes internet an indispensible parts of our lives.

With the advent of Internet technology in our lives, new issues
have emerged that need to be discussed in terms of jurisprudence. That social media tools have taken an
effective place on our lives bring new discussion area on social media. The sense of privacy in the social media
is one of these discussed areas.

Privacy establishes a space that
people can be left alone to themselves, far from others’ supervision. This sense
of privacy, which must be protected in every circumstance, seems to have changed
when comes to virtual presence. This study aims the show that how social media
users violate these boundaries through social media accounts and how we should
have an understanding of privacy from the point of view of fiqh, referring to
how Allah creates a boundary with the concept of privacy in order to protect us
and our bodies.

Anahtar Kelimeler

Privacy, Islamic Law, Social Media, İnternet, being covered

Kaynakça

• Aktaş, Cihan, Mahremiyetin Tükenişi, İstanbul: Nehir Yayınları, 1995.
• Apaydın, H. Yunus, “Tesettür”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2011, XL, 538.
• Arslan, Abdurrahman, Dünyaya Müslümanca Bakmak, 2. b., İstanbul: Beyan Yayınları, y.y..
• Atar, Fahrettin, “Nikah”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA) İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2007, XXXIII, 112.
• Aydın, Nevzat, “Hadislerde Mesken Mahremiyetini Tehdit Eden Unsurlara Karşı Alınan Önlemler”, Ekev Akademi Dergisi, s. 63, 2015.
• Babacan, Haşlak ve Hira Mehmet Emin, İrfan, İsmail, “Sosyal Medya ve Arap Baharı”, Akademik İncelemeler Dergisi, c. VI, s. 2, (2011).
• Boynukalın, Ertuğrul, “Makâsıdü’ş-şerîa”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2003, XXVII.
• Cerrah, Lokman, “Sosyal Medya ve Bazı Kurumsal Etkileşimler ve Sosyal Medyaya Eleştirel Yaklaşım”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, c. IV, s. 20 (2016).
• Çağrıcı, Mustafa, “İffet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2000, XXI.
• Çağrıcı, Mustafa, “Tecessüs”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2011, XL.
• Çakır, Muhammed, “Soysal Medya ve Gösteri”, Sosyal Medya Araştırmaları-I, (ed.) Ali Büyükaslan, Ali Murat Kırık, 2. bs., Konya:Çizgi Yayınları, 2017.
• Çeker, Orhan, “Halvet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2011, XV.
• Dağıtmaç, Murat, Sosyal Medya Bizi Neden Kullanır, İstanbul: Metafoz Yayınları, 2015.
• Davudoğlu, Ahmed, Sahih Müslim Tercemesi ve Şerhi, İstanbul: Sönmez Yayınları, c. VII, 1980.
• Davudoğlu, Ahmed, Sahih Müslim Tercemesi ve Şerhi, İstanbul: Sönmez Yayınları, c. X, 1983.
• Davudoğlu, Ahmed, Sahih Müslim Tercemesi ve Şerhi, İstanbul: Sönmez Yayınları, 2. bs., c. I, 1977.
• Develioğlu, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, 2. bs., Ankara: y.y. 1970.
• el- Kâsânî, Alâüddin Ebubekr b. Mes’ûd b. Ahmed, Bedâiu’s-Sanâi’fi Tertibi’ş-Şerâi, Darul Kutubi’l-İlmiyye, c. II (1986).
• el-Cessâs, Ebû Bekr Ahmed b. Alî er-Râzî, Ahkamu’l Kur’an, thk. Abdusselam Muhammed Ali Şahin, Beyrut: Daru’l Kütübü’l İlmiyye, 1994, c. III.
• el-Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ahmed, Bidâyetü’l-Hidâye, thk. Doktor Muhammed Zainham Muhammed Azab Kahire: Mektebetu Medbuli, 1993.
• el-Karâfî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. İdrîs b. Abdirrahmân el-Mısrî, ez-Zahîre, Beyrut: Daru’l Garbı’l İslamiyye, 1994, c. I.
• el-Karâfî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. İdrîs b. Abdirrahmân el-Mısrî, Envâru’l-Burûk fi Envâi’l-Furûk, Âlemu’l Kutub, c. IV.
• el-Kâsânî, Alâüddîn Ebû Bekr b. Mes‘ûd b. Ahmed, Bedaiu’s-Sanâi’ fi Tertîbi’ş-Şerâ’î, Daru’l Kutubi’l-İlmiyye, 1986, c. II.
• el-Kâsânî, Alâüddîn Ebû Bekr b. Mes‘ûd b. Ahmed, Bedaiu’s-Sanâi’ fi Tertîbi’ş-Şerâ’î, Daru’l Kutubi’l İlmiyye, 1986, c. VII.
• el-Kudûrî, Ebü’l-Hüseyn Ahmed b. Ebî Bekr Muhammed b. Ahmed, et-Tecrid (Kudûrî) thk. Merkezi el-Dirasati’l Fıkhiyye ve’l İktisadıyye, Kahire: Daru’s-Selam, 2006, c. X.el-Kudûrî, Ebü’l-Hüseyn Ahmed b. Ebî Bekr Muhammed b. Ahmed, Muhtasar’ul Kudûrî, thk. Kamil Muhammed Muhammed Avide, Daru’l Kutubi’l İlmiyye, 1997.
• en-Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî, Ravzatü’t Tâlibîn ve Umdetü’l Müttakin, thk. Zuheyr eş-Şaviş Beyrut: Mektebetu’l İslâmi, 1991, c. X.
• Erdoğan, Mehmet, Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, 4. bs., İstanbul: Ensar Yayınları, 2013.
• Erdoğan, Mehmet, İslam Hukukunda Ahkâmın Değişmesi, 6. bs., İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Vakfı Yayınları, 2009.
• er-Râzî, Ebu Abdillâh (Ebü’l-Fazl) Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn, Tefsîr-i Kebîr Mefâtîhu’l Gayb, çev. Suat Yıldırım v. dğr., Ankara: Akçağ Yayınları, 1990, c. VIII.
• es-Serahsî, Ebû Bekr Şemsü’l-eimme Muhammed b. Ebî Sehl Ahmed, el-Mebsût, Beyrut: Daru’l Marife, 1993, c. X.
• ez-Zeccâc, Ebû İshâk İbrâhîm b. es-Serî b. Sehl, el-Bağdâdî, Me’ani’l Kur’an ve İrabüh, thk. Abdulcelil Abduhu Şelbî, Beyrut: Âlemü’l Kutub, 1988, c. IV.
• Güllük, İsmail, Avret Mahremiyeti Prensipleri Açısından Görüntü Gerçeklik, Sanal Âlem ve Cinsellik Üzerine Fıkhî Bir Analiz” İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, s.23 (2014).
• Gündüz, Olgun, “Toplumsal Değişme ve Mahremiyet Algısı”, Din Gelenek ve Ahlak Bağlamında Mahremiyet Algıları Sempozyumu, (ed.) Yavuz Ünal v. dğr., Samsun: Ordu İlahiyat Vakfı Yayını, c. I (2015).
• https://wearesocial.com/blog/2018/01/global-digital-report-2018, erişim tarihi:07.02.18.
• İbn Atiyye, Ebû Muhammed Abdülhak b. Gālib b. Abdirrahmân b. Gālib el-Muhâribî el-Gırnâtî el-Endelüsî, el Muharrerü’l Veciz fi Tefsiril Kitabi’l Azîz, , thk. Abdüsselâm Abdüşşâfi Mauhammed Beyrut: Daru’l Kutubi’l-İlmiyye, c. III.
• İbnü’l-Mülakkın, Ebû Hafs Sirâcüddîn Ömer b. Alî b. Ahmed el-Ensârî el-Mısrî, Tavzih li Şerhi’l-Câmi’i’s Sahîh, thk. Daru’l Felah li’l-Bahsi’l-İlmi ve Tahkiki’t Türas, Dımeşk: Daru’l Nevadır, 2008, c. III.
• İnce, İrfan, “Ridde”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2008, XXXV.
• Karaman, Hayreddin v. dğr., Kur’an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2008, c. IV.
• Karaman, Hayreddin v. dğr., Kuran Yolu Türkçe Meâl Ve Tefsir, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, c. III (2007).
• Kartal, Mehmet, “Türkiye’de Sosyal Medya Raporu”, İletişim ve Diplomasi Dergisi, s. 1 (2013).
• Kaypak, Şafak, “Modernizmden Postmodernizme Değişen Kentleşme”, Küresel İktisat ve İşletme Çalışmaları Dergisi, c. II, s. 4 (2013).
• Kıranşal, Abdülaziz, Gençler İçin Sosyal Medya İlmihali, 6. bs., Ankara: MGV Yayınları.
• Kutub, Seyyid, Fazılâl-îl Kur’an, çev. İ. Hakkı Şengüler, M. Emin Saraç, Bekir Karlıdağ, İstanbul: Hikmet Yayınları, 1968, c. XIII.
• Kutub, Seyyid, Fîzılâ’l-il-Kur’an, çev. İ. Hakkı Şengüler, M. Emin Saraç, Bekir Karlıdağ, İstanbul: Hikmet Yayınları, c. X (1968).
• Martı, Huriye, “Hz. Peygamberin Hadislerinde Bir Değer Simgesi Olarak Beden ve Mahremiyet”, Marife Dergisi, s. 2 (2009).
• Öğüt, Salim, “Harem”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1997, XVI.
• Öztürk, Şerife, “Sosyal Medyada Etik Sorunlar”, Selçuk İletişim Dergisi, c. I, s. 9 (2015).
• Öztürk, Tuba, “Mahremiyet Sınırlarının Değişimi: Hz. Peygamber’in Özel Hayat Örneği”, Türkiye’de Tüm Yönleri ile Siyer Çalışmaları Sempozyum Tebliğler Kitabı I, ed. Hatice Sarı Tan, İstanbul: Meridyen Derneği Yayınları, c. I (2016).
• Özutku, Fatih v. dğr., Sosyal Medyanın ABC’si, İstanbul: Alfa Yayınları, 2014.
• Sâbûnî, Muhammed Ali, Kur’an-ı Kerim’in Ahkâm Tefsiri, çev. Mazhar Taşkesenlioğlu, İstanbul: Şamil Yayınları, c. II (1984).
• Şener, Mehmet, “Avret”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1991, IV.
• Şentürk, Mustafa, “Kur’an’da Beden Mahremiyetini İfade Eden temel Kavramlar”, Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, c. VII, s. 2 (2017).
• Ûdeh, Abdülkadir, et-Teşrîu’l Cinâ’iyyü’l İslâmi Mukârenen bi’l Kanuni’l Vad’i, Beyrut: Daru’l Katibi’l Arabi, c. II.
• Yağlı, Soner, “Yeni Medyada Örtük Olanın İfşası ve Gözetlenen Mahremiyetin Dönüşümü”, I. Uluslararası Yeni Medya- Yeni Yaklaşımlar Konferansı “Sosyal Medya ve Yeni Yaklaşımlar”, (ed.) Tevhid Ayengil, Çanakkale: ÇOMÜ Matbaa, 2015.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili, İstanbul: Eser Yayınları, y.y., c. II.
• Yiğit, Yaşar, İslam Ceza Hukuku Hükümlerin Yürürlüğü, Ankara: Sistem Ofset Yayıncılık, 2012.
• Yüksel, Mehmet, “Mahremiyet Hakkı ve Sosyo-Tarihsel Gelişimi”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, c. LVIII s. 1 (2003).