Hasan Hüsnü Erdem as a Religious Scholar and His Commentary on The Sixtieth Verse of The al-Anfal

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 1, 121 - 134, 10.03.2019

Yasin Pişgin

https://doi.org/10.30622/tarr.529775

Öz

Antalya is an important cultural basin where -on the one hand- the great scholars

of the last century were trained there such as Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır,

Ahmet Hamdi Akseki and İbrahim Bedrettin Elmalı and -on the other hand- the

great lore owners that feed lore of Anatolia such as Vâhib-i Ümmî, Sinân-i Ummî

and Eroğlu Nûrî. Even if heading of this city Three Religious Affairs Presidents,

it is enough to give an idea about the the contributions of this city to the world

Anatolia’s knowledge and lore in throughout history. Hasan Hüsnü Erdem, the

President of the Sixth Religious Affairs, is one of the distinguished personalities raised by this knowledge and lore climate. He is a man of ideal who are melting

the national and spiritual values in the same pot, tied to his cultural roots and

having a broad horizon. Erdem, who plays an active role in the national struggle,

has sharpened the resistance and consciousness of the nation. In this work, we

will try to examine Hasan Hüsnü Erdem as a religious scholar and his comment

in his sermon related to the sixtieth verse of the Al-Anfâl.

Anahtar Kelimeler

Hasan Hüsnü Erdem, President of Religious Affairs, Religion Scholar, Sura Al-Anfal.

Bir Din Âlimi Olarak Hasan Hüsnü Erdem ve Enfâl Suresinin Altmışıncı Ayeti Hakkındaki Yorumu

Öz

Antalya,
bir yandan Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır, Ahmet Hamdi Akseki ve İbrahim Bedrettin
Elmalı gibi son devrin büyük âlimlerinin, diğer yandan da Vâhib-i Ümmî, Sinân-ı
Ümmî ve Eroğlu Nuri gibi Anadolu irfanını besleyen büyük ariflerin yetiştiği
önemli bir kültür havzasıdır. Üç Diyanet İşleri Başkanı çıkarmış olması bile başlı
başına bu şehrin tarih boyunca Anadolu’nun ilim ve irfan dünyasına sağladığı katkılar
hakkında fikir vermeye yeterlidir. Altıncı Diyanet İşleri Başkanı Hasan Hüsnü
Erdem de bu ilim ve irfan ikliminin yetiştirdiği seçkin şahsiyetlerden biridir.
O, milli ve manevi değerleri aynı potada eriten, kültürel köklerine bağlı ve
geniş ufuklu bir dava adamıdır. Milli mücadelede aktif bir şekilde rol alan
Erdem, vaaz ve hutbeleriyle milletin direniş azmini ve şuurunu bilemiştir. Biz
bu çalışmamızda bir din âlimi olarak Hasan Hüsnü Erdem’i ve o’nun bir vaazında
Enfâl Suresinin altmışıncı ayeti ile ilgili yaptığı yorumu incelemeye
çalışacağız. 

Anahtar Kelimeler

Hasan Hüsnü Erdem, Diyanet İşleri Başkanı, Din Âlimi

Kaynakça

• “Diyanet İşleri Başkanı Hasan Hüsnü Erdem’in Hal Tercemesi”, Diyanet İşleri Başkanlığı Dergisi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1962.
• “Diyanet Reisliğinde Tebeddül”, Sebilurreşad, Cilt: 13, Sayı: 320, İstanbul, 1961.
• “İstenilen Fetvaları Vermeyen Diyanet İşleri Başkanı Emekliye Sevkedildi: Karar Büyük Üzüntü Yarattı”, Zafer, 13 Ekim 1964.
• “Riyazu’-Sâlihîn Mütercimi Sabık Diyanet İşleri Başkanı Hasan Hüsnü Erdem”, Diyanet İşleri Başkanlığı Dergisi, Cilt: XIII, Sayı: 6, Kasım-Aralık, 1974.
• Abdurrahman Azzam Paşa, “İslam’da Mazluma Yardım İçin Harp II”, Tercüme: Hasan Hüsnü Erdem, Sebilürreşad, Cilt: 3, Sayı: 54.
• Aydar, Hidâyet, “Türklerde Kur’an Çalışmaları”, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 1, İstanbul, 1999.
• Erdem, Hasan Hüsnü, “Dinde İçtihad – İslam Dininde Reform – Türkçe Kur’an – Diyanet Teşkilatı Hakkında”, (Diyanet Reisinin Mühim Beyanatı), Sebilurreşad, Cilt: 13, Sayı: 322, İstanbul, 1961.
• _____, “Mekke’de Faaliyete Geçen İslam’ı Sesi Radyosu'nun Talebi Üzerine Türkiye Cumhuriyeti Diyanet İşleri Başkanı Sayın Hasan Hüsnü Erdem Tarafından İslam Âlemine Hitaben Hazırlanan Arapça Konuşmanın Türkçe Tercümesi”, Diyanet İşleri Başkanlığı Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 1, Haziran, 1962.
• _____, “Kur’an’ı Kerim ve Meali”, Sebilürreşad, Cilt: XIV, Sayı: 329.
• Ertan, Veli, “Erdem, Hasan Hüsnü”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, X._____,
• “Yaşayan Din Âlimlerinden Eski Diyanet İşleri Başkanı Üstad H. Hüsnü Erdem”, Bugün, 26 Şubat 1973.
• Erdoğan, İbrahim Halil, “Kur’ân’ı Mûcize Kılan İ’câz Yönü Fesâhat ve Tenâsüp Fahreddin er-Râzî’ye Göre”, Turkısh Academıc Research Revıew, Cilt:3, Sayı: 2.
• Göküş, Şeref, “Altıncı Diyanet İşleri Başkanı Hasan Hüsnü Erdem: Hayatı, Eserleri ve Başkanlığı Dönemindeki Yaygın Din Eğitimi Faaliyetleri”, TYB Akademi, Yıl: 9, Sayı: 25, Ocak 2019.
• Herrâsî, İlkiyâ İmâduddîn, Ahkâmu’l-Kur’ân, Thk. Musâ Muhammed Ali – İzzet Abdu Atıyye, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût, 1405.
• İbn Âşûr, Muhammed Tâhir, Tahrîru’l-Ma’ne’s-Sedîd ve Tenvîru’l-Akli’l-Cedîd min Tefsîri’l-Kitâbi’l-Mecîd, ed-Dâru’t-Tûnûsiyye, Tûnus, 1984.
• Mâverdî, Ebû’l-Hasen Ali b. Muhammed, en-Nüket ve’l-Uyûn, Thk. es-Seyyid İbn Abdulmaksûd b. Abdirrahîm, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût, ts.
• Mehmet Said Hatiboğlu, “İslam’ın Doğru Anlaşılmasında ve Yaşanmasında Sünnetin Yeri”, Sünnetin Bireysel ve Toplumsal Değişimdeki Rolü Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Konya, 2008.
• Mekkî b. Ebî Tâlib, el-Hidâye ilâ Bülûğu’n-Nihâye, Thk. Mecmûatü Resâil Câmiiyye bi Külliyyâti’d-Dirâsâti’l-Ulyâ ve’l-Bahsi’l-İlmî Câmiatu’ş-Şârika, Mecmûatu Buhûsi’l-Kitâbi ve’s-Sünne, y.y., 1429/2008.
• Özender, Hasan, “Merhum Hasan Hüsnü Erdemi de Kaybettik”, İslam’ın İlk Emri Oku, Yıl:14, Cilt: 13, Ekim 1974.
• Râzî, Fahruddîn, Mefâtîhu’l-Ğayb, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabiyy, Beyrût, 1420.
• Râzî, İbn Ebî Hâtim, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, Thk. Es’ad Muhammed Tayyib, Mektebetü Nizâr Mustafa el-Bâz, Suûd, 1419.
• Sa’dî, Abdurrahmân b. Nâsır b. Abdullah, Tefsîru’l-Kerîmi’r-Rahmân fî Tefsîri Kelâmi’l-Mennân, Thk. Abdurrahmân b. Muallâ, Müessetü’r-Risâle, 1420/2000.
• Sa’lebî, Ahmed b. Muhammed, el-Keşfü ve’l-Beyân an Tefsîri’l-Kurân, Thk. Ebû Muhammed b. Âşûr, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrût, 1422/2002.
• Sıcak, Ahmet Sait, Kur'an Tefsirinde Öznellik, Ankara Okulu, Ankara, 2017.
• Şa’râvî, Muhammed Mütevellî, Tefsiru’ş-Şa’râvî: el-Havâtır, Matâbiu Ahbâri’l-Yevm, 1997, y.y.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr, Câmiu’l Beyân fî Te’vîli’l-Kur’ân, Thk. Ahmed Muhammed Şâkir, Müssesetü’r-Risâle, 1420/2000.
• Tantâvî, Muhammed Seyyid, et-Tefsîru’l-Vasît li’l-Kur’âni’l-Kerîm, Dâru’n-Nahda, Kâhire, 1998.
• Tayla, Hüsrev, “Kocatepe Camii”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, XXVI.
• Tüsterî, Ebû Muhammed, Tefsîru Tüsterî, Thk. Muhammed Bâsil Uyûnu’s-Sûd, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût, 1423.
• Uçar, Hasan Hüseyin – Uçar, Ahmet Ali, Antalya İli Akseki İlçesi Sadıklar Köyü, Yayına Hazırlayan: Mustafa Nuri Özyılmaz, İzmir, 1990.