Riwayah Consideration Of Ahl Al Hadith And Content Criticising Issiue

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 2, 299 - 316, 15.06.2019

Zişan Türcan

https://doi.org/10.30622/tarr.574771

Cited By: 3

Öz

Abstract

To
some degree, the confusing  that the
practice on determining the status of the hadith in terms of belonging to the
source, and identifying and correcting the textual problems of the hadith can
lead the readers to a misconception that ahl al-hadith never dealt with the
content of the hadith, or to another misconception that they compared content
of hadith with other proofs such as reason, Qur'an, experience and historical
facts. In determining the status of the hadith, the applying rawi and isnad
centred method by ahl hadith is not a tactic developed against the ahl ra’y,
but wholly based on the creed and religious principles. The question of that
why the ahl hadits didn’t apply the content criticizing is relevant with their
consideration of riwayah. The thought that only source of religious knowledge
is riwayah, characterized the all applications of ahl hadith. According to ahl
hadith, to act with the correct hadith is compulsory (wajib) and no need for
source other than hadith. This attitude does not allow the inspection of the
status of hadith, but only on the basis of the sanad. The jurists classified
the hadiths in terms of processability. The classifying the hadiths in the view
of processability leads to content criticism, because it is possible to present
the content of the hadith to the main principles.    

Anahtar Kelimeler

Ahl al-hadith, The isnad criticising, The content criticising, The Processability, The consideration of riwayah

Hadisçilerin Rivayet Telakkisi ve İçeri̇k Tenkidi Meselesi

Öz

Hadisin
kaynağına nispet durumunu tespit ile hadisin metnindeki sorunları tespit ve
tashih ameliyesi belli bir ölçüde karıştırılmaktadır. Bunun neticesinde
hadisçilerin hadisin muhtevasıyla hiçbir zaman ilgilenmedikleri ya da
hadislerin sübutunu akıl, Kur’an, tecrübe ve tarihî gerçekler gibi başka
delillere arz ettikleri şeklinde bir yanılgı ortaya çıkabilmektedir.
Hadisçilerin sübut durumunu tespit ederken ravi ve isnad odaklı bir yöntem uygulamaları,
ehl-i re’ye karşı geliştirilmiş bir taktik olmayıp, bütünüyle itikadî ve kelamî
bir temele sahiptir. Hadisçilerin içerik tenkidine başvurmamaları meselesi
sahip oldukları haber telakkileri ile doğrudan ilgilidir. Dinî bilginin yegâne
kaynağının haber olduğu düşüncesi, hadisçilerin bütün uygulamalarının
karakterini belirlemiştir. Hadisçilere göre sahih hadisle amel vaciptir ve
hadisin dışında başka bir delile ihtiyaç yoktur. Bu durum hadisin sübutunu
ancak senedi üzerinden denetleme imkânı vermektedir. Fakihler ise hadisleri
amel edilebilirlik yönüyle ele almışlardır. Hadislerin amel edilebilirlik
bakımından ele alınması içerik tenkidinin yolunu açmıştır. Zira hadisin
içeriğinin asıllara arz edilmesi mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Hadisçiler, İsnad Tenkidi, İçerik Tenkidi, Amel Edilebilir, Haber Telakkisi

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel. el-İlel ve ma‘rifetü’r-ricâl (Abdullah rivayeti). thk. Vasıyyüllah Muhammed b. Abbâs. Riyad: Dâru’l-hânî, 1422/2001.
• Ateş, Ahmed. “Metin Tenkidi Hakkında”. Türkiyât Mecmuası. İstanbul ayrı basım (1939): 253-267.
• Basrî, Ebü’l-Hüseyn Muhammed b. Ali. el-Mu‘temed fî usûli’l-fıkh. thk. Halil el-Meyyis. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye.
• Beroje, Sahip. “İslâm Hukukunda Ehl-i Re’y ve Re’y Merkezli Fıkıh Anlayışı”. İslâmî Araştırmalar Dergisi. 15/1-2 (2002): 149-163.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn, Ma‘rifetü’s-sünen ve’l-âsâr. thk. Abdülmu‘tî Emîn Kal‘acî. Kahire: Dâru’l-vefâ, 1412/1991.
• Brown, Jonathan A. C.. “Erken Dönem Hadis Münekkitlerinin Metin Tenkidi Yaptığını Nasıl Biliyoruz ve Bulmak Niçin Bu Kadar Zor?”. çev. Salih Kesgin. Usûl 25 (2016/1): 265-310.
• Brown Jonathan A. C.. “How We Know Early Hadith Critics Did Matn Criticism and Why It’s So Hard to Find”. Islamic Law and Society. 15 (2008): 143-184.
• Çakan, İ. Lütfi. Ana Hatlarıyla Hadis. İstanbul: Ensar, 2017.
• Çakın, Kamil. “Buhârî’nin Otoritesini Kazanma Süreci”. İslâmi Araştırmalar. 10/2. Ankara 1997: 101–109.
• Çakın, Kamil. “Kur’an’a Arz Meselesi”. AÜİFD 7 (1993): 237-262.
• Fesevî, Ebû Yûsuf Ya‘kûb b. Süfyân, el-Ma‘rifetü ve’t-târîh. thk. Halîl el-Mansur. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, ts.
• Goldziher, Ignaz. Muslim Studies. çev. S. M. Stern ve C. R. Barber. Chicago: Aldine Altherton, 1971.
• Hâkim, Ebû Abdillah Muhammed en-Neysâbûrî. Ma‘rifetü ulûmi’l-hadîs. thk. es-Seyyid Muazzam Hüseyn. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1397/1977.
• Hatîb, Ebû Bekr Ahmed b. Ali b. Sâbit. el-Câmi‘ li ahlâki’r-râvî. thk. Mahmud et-Tahhân. Riyad: Mektebetü’l-me‘ârif, ts.
• Hatîb, Ebû Bekr Ahmed b. Ali b. Sâbit. el-Fakîh ve’l-mütefakkih. thk. Ebû Abdirrahman el-Garâzî. Suud: Dâru İbni’l-Cevzî, 1421.
• Hatîb, Ebû Bekr Ahmed b. Ali b. Sâbit. Şerefu ashâbi’l-hadîs. thk. Mehmed Said Hatiboğlu. Ankara: ts.
• Hatîb, Ebû Bekr Ahmed b. Ali b. Sâbit. Nasîhatü ehli’l-hadîs. thk. Abdükerîm Ahmed el-Verîkât. Ürdün: Mektebetü’l-menâr, 1408.
• Hattâbî, Ebû Süleyman Hamd b. Muhammed. Me‘âlimü’s-sünen. Halep: el-Matbaatü’l-ilmiyye, 1351/1932.
• İbn Abdilber, Ebû Ömer Yûsuf en-Nemerî. Câmiu beyâni’l-ilm ve fadlihi. thk. Ebü’l-Eşbâl ez-Züheyrî. Suûd: Dâru İbni’l-Cevzî, 1414/1994.
• İbn Arrâk, Nûruddîn Ali b. Muhammed. Tenzîhü’ş-şerî‘ati’l-merfû‘a ani’l-ahbâri’ş-şenî‘ati’l-mevdû‘a. thk. Abdülvehhâb Abdüllatîf-Abdullah Muhammed el-Gumârî. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1399.
• İbn Dakîk, Ebü’l-Feth Muhammed b. Ali el-Îd. el-Iktirah fî beyâni’l-ıstılâh. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, ts.
• İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekir Abdullah b. Muhammed. el-Kitâbü’l-musannef fî’l-ehâdîsi ve’l-âsâr. thk. Kemal Yusuf el-Hût. Riyad: Mektebetü’r-ruşd, 1409.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Ahmed b. Ali, Nüzhetü’n-nazar fî tavdîhi nuhbeti’l-fiker fî mustalahi ehli’l-eser. thk. Abdullah b. Dayfillah er-Rahîlî. Riyad: Matbaatü sefîr, 1422.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Ahmed b. Ali. Nüzhetü’n-nazar fî tavdîhi nuhbeti’l-fiker fî mustalahi ehli’l-eser. thk. Abdullah b. Dayfillah er-Rahîlî. Riyad: Matbaatü sefîr, 1422.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Ahmed b. Ali. en-Nüket alâ kitâbi İbni’s-Salâh. thk. Rabî‘ b. Hâdî. Medine: 1404/1984.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed. el-İhkâm fî usûli’l-ahkâm. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. Beyrut: Dâru’l-âfâki’l-cedîde, ts.
• İbn Kayyim, Muhammed b. Ebî Bekr el-Cevziyye. el-Menâru’l-münîf fi’s-sahîhi ve’d-da‘îf. thk. Abdülfettâh Ebû Gudde. Halep: Mektebetü’l-matbûati’l-İslâmiyye, 1390/1970.
• İbn Kayyim, Muhammed b. Ebî Bekr el-Cevziyye. İ‘lâmü’l-müvakkı‘în an Rabbi’l-âlemîn. thk. Muhammed Abdüsselam İbrahim. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1411/1991.
• İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Muslim ed-Dîneverî. Te’vîlü muhtelifi’l-hadîs. By.: el-Mektebetü’l-İslâmî, 1419/1999.
• İbn Receb, Zeynüddîn Abdurrahman b. Ahmed el-Hanbelî. Şerhu ileli’t-Tirmizî. thk. Hemmâm Abdurrahîm Sa‘îd. Ürdün: Mektebetü’l-menâr, 1407/1987.
• İbn Sa‘d, Ebû Abdillah Muhammed. et-Tabakâtü’l-kübr. thk. İhsan Abbâs. Beyrut: Dâru sâdır, 1968.
• İbn Teymiyye, Takıyyüddîn. Mecmû‘u fetâvâ. thk. Abdurrahman b. Muhammed b. Kâsım. Medine: 1416/1995.
• İbnü’s-Salâh, Ebû Amr, Osman b. Abdirrahman. Ulûmu’l-hadîs. thk. Nureddîn Itr. Beyrut: Dâru’l-fikri’l-mu‘âsır, ts.
• Kâsimî, Muhammed Cemâlüddîn b. Muhammed. Kavâidü’t-tahdîs min fünûni mustalahi’l-hadîs. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, ts. Keleş, Ahmet. Hadislerin Kur’an’a Arzı. İstanbul: İnsan Yayınları, 2011.
• Koçinkağ, Mansur. “Erken Dönem Fıkıh Düşüncesinde Ehl-i Re’y ve Ehl-i Hadîs Ayrımı”. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10 (2017): 53-78.
• Koçyiğit, Talat. Hadis Usûlü. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1993.
• Ma‘mer b. Râşid. el-Câmi‘ (Abdurezzak’ın Musannef’inin sonunda). thk. Habîburrahmân el-A‘zamî. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmî, 1413.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyiddîn Yahyâ b. Şeref. el-Minhâc şerhu sahihi Müslim b. Haccâc. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-arabî, 1392.
• Özafşar, M. Emin. “Kültür Tarihimizde Rey-Eser Çatışması”. AÜİFD 41 (2005): 225-273.
• Polat, Salahattin. Metin Tenkidi. İstanbul: İFAV, 2010.
• Polat, Salahattin. Hadis Araştırmaları –Tarih, Usûl, Tenkid, Yorum-. İstanbul: İnsan Yayınları, 2011.
• Râmehürmüzî, Hasen b. Abdirrahman. el-Muhaddisü’l-fâsıl beyne’r-râvî ve’l-vâ‘î. thk. Muhammed Accâc el-Hatîb. Beyrut Dâru’l-fikr, 1404.
• Serahsî, Şemsü’l-Eimme Muhammed b. Ahmed. Usûl. Beyrut: Dâru’l-ma‘rife, ts.
• Subhî es-Sâlih. Ulûmü’l-hadîs ve mustalahuhû. Beyrut: Dâru’l-ilm li’l-melâyîn, 1984.
• Şâfiî, Ebû Abdillah Muhammed b. İdrîs. er-Risâle. thk. Ahmed Şâkir. Kahire: Mektebetü’l-Halebî, 1358/1940.
• Şâfiî, Ebû Abdillah Muhammed b. İdrîs. el-Üm. Beyrut: Dâru’l-ma‘rife, 1410/1990.
• Süyûtî, Celâlüddîn Ebû’l-Fadl Abdurrahman. Tedrîbu’r-râvî fî şerhi takrîbi’n-Nevevî. thk. Ebû Kuteybe Muahmmed el-Fâryâbî. B.y.: Dâru tayyibe, ts.
• Tirmizî, Muhammed b. İsâ. Sünen (el-İlel). thk. Ahmed Muhammed Şâkir-Fuâd Abdülbâkî, İbrahim Utve. Mısır: Matbaatu Mustafa el-bâbî el-Halebî, 1395/1975.
• Türcan, Zişan. Hadis İlminin Oluşumunda Kelamî Düşüncenin Etkisi. Ankara: İlâhiyât, 2013.
• Ukaylî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Amr. Kitâbü’d-du‘afâi’l-kebîr. thk. Abdulmu‘tî Emîn Kal‘acî. Beyrut: Dâru’l-mektebeti’l-ilmiyye, 1404/1984.
• Ulu, Arif. “Hadis Rivâyetinde İsnadın Başlaması Ya da Fitnenin Tarihi”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 12/1 (2012): 119-166.
• Ünal, İ. Hakkı. İmam Ebû Hanife’nin Hadis Anlayışı ve Hanefî Mezhebinin Hadis Metodu. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1994.
• Yıldırım, Enbiya. Hadiste Metin Tenkidi. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2014.
• Zehebî, Şemsüddîn Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed. Siyeru a‘lâmi’n-nübelâ. Kâhire: Dâru’l-hadîs, 1427/2006.