Tashdeed And Idghaam Phenomenon In The Context Of Compound Adjective In Tajweed Literature

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 1, 69 - 90, 31.03.2020

Mustafa Kemal Önder

https://doi.org/10.30622/tarr.669806

Öz

İdghaam and tashdeed are two interchangeable concepts in the literature of Tajweed. They are a compound sound phenomenon that adds convenience and beauty to the pronunciation of letters. These concepts are pronunciation phenomena based on the reading of two letters from a single outlet. Over time, the concept of idghaam has become more widespread. İdghaam is an important part of the pronunciation taking part in compound adjectives. İdghaam is a commonly used form of pronunciation in the Quran. He is divided into two parts, kabeer and şagheer. İdghaam kabeer calls one motor letter to join the next motor letter. İdghaam şagheer is to join one consonant to the next motor letter. In the Idghaam, the majority of the imams of qırâat prefer idgham şagheer. İdghaam şagheer is found less than other idghaam. These forms of idghaam are divided into various classes, mutamaathil, mutajaanis ve mutakaarib. These are divided into parts, muttaşil and munfaşil, with ghunnah and non ghunnah.

Anahtar Kelimeler

Tajweed, Qırâat, İdghaam, Tashdeed, Idghaam kabeer, İdghaam şagheer, Mutamaathil

Tecvîd Edebiyatında Terkîbî Sıfat Bağlamında Teşdîd ve İdğâm Olgusu

Öz

Tecvîd edebiyatında idğam ve teşdîd birbirlerinin yerine kullanılan iki önemli tecvîd kavramıdır. Bunlar harflerin telaffuzuna kolaylık ve güzellik katan terkîbî bir ses olgusudur. Bu kavramlar iki harfin tek mahreçten bir hamle ile okunmasına dayalı telaffuz olgularıdır. Zamanla idğam kavramı daha yaygın duruma gelmiştir. İdğam, terkîbî sıfatlar içinde yer alıp telaffuzun önemli bir kısmını oluşturur. İdğam Kur’ân kırâatinde yaygın olarak kullanılan bir telaffuz şeklidir. Kırâat imamları arasında da bu konuda farklılıklar bulunmaktadır. En yaygın idğam yapan imam Ebû Amr’dır. O İdğâm-ı kebîri ile meşhurdur. İdğâm-ı kebîr terkîbî bağlamda mahreç ve sıfatlar yönünden yakınlık olan harfler arasında harekeli bir harfin kendinden sonraki herekeli harfe idğâm edilmesine denir. İdğâmda kırâat imamlarının ekseriyeti idğâm-ı sağîri tercih eder. İdğâm-ı sağîr diğer idğâma oranla daha az bulunur. İdğâm-ı sağîr, aralarında yakınlık bulunan ilki sakin, ikincisi harekeli iki harfin ilkinin ikincisine idğâmına denir. Bu idğam şekilleri kendi içlerinde mütemâsil, mütecânis ve mütekârib şeklinde sınıflara ayrılır. Bunlar da kendi içinde muttasıl ve munfasıl, ğunneli ve ğunnesiz olmak üzere kısımlara ayrılır.

Anahtar Kelimeler

Tecvîd, İdğâm, Teşdîd, Mütemâsil, Mütecânis, Mütekârib

Kaynakça

• Abdurrahîm et-Tarhûnî, ‘Uddetü'l-Kârî fî Tecvîdi Kelâmi'l-Bârî (Câmiu’l-Mütûn fî Tecvîdi’l-Kur’âni’l-Kerîm içinde), Kahire 2006.
• Cevherî, İsmail b. Hammâd, es-Sıhâh Tacü’l-Lüğa ve Sıhâhu’l-Arabiyye, tahk. Ahmed Abdulğafûr Attâr, Beyrut 1990.
• Dânî, Ebû Amr Osman b. Said, et-Tahdîd fi'l-İtkân ve't-Tecvîd, tahk. Ğânim Kaddûrî el-Hamed, Amman 2000.
• Dânî, Ebû Amr Osman b. Saîd, Câmiu’l-Beyân fi’l-Kıraâti’l-Meşhûre, tahk. Muhammed Kemal ATİK, Ankara 1999.
• Debreli Abdulkerîm Efendi, Tecvîdü Mîzânü’l-Hurûf (Resâil fî ‘İlmi’t-Tecvîd içinde), Asitâne ts.
• Dimyâtî, Ahmed b. Muhammed b. Abdulğani el-Bennâ, İthâfü Fudâlâi’l-Beşer, Kahire 2009.
• Eskicizâde, Ali b. Hüseyin, Terceme-i Dürri Yetîm (Resâil fî İlmi’t-Tecvîd içinde), Âsitane ts.
• Hamed, Ğânim Kaddûri, el-Ebhâs fî İlmi't-Tecvîd, Amman 2002.
• Hamza Efendi, Tecvîd kitabı (Resâil fî İlmi’t-Tecvîd içinde), Asitâne ts.
• Hamza Hüdâî, Tecvîd-i Edâiyye (Resâil fî İlmi’t-Tecvîd içinde), Âsitâne ts.
• Husarî, Mahmud Halil, Ahkâmü Kırâati’l-Kur’âni’l-Kerîm, tahk. Muhammed Talhâ Bilâl, Beyrut 1999.
• Hüzelî, Ebû’l-Kâsım Yusuf b. Ali b. Cübâra, Kitâbü’t-Tecvîd, tahk. Ferağlî Seyyid Arbâvî, Lübnan 2011.
• İbn Mücâhid, Ebû Bekr Ahmed b. Musa, Kitâbu’s-Seb’a fi’l-Kıraât, Tanta 2007.
• İbnü’l-Cezerî, Ebû'l-Hayr Muhammed b. Muhammed, Manzûmetü'l-Mükaddime (Resâil fî İlmi't-Tecvîd içinde), Âsitâne ts.
• İbnü’l-Cezerî, Ebû'l-Hayr Muhammed b. Muhammed, en-Neşr fi'l-Kırâati'l-Aşr, Beyrut 2006.
• İbnü’l-Cezerî, Ebû'l-Hayr Muhammed b. Muhammed, et-Temhîd fî ‘İlmi’t-Tecvîd, tahk. Ali Hüseyin Bevvâb, Riyad 1985.
• İbnü’l-Cezerî, Tahbîru’t-Teysîr fi’l-Kırâati’l-Aşr, tahk. Ahmed Muhammed Müflih el-Kudâ, Ürdün 2000.
• İbn Manzûr, Cemâlüddin Muhammed b. Mükrim, Lisânü’l-Arab, Beyrut ty.
• Karabaş Tecvîdi (Resail fî İlmi’t-Tecvîd içinde), Asitane ts.
• Kastallânî, Şehâbüddin Ahmed b. Muhammed b. Ebî Bekr, el-Müstetâb fi’t-Tecvîd, tahk. es-Seyyid Yusuf Ahmed, Beyrut 1971.
• Mekkî, Ebû Muhammed Mekkî b. Ebî Tâlib el-Kaysî, er-Riâye li Tecvîdi’l-Kırâat, tahk. Ahmet Hasan Ferhât, Amman, 1996.
• Muhammed Es’ad Efendi, el-Virdü’l-Müfîd fî Şerhi’t-Tecvîd (Resâil fî ‘İlmi’t-Tecvîd içinde), Âsitâne, ts.
• Muhammed Mekkî Nasr el-Cüreysî, Nihâyetü'l-Kavli'l-Müfîd fî 'İlmi't-Tecvîd, by. 1999.
• Saçaklızâde, Muhammed Ebû Bekr el-Mar’aşî, Cühdü’l-Mükill (Câmiu’l-Mütûn fi’t-Tecvîd içinde), tahk. Abdurrahîm Tarhûnî, Kahire 2006.
• Suâd Abdulhamîd, Teysîru’r-Rahmân fî Tecvîdi’l-Kur’ân, by., ts.
• Şâtibî, Kâsım b. Firruh b. Ebi’l-Kâsım Halef b. Ahmed el-Endülîsî, Hirzü’l-Emânî ve Vechü’t-Tahânî, Tahk. Eymen Rüşdi Süveyd, Dımaşk 2013.
• Şeyh Ahmed, Muhammed Abdullah et-Tavîl, Teysiru İlmi’t-Tecvîd, Riyad, 2002.